[ویکی فقه] النخبة (کتاب). «النخبة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة» یا «النخبة الوجیزة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة» تالیف فقیه متاله محدث کبیر محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی یا قاشانی (م ۱۰۹۱ ق)است.
کتاب النخبة یکی از آثار گرانقدر به یادگار مانده از فقیه اخلاقی و مفسر اصولی فیض کاشانی «قده» است اگر چه روش مؤلف مسلک اخباری بوده است اما در این کتاب روش وی به پیروی از مقدس اردبیلی و بخصوص محقق سبزواری «قده» و صاحب مدارک روش اجتهاد در استنباط احکام می باشد و کتاب به صورت فقه موجز و رساله های عملیۀ متداول نوشته شده است. اگر چه این کتاب پس از کتبی همچون شرائع الاسلام محقق حلی «قده» (م ۶۷۶ ق) و قواعد الاحکام علامه حلی (م ۷۲۶ ق) تالیف شده است ولی سبک تقسیم بندی مباحث به چهار قسمت کلی عبادات، معاملات، ایقاعات، و احکام رعایت نشده است و مطالب آن در دوازده کتاب، و بدون نظم مشخصی در کنار هم ذکر شده اند. از آنجایی که مؤلف پس از بعضی از تالیفات فقهی خود نظیر معتصم الشیعة ، و مفاتیح الشرائع به آثار اخلاقی و عرفانی خود همچون المحجة البیضاء ، و زاد المسالک پرداخته است، در مرحلۀ دوم تالیفات و آثار فقهی همچون النخبة و التطهیر رنگ و بوی عرفانی به خود گرفته اند و کتاب النخبة تامل و توجه به فقه از زاویۀ اخلاق است و در آن احکام شریعت محمدی صلی الله علیه و آله وسلّم با آداب و سنن اخلاقی و حکمت متعالیه عرفانی ممزوج و آمیخته شده اند. وی در فهرست تصانیفش این کتاب را این گونه معرفی کرده است: ان النخبة خلاصة لابواب الفقه کلها من الآداب و السنن ظاهرا و باطنا و اصول الاخلاق فی عبارات وجیزة بلیغة، مراعیة لالفاظ الحدیث فی الاکثر لم یسبق بمثله. ( فهرس المصنفات، ص۳ نسخۀ خطی). یعنی کتاب النخبة خلاصۀ ابواب فقه است که آداب و سنن ظاهری و باطنی و اصول و اساس اخلاق در عبارت های خلاصه و رسایی ذکر شده است که نظیر آن دیده نشده است.
کتاب النخبة یکی از آثار گرانقدر به یادگار مانده از فقیه اخلاقی و مفسر اصولی فیض کاشانی «قده» است اگر چه روش مؤلف مسلک اخباری بوده است اما در این کتاب روش وی به پیروی از مقدس اردبیلی و بخصوص محقق سبزواری «قده» و صاحب مدارک روش اجتهاد در استنباط احکام می باشد و کتاب به صورت فقه موجز و رساله های عملیۀ متداول نوشته شده است. اگر چه این کتاب پس از کتبی همچون شرائع الاسلام محقق حلی «قده» (م ۶۷۶ ق) و قواعد الاحکام علامه حلی (م ۷۲۶ ق) تالیف شده است ولی سبک تقسیم بندی مباحث به چهار قسمت کلی عبادات، معاملات، ایقاعات، و احکام رعایت نشده است و مطالب آن در دوازده کتاب، و بدون نظم مشخصی در کنار هم ذکر شده اند. از آنجایی که مؤلف پس از بعضی از تالیفات فقهی خود نظیر معتصم الشیعة ، و مفاتیح الشرائع به آثار اخلاقی و عرفانی خود همچون المحجة البیضاء ، و زاد المسالک پرداخته است، در مرحلۀ دوم تالیفات و آثار فقهی همچون النخبة و التطهیر رنگ و بوی عرفانی به خود گرفته اند و کتاب النخبة تامل و توجه به فقه از زاویۀ اخلاق است و در آن احکام شریعت محمدی صلی الله علیه و آله وسلّم با آداب و سنن اخلاقی و حکمت متعالیه عرفانی ممزوج و آمیخته شده اند. وی در فهرست تصانیفش این کتاب را این گونه معرفی کرده است: ان النخبة خلاصة لابواب الفقه کلها من الآداب و السنن ظاهرا و باطنا و اصول الاخلاق فی عبارات وجیزة بلیغة، مراعیة لالفاظ الحدیث فی الاکثر لم یسبق بمثله. ( فهرس المصنفات، ص۳ نسخۀ خطی). یعنی کتاب النخبة خلاصۀ ابواب فقه است که آداب و سنن ظاهری و باطنی و اصول و اساس اخلاق در عبارت های خلاصه و رسایی ذکر شده است که نظیر آن دیده نشده است.
