امتحان عام

[ویکی فقه] امتحان عام یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شناسایی عَرَضی عام از خاص در مقام تعریف است.
در باب معرِّف، برای تعریفِ درست یک ماهیت، نیاز است تمام اجزای تشکیل دهنده تعریف و ویژگی های آن اجزا، امتحان و شناسایی شوند؛ مثلاً لازم است جنس از فصل و نوع، و برعکس، و ذاتی از عرضی، عرضی عام از خاص و… تمیز داده شوند.برای تشخیص عَرَضی عام از غیر عام باید عام، امتحان و شناسایی شود.
عام بودن محمول
امتحان عام این گونه است که آیا صلاحیت محمول واقع شدن را دارد یا نه؟چیزی (مثلاً ب) که به گمان اعم بودن از موضوع (مثلاً الف)، محمول (برای الف) واقع شده است، اگر خود (ب) یا چیزی که اعم از آن است (مثلاً د)، جزئی از تعریف حدّی موضوع (الف) واقع شود (یعنی ب، یا د که اعم از ب است، موضوع برای حد الف واقع شود) معلوم می شود که اعتقاد عام بودن آن (ب) باطل بوده است؛ مثال: اگر گفته شود «مضاف، نوعی مقابل است از آن لحاظ که مقابل است»، «نوعی از مقابل» محمول برای «مضاف» واقع شده است، در حالی که تعریف مضاف نه تنها بر «نوعی مقابل»، بلکه بر «هر مقابل (کلّ ُ مقابلٍ)» حمل می شود.مورد دیگری که با آن عام بودن محمول را می توان آزمایش کرد، این است که عام باید بر تمام مصادیق خاص حمل شود و گرنه عام نخواهد بود؛ مثال: اگر گفته شود «هر لذتی خیر است»، «خیر» عام نیست، زیرا بر همه لذت ها حمل نمی شود، چون بعضی از لذت ها خیر نیستند. نکته دیگر اینکه عام باید از موضوعی که بر آن حمل می شود اعم باشد، نه مساوی، وگرنه دیگر عام نخواهد بود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: ابن سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین.
...