انصاب حرم

[ویکی فقه] نشانه‏های تعیین کننده حدود حرم مکه را اَنصاب حرم می گویند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۷۲۹.
...

[ویکی حج] انصاب حرم به نشانه های مرز حرم که مرزهای حرم را مشخص می کنند اطلاق می شود. از آن جا که محدوده حرم دارای احکام ویژه و امنیت بوده و باید با احرام به آن وارد می شدند، مشخص ساختن این محدوده از اهمیت فراوان برخوردار است. بنابر روایاتی تعیین این حدود توقیفی بوده است، به این صورت که در زمانی که حضرت ابراهیم حجرالاسود را در جای خود قرار داد نوری از آن درخشید و ایشان به کمک جبرئیل آن مکان ها را علامت گذاری کرد و در این حدود سنگ چین هایی ساخت و محکم کرد. در دوره های مختلف این انصاب بازسازس یا مرمت شده است.
انصاب جمع نَصْب به معنای نشانه است. به نشانه هایی که مرزهای حرم را مشخص می کنند، انصاب الحرم گفته می شود. بر این نشانه ها واژگانی چون اعلام الحرم و منار الحرم و امیال نیز اطلاق شده است. پیش از اسلام، انصاب به سنگ هایی گفته می شد که مشرکانی که قدرت ساخت خانه یا بتی برای عبادت نداشتند، روبه روی حرم یا جاهای دیگر قرار می دادند و گرد آن ها طواف و نزدشان قربانی می کردند.
از آن جا که محدوده حرم دارای احکام ویژه مانند ممنوعیت نبرد و خونریزی، صید و شکار، قطع درختان و گیاهان بوده و باید با احرام به آن وارد می شدند، مشخص ساختن این محدوده از اهمیت فراوان برخوردار است. چندین روایت بر تعیین مرزهای محدوده حرم به دستور خداوند تصریح دارند. البته در شیوه آن اختلاف هایی به چشم می خورد. برپایه برخی روایات، مرزهای حرم با درخشش نوری از حجرالاسود هنگامی که حضرت ابراهیم آن را در جای خود قرار داد، مشخص شد. سپس ایشان با راهنمایی جبرئیل محدوده حرم را علامت نهاد و بر این حدود سنگ چین هایی ساخت و با خاک و گل آن ها را محکم کرد. بر این اساس، تعیین این حدود توقیفی است و نه اجتهادی. از این رو، در موقعیت این انصاب در طول روزگاران تغییری داده نشده است. این محدوده که مسجدالحرام را درون خود دارد، چهارسوی مکه را احاطه کرده است.