امامت و ولایت علی بن ابی طالب

• تغییر_مسیر الگو:جعبه اطلاعات زندگی نامه دینی
امامت و ولایت علی بن ابی طالب به مقام معنوی و روحانی علی بن ابی طالب و جایگاه وی در تعلیم حقیقت دین و برپایی شریعت اسلام بعد از محمد، پیامبر اسلام، اشاره دارد. خلافت علی بن ابی طالب از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری قمری ( ۶۵۶–۶۶۱ میلادی ) در تاریخ رسمی، موضوع این مقاله نیست.
در مورد جانشینی علی، مورخان و دانشوران تاریخ اسلام عموماً یا دیدگاه اهل سنت را پذیرفته اند یا اینکه حقیقت موضوع را غیرقابل کشف دانسته و از آن رد شده اند. یکی از مورخانی که از این سنت رایج جدا شده است ویلفرد مادلونگ می باشد. [ ۲] ویلفرد مادلونگ در دانشنامهٔ اسلام اصلی ترین ادعاهای شیعه را دیدگاه خود شخص علی می داند زیرا به عقیدهٔ او علی خود را شایسته ترین فرد برای خلافت در مقایسه با دیگر صحابه می دانست و کل جامعهٔ مسلمانان را به دلیل روی گرداندن از خودش ملامت می کرد، اما در عین حال رفتار ابوبکر و عمر در مسند خلافت را می ستود و تخریب شخصیت آن ها را نکوهش می کرد. [ ۳] مادلونگ معتقد است که از آنجایی که در رسوم عربان آن زمان، خصوصاً رسوم قریش، جانشینی موروثی معمول بوده و قرآن بر اهمیت پیوند خونی میان پیامبران و خصوصاً اهل بیت تأکید ورزیده است و اینکه انصار از خلیفه شدن علی حمایت می کردند، ابوبکر می دانست که تشکیل یک شورا برای انتخاب خلیفه به انتخاب علی می انجامد و به همین دلیل به شکل حساب شده ای جریان های سیاسی را برای خلیفه شدن خودش هدایت کرد. [ ۴] از طرف دیگر لئورا وچا ولیری در دانشنامهٔ اسلام این موضوع را که علی واقعاً امید داشت تا جانشین پیامبر شود، مورد تردید می داند زیرا اعراب طبق سنت، رئیس خود را از میان ریش سفیدان انتخاب می کردند و علی در آن زمان تنها کمی بیش از سی سال سن داشت و اعتبار لازم برای جانشینی محمد را طبق سنن اعراب نداشت؛ ولیری معتقد است که شیعیان با حدیث سازی یا تفسیر به مطلوب کلمات منتسب به محمد، بر این موضوع پای می فشارند که پیامبر قصد داشته تا علی را به عنوان جانشین خود برگزیند، حال آنکه جای هیچ شکی نیست که در هنگام واپسین بیماری، محمد سخنی در مورد جانشین خود بیان ننمود. [ ۵]
ویلفرد مادلونگ می نویسد، علی نمی توانسته که بر مبنای قرابت خویشاوندی با محمد، امیدوار به خلیفه شدن پس از عمر بوده باشد؛ زیرا قریش از جمع شدن پیامبری و خلافت در یک قبیله حمایت نمی کردند. وی معتقد است که این مهم از سنخ «کودتای صورت گرفته توسط ابوبکر و عمر» در سقیفه بنی ساعده نیست، بلکه از حسادت عمیق قریش نسبت به علی نشئت می گیرد؛ بنابراین تنها شانس علی برای شرکت در امور مسلمین، مشارکت کامل وی در اهل شورا می توانست باشد که توسط عمر پایه ریزی شده بود. ابن عباس روایت می کند که در جایی عمر به وی گفته که علی در واقع شایسته ترین شخص برای جانشینی محمد بوده، اما ما از وی به دو دلیل ترسیدیم. وقتی ابن عباس مشتاقانه از عمر در مورد این دو دلیل سؤال می کند، عمر در پاسخ به وی می گوید، اولی جوان بودن و دومی علاقهٔ زیاد علی به خاندان بنی هاشم. بر اساس این روایت، تمامی آرزوهای علی و هوادارانش برای احراز خلافت به ناامیدی مبدل گردید. عمر در خلال این پاسخ، به سقیفه بنی ساعده اشاره می کند. در این اشاره، عمر به عقیده اش دربارهٔ تشکیل شورا به عنوان مبنایی برای تعیین خلیفه اشاره کرده و عملاً، از این به بعد، هر گونه تعیین خلیفه بدون مشورت را تقبیح می نماید؛ بنابراین با این کار، خلافت نمی توانست در انحصار قبیله ای خاص باشد و به تمامی قریش تعلق داشت. [ ۶]