الباب الحادی عشر

[ویکی نور] الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، متن کتاب معروف «باب حادی عشر»، تألیف علامه حلی، به همراه دو شرح مهم «النافع یوم الحشر»، نوشته فاضل مقداد و «مفتاح الباب»، تألیف ابوالفتح بن مخدوم حسینی است.
کتاب با لیستی از کتب انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران و مقدمه ارزشمندی به قلم مهدی محقق آغاز شده است. پس از آن تصحیح اغلاط کتاب با عنوان صوابنامه، متن باب حادی عشر و دو شرح مذکور آمده است.
علامه حلّی در این اثر، از اصول دین آنچه را به اجماع علما بر هر مسلمانی واجب است، چنین برمی شمارد: شناخت خدا و صفات ثبوتیه و سلبیه او و آنچه بر او صحیح و از او ممتنع است، و شناخت نبوت و امامت و معاد. وی این باب را در هفت فصل قرار داده است: 1- در اثبات واجب الوجود؛ 2- در صفات ثبوتیه او که عبارت است از قدرت و اختیار، علم، حیات، اراده و کراهت، ادراک، قدیم و ازلی وباقی وابدی بودن او، تکلم، صدق؛ 3- در صفات سلبیه او که عبارت است از مرکب نبودن، جسم و عرض و جوهر نبودن، لذت و الم نداشتن، متحد به چیزی نشدن، محل حوادث نبودن، رؤیت بصری نداشتن، شریک نداشتن، از معانی و احوال به دور بودن؛ 4- در عدل که اختیار بشر و استحاله قبح بر خداوند و لطف او را به اثبات می رساند؛ 5- در نبوت که پس از تعریف واژه «نبی» به اثبات نبوّت پیامبر اسلام(ص) و وجوب عصمت او و اینکه او فاضل ترین مردمان بوده و از دنائت پدران و ناپاکی مادران و رذائل خُلقی و عیوب خَلقی برکنار است، می پردازد؛ 6- در امامت (ریاست عامه در امور دنیا و دین برای یک شخص به عنوان نیابت از پیغمبر) که آن را عقلاً واجب می داند و بیان می کند که امام باید معصوم و منصوصٌ علیه و فاضل ترین مردمان باشد. سپس از راه های عقلی و نقلی به ذکر امامت بلافصل علی بن ابی طالب(ع) پس از پیغمبر(ص) می پردازد؛ 7- در معاد که آن را از طریق عقلی ثابت می کند و سپس آیاتی را که بر آن دلالت دارد شرح می دهد؛ در این فصل مسئله ثواب و عقاب و توبه و امر به معروف و نهی ازمنکر بیان شده است.
کاربر محترم می تواند، سایر مطالب تکمیلی را در کتاب شناسی «الباب الحادی عشر» مشاهده نماید.
فهرست مطالب کتاب در ابتدای اثر آمده است. کتاب بر اساس سه نسخه مورد تصیحیح قرار گرفته است.

[ویکی فقه] الباب الحادی عشر (کتاب). الباب الحادی عشر، کتابی است دربردارنده موضوعات عمده کلامی در اصول عقاید امامیه که مرحوم علامه حلی آن را نگاشته است.
مؤلف این کتاب، ابو منصور حسن بن یوسف بن علی بن مطهر، معروف به علامه حلی متوفای ۷۲۶ ق است. وی به درخواست وزیر محمد بن محمد قوهدی کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی را که موضوع آن فروع دین و ادعیه و عبادات بود، در ۱۰ باب خلاصه کرد و آن را «منهاج الصلاح فی مختصر المصباح» نامید. سپس باب دیگری با عنوان «الباب الحادی عشر فیما یجب علی عامة المکلفین من معرفة اصول الدین» در اصول دین بر آن افزود تا کتاب را تکمیل کرده باشد. این باب از جهت اختصار و جامعیت مورد توجه اهل علم واقع شد به نحوی که آن را جدا از ده باب دیگر مورد نسخ و تدوین قرار دادند و شروح و تعلیقات فراوانی بر آن نگاشته شد.
ساختار و گزارش محتوا
باب حادی عشر در هفت فصل تنظیم شده است: فصل نخست در اثبات صانع.فصل دوم، در صفات ثبوتی. فصل سوم در صفات سلبی. فصل چهارم در عدل. فصل پنجم در نبوت. فصل ششم در امامت و فصل هفتم در معاد.این کتاب در دوره ای به نگارش درآمد که متکلمان از مسائل و استدلال های فلسفی بهره می بردند.با این همه روش کلامی این کتاب تحت تاثیر آراء و اندیشه های معتزلی است.
اثبات اصول عقاید
علامه حلی در این کتاب، واجب الوجود را به کمک برهان امکان و وجوب اثبات می کند. در مبحث عدل، ابتدا موضوع حسن و قبح عقلی افعال را پیش می کشد و سپس مختار بودن انسان را مورد تاکید قرار می دهد. در فصل مربوط به نبوت پس از تعریف، به بحث نبوت خاصه و نبوت عامه می پردازد. آنگاه درباره عصمت سخن می گوید و آن را مطابق قاعده لطف می شمارد. علامه در فصل مربوط به امامت، آن را ریاست عامه در امور مربوط به دنیا و دین و به نیابت از پیامبر می داند که طبق لطف خداوند صورت می گیرد. آن گاه به لزوم عصمت ائمه می پردازد و معصوم نبودن ایشان را نقض غرض می شمارد.سپس به امامت خاصه می پردازد و سرانجام بحث معاد را مطرح کرده و بر ضرورت معاد جسمانی، استدلال می کند.
معرفی شروح
...

[ویکی شیعه] الباب الحادی عشر (کتاب). الباب الحادی عَشَر، باب یازدهم از منهاج الصّالح فی مختصر المصباح و از کتاب های کلامی و آموزشی در حوزه های علمیه شیعی، اثر علامه حلّی و در اثبات اصول عقاید شیعه.
ابومنصور جمال الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی (۶۴۸-۷۲۶ قمری) معروف به علامه حلّی، از علمای شیعه قرن هشتم قمری است. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدا بنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران گردید. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است از جمله تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، کشف المراد، نهج الحق و کشف الصدق، باب حادی عشر، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، الجوهر النضید. او نخستین کسی بود که به علت فضل و دانش بسیارش با لقب آیت الله خوانده شد.