[ویکی فقه] النخبه (کتاب). «النخبة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة» یا «النخبة الوجیزة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة» تالیف فقیه متاله محدث کبیر محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی یا قاشانی (م ۱۰۹۱ ق)است.
کتاب النخبة یکی از آثار گرانقدر به یادگار مانده از فقیه اخلاقی و مفسر اصولی فیض کاشانی «قده» است اگر چه روش مؤلف مسلک اخباری بوده است اما در این کتاب روش وی به پیروی از مقدس اردبیلی و بخصوص محقق سبزواری «قده» و صاحب مدارک روش اجتهاد در استنباط احکام می باشد و کتاب به صورت فقه موجز و رساله های عملیۀ متداول نوشته شده است. اگر چه این کتاب پس از کتبی همچون شرائع الاسلام محقق حلی «قده» (م ۶۷۶ ق) و قواعد الاحکام علامه حلی (م ۷۲۶ ق) تالیف شده است ولی سبک تقسیم بندی مباحث به چهار قسمت کلی عبادات، معاملات، ایقاعات، و احکام رعایت نشده است و مطالب آن در دوازده کتاب، و بدون نظم مشخصی در کنار هم ذکر شده اند. از آنجایی که مؤلف پس از بعضی از تالیفات فقهی خود نظیر معتصم الشیعة ، و مفاتیح الشرائع به آثار اخلاقی و عرفانی خود همچون المحجة البیضاء ، و زاد المسالک پرداخته است، در مرحلۀ دوم تالیفات و آثار فقهی همچون النخبة و التطهیر رنگ و بوی عرفانی به خود گرفته اند و کتاب النخبة تامل و توجه به فقه از زاویۀ اخلاق است و در آن احکام شریعت محمدی صلی الله علیه و آله وسلّم با آداب و سنن اخلاقی و حکمت متعالیه عرفانی ممزوج و آمیخته شده اند. وی در فهرست تصانیفش این کتاب را این گونه معرفی کرده است: ان النخبة خلاصة لابواب الفقه کلها من الآداب و السنن ظاهرا و باطنا و اصول الاخلاق فی عبارات وجیزة بلیغة، مراعیة لالفاظ الحدیث فی الاکثر لم یسبق بمثله. ( فهرس المصنفات، ص۳ نسخۀ خطی). یعنی کتاب النخبة خلاصۀ ابواب فقه است که آداب و سنن ظاهری و باطنی و اصول و اساس اخلاق در عبارت های خلاصه و رسایی ذکر شده است که نظیر آن دیده نشده است.
ارزش و اعتبار
شخصیت علمی منحصر بفرد مؤلف که فقیهی متکلم و محدثی آگاه و حکیمی متاله بوده که از بزرگانی همچون شیخ بهایی (م ۱۰۳۰ ق) در فقه و صدر المتالهین شیرازی (م ۱۰۵۰ ق) صاحب اسفار در فلسفه و حکمت استفاده نموده است. در کنار تصانیف متعددی که به حدود ۲۰۰ اثر علمی در رشته های مختلف علوم اسلامی می رسد و تالیفات کم نظیری همچون: - سفینة النجاة و الاصول الاصلیة در علم اصول فقه - المحجة البیضاء در اخلاق - تفسیر الصافی در علم تفسیر - الوافی در حدیث - معتصم الشیعة ، الشهاب الثاقب ، مفاتیح الشرائع در فقه تالیفات این دانشمند بزرگ اسلامی و بخصوص کتاب النخبة را در نوع خود کم نظیر ساخته است. کتاب النخبة از زمان نگارش مورد توجه فقهای عظام واقع شده و شروح متعددی همچون «التحفة السنیة» تالیف سید عبدالله بن محدث جزائری ، «اخلاق سلطانی» تالیف سید نور الدین بن محدث جزائری (م ۱۱۵۸ ق) بر آن نوشته شده است و حتی بزرگانی همچون احمد بن صالح بحرانی قطیفی (م ۱۳۱۵ ق) این کتاب را به نظم در آورده اند.
