الله یار خان اصف الدوله

اللهیارخان آصف الدوله. اللّهیارخانِ آصِف الدّوله ( ـ پس از ۱۲۶۴ق)
از وزرای مشهور دورۀ قاجاریه و صدر اعظم فتحعلی شاه. فرزند محمدخان دولّوی قاجار و از خویشاوندان مادری شاه بود. در جنگ اول ایران و روس (۱۲۱۸ـ۱۲۲۸ق)، به تحریک انگلستان، بر ضد عباس میرزا و سپاه ایران فعالیت می کرد. در ۱۲۲۹ق، ترکمانان را سرکوب کرد و در ۱۲۴۰ق، به صدارت رسید. در جنگ دوم ایران و روس (۱۲۴۱ـ۱۲۴۳ق)، او که از فرماندهان سپاه ایران بود، از خود ناتوانی نشان داد و از صحنۀ نبرد گریخت و به اسارت درآمد و پس از عقد معاهدۀ ترکمانچای آزاد شد و به تهران آمد. اما شاه او را از صدارت عزل (۱۲۴۳ق) و به دلیل کوتاهی در جنگ، تنبیه کرد. در ۱۲۴۴ق، وقتی گریبایدوف، وزیرمختار روس، دو تن از زنان گرجی او را به زور به سفارت روس برد، پس از حملۀ مردم و کشته شدن گریبایدوف، اللهیارخان به سفارش قائم مقام و به فرمان محمدشاه قاجار حاکم خراسان شد. اما او و فرزندانش، سالار و محمدخان بیگلربیگی، علیه شاه و قائم مقام فتنه می کردند و در واقعۀ حملۀ محمدشاه به هرات برضد شاه و به نفع انگلستان عمل کردند. سرانجام شاه او را به مکه فرستاد و پس از آن در عتبات عالیات نگاه داشت و در همان جا درگذشت. اللهیارخان آصف الدوله، مریم خانم، دختر فتحعلی شاه، را به زنی گرفت و پسران او، نوکران فتحعلی شاه بودند.