اندیشه سیاسی اخوند خراسانی

[ویکی فقه] اندیشه سیاسی آخوند خراسانی. آخوند خراسانی به امور سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی، به ویژه کشور شیعی ایران، بسیار حساس بود.
مواضع صریح او در حمایت از نهضت مشروطه ایران و نیز عزم او برای حرکت به سوی ایران به منظور دفاع در برابر اشغال بخش هایی از آن و پیش از آن، توصیه به مظفرالدین شاه و ارکان دولت در همراهی با «شرکت اسلامیه» و استفاده از منسوجات این شرکت و «خلع لباس ذلّت از خود»، حساسیت شدید او را به دو پدیده شایع در کشورهای اسلامی، یعنی استبداد از آن رو که زمینه ساز ستم و بی عدالتی و تضییع حقوق مردم است و استعمار از آن رو که موجب سلطه خارجی است، نشان می دهد.
مبانی نظری سیاست
با این که او در حوزه مسائل سیاسی کتاب یا رساله مستقل و مدوّنی نداشته و آرای سیاسی وی در میان آثار فقهی و اصولی، نامه ها، تلگراف ها، اعلامیه ها و احکام سیاسی او و نیز پاسخ های او به برخی استفتائات پراکنده است، ولی در این باره صاحب آرای بدیعی است که در اندیشه فقیهان امامی پیش از وی سابقه ندارد.طبق یک نظر، اندیشه سیاسی آخوند در چهارچوب مکتب فقهی ـ سیاسی شیخ انصاری و با تکیه بر لوازم فکری و اجتماعی آن و البته با بسط آن و وجوهی از نوآوری فقهی ـ سیاسی، قابل تحلیل است ولی بنابر نظری دیگر اساسآ او دارای مکتب سیاسی خاص و بی سابقه ای بوده که پس از وی نیز در سیره و سلوک سیاسی شاگردان متعددش، که عالمانی طراز اول و برجسته بودند، تداوم یافته است.
نهضت مشروطه
خراسانی مهم ترین نظریه پرداز دینی مشروطیت و پشتیبان سرسخت مشروطه خواهان بود و به نفع نهضت مشروطه و قانون اساسی فتوا داد.نقش او، هم از جهت نظری و هم از جهت عملی، در پیشبرد مشروطه بی بدیل بوده است تا جایی که از زمان رسمیت یافتن مشروطیت در ایران تا زمان درگذشتش، یعنی بیش از پنج سال، او شخصیت اول در تحولات نظری و عملی در ایران و در همه حوزه های شیعی به شمار می رود.آثاری مانند تنبیه الامّة و تنزیه المِلة از میرزا محمدحسین نائینی، و اللئالی المربوطة فی وجوب المشروطة از شیخ اسماعیل محلاتی، بازتابی از اندیشه های سیاسی خراسانی و جدّی ترین نوشته ها در دفاع نظری از مشروطه به شمار می آید که از حوزه نجف سر برآورده است؛ به ویژه آن که خراسانی خود بر هر دو تقریظ نوشته است.هر چند قیام در برابر سلطان جائر، پدیده تازه ای نبود و پیش از خراسانی هم بارها رخ داده بود، غیرشرعی اعلام کردن نظام استبدادی و ترجیح دادن یک نظام سیاسی بر حکومتی دیگر، از آن رو که مفسده کمتری دارد، در میان فقیهان شیعی مقوله بی سابقه و گفتمان تازه ای بود. طبق یک قول، آخوند رأی سیاسی مستقلی نداشته، بلکه متأثر از نائینی بوده است، ولی بنابر قولی دیگر، مقایسه تنبیه الامّة نائینی با آرای آخوند در برخی آثار فقهی و تلگراف ها و نامه هایش، نشان دهنده تفاوت اندیشه سیاسی آنان است.
جبهه هایی مبارزاتی
...