سه کتاب النخبة
فقها و علمای بزرگ همچون شیخ طوسی ، علامه حلی و محقق حلی گاهی مباحثی را به صورت مفصل می نوشتند و سپس به خلاصه نویسی آن می پرداختند و یا قسمتی از کتاب قبلی خود را به صورت منتخب مطالب آن دوباره به رشتۀ تحریر در می آوردند. فیض کاشانی نیز از این گروه دانشمندان بوده است و علاوه بر تهذیب و تلخیص تالیفات دیگران، آثار علمی خود را نیز به صورت مختصر تالیف نموده است، یکی از این آثار کتاب النخبة است، وی سه کتاب بنام النخبة دارد که عبارتند از: ۱- النخبة الصغری یا نخبة العلوم ، در این کتاب چکیده و خلاصه ای از مهم ترین مسائل کتاب های طهارت ، صلاة و صوم گردآوری شده است. این کتاب در سال ۱۳۲۴ ق مستقلا چاپ شده است. ۲- النخبة الکبری ، این کتاب تفصیل مطالب النخبة الصغری است. آقا بزرگ تهرانی در مورد آن می نویسد: «فصل فیه ما اجمله و ابهمه فی النخبة الصغری و هی کتعلیقه تقرب من اصلها فی الحجم او یزید علیها کما ذکر فی فهرس تصانیفه ۳- النخبة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة، علاوه بر این سه کتاب فقهی، مؤلف صرفا مباحث اخلاقی و عرفانی کتاب النخبة را در کتابی اخلاقی بنام «التطهیر» جمع آوری نموده است. آقا بزرگ تهرانی در مورد آن می نویسد: التطهیر هو المنتخب من النخبة الفقهیة، و هو فی الاخلاق و تطهیر السر خاصة انتخبه مؤلفه الفیض الکاشانی فی خمس مائة بیت و قد طبع فی ایران
تاریخ تالیف
...
کتاب النخبة یکی از آثار گرانقدر به یادگار مانده از فقیه اخلاقی و مفسر اصولی فیض کاشانی «قده» است اگر چه روش مؤلف مسلک اخباری بوده است اما در این کتاب روش وی به پیروی از مقدس اردبیلی و بخصوص محقق سبزواری «قده» و صاحب مدارک روش اجتهاد در استنباط احکام می باشد و کتاب به صورت فقه موجز و رساله های عملیۀ متداول نوشته شده است. اگر چه این کتاب پس از کتبی همچون شرائع الاسلام محقق حلی «قده» (م ۶۷۶ ق) و قواعد الاحکام علامه حلی (م ۷۲۶ ق) تالیف شده است ولی سبک تقسیم بندی مباحث به چهار قسمت کلی عبادات، معاملات، ایقاعات، و احکام رعایت نشده است و مطالب آن در دوازده کتاب، و بدون نظم مشخصی در کنار هم ذکر شده اند. از آنجایی که مؤلف پس از بعضی از تالیفات فقهی خود نظیر معتصم الشیعة ، و مفاتیح الشرائع به آثار اخلاقی و عرفانی خود همچون المحجة البیضاء ، و زاد المسالک پرداخته است، در مرحلۀ دوم تالیفات و آثار فقهی همچون النخبة و التطهیر رنگ و بوی عرفانی به خود گرفته اند و کتاب النخبة تامل و توجه به فقه از زاویۀ اخلاق است و در آن احکام شریعت محمدی صلی الله علیه و آله وسلّم با آداب و سنن اخلاقی و حکمت متعالیه عرفانی ممزوج و آمیخته شده اند. وی در فهرست تصانیفش این کتاب را این گونه معرفی کرده است: ان النخبة خلاصة لابواب الفقه کلها من الآداب و السنن ظاهرا و باطنا و اصول الاخلاق فی عبارات وجیزة بلیغة، مراعیة لالفاظ الحدیث فی الاکثر لم یسبق بمثله. ( فهرس المصنفات، ص۳ نسخۀ خطی). یعنی کتاب النخبة خلاصۀ ابواب فقه است که آداب و سنن ظاهری و باطنی و اصول و اساس اخلاق در عبارت های خلاصه و رسایی ذکر شده است که نظیر آن دیده نشده است.
ارزش و اعتبار
شخصیت علمی منحصر بفرد مؤلف که فقیهی متکلم و محدثی آگاه و حکیمی متاله بوده که از بزرگانی همچون شیخ بهایی (م ۱۰۳۰ ق) در فقه و صدر المتالهین شیرازی (م ۱۰۵۰ ق) صاحب اسفار در فلسفه و حکمت استفاده نموده است. در کنار تصانیف متعددی که به حدود ۲۰۰ اثر علمی در رشته های مختلف علوم اسلامی می رسد و تالیفات کم نظیری همچون: - سفینة النجاة و الاصول الاصلیة در علم اصول فقه - المحجة البیضاء در اخلاق - تفسیر الصافی در علم تفسیر - الوافی در حدیث - معتصم الشیعة ، الشهاب الثاقب ، مفاتیح الشرائع در فقه تالیفات این دانشمند بزرگ اسلامی و بخصوص کتاب النخبة را در نوع خود کم نظیر ساخته است. کتاب النخبة از زمان نگارش مورد توجه فقهای عظام واقع شده و شروح متعددی همچون «التحفة السنیة» تالیف سید عبدالله بن محدث جزائری ، «اخلاق سلطانی» تالیف سید نور الدین بن محدث جزائری (م ۱۱۵۸ ق) بر آن نوشته شده است و حتی بزرگانی همچون احمد بن صالح بحرانی قطیفی (م ۱۳۱۵ ق) این کتاب را به نظم در آورده اند.
سه کتاب النخبة
فقها و علمای بزرگ همچون شیخ طوسی ، علامه حلی و محقق حلی گاهی مباحثی را به صورت مفصل می نوشتند و سپس به خلاصه نویسی آن می پرداختند و یا قسمتی از کتاب قبلی خود را به صورت منتخب مطالب آن دوباره به رشتۀ تحریر در می آوردند. فیض کاشانی نیز از این گروه دانشمندان بوده است و علاوه بر تهذیب و تلخیص تالیفات دیگران، آثار علمی خود را نیز به صورت مختصر تالیف نموده است، یکی از این آثار کتاب النخبة است، وی سه کتاب بنام النخبة دارد که عبارتند از: ۱- النخبة الصغری یا نخبة العلوم ، در این کتاب چکیده و خلاصه ای از مهم ترین مسائل کتاب های طهارت ، صلاة و صوم گردآوری شده است. این کتاب در سال ۱۳۲۴ ق مستقلا چاپ شده است. ۲- النخبة الکبری ، این کتاب تفصیل مطالب النخبة الصغری است. آقا بزرگ تهرانی در مورد آن می نویسد: «فصل فیه ما اجمله و ابهمه فی النخبة الصغری و هی کتعلیقه تقرب من اصلها فی الحجم او یزید علیها کما ذکر فی فهرس تصانیفه ۳- النخبة فی الحکمة العملیة و الاحکام الشرعیة، علاوه بر این سه کتاب فقهی، مؤلف صرفا مباحث اخلاقی و عرفانی کتاب النخبة را در کتابی اخلاقی بنام «التطهیر» جمع آوری نموده است. آقا بزرگ تهرانی در مورد آن می نویسد: التطهیر هو المنتخب من النخبة الفقهیة، و هو فی الاخلاق و تطهیر السر خاصة انتخبه مؤلفه الفیض الکاشانی فی خمس مائة بیت و قد طبع فی ایران
تاریخ تالیف
...
wikifeqh: النخبة_(کتاب)