انفال

[ویکی فقه] اموال اختصاص یافته به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السّلام را اَنفال می گویند و از این موضوع هرچند فقها به تفصیل در بخش پایانی کتاب خمس یا در بابی مستقل تحت همین عنوان بحث کرده‏اند، لیکن از آن در بابهای جهاد و احیاء موات نیز سخن گفته‏اند.
انفال، جمع نَفْل یا نَفَل به معنای زیادی، بخشش و غنیمت است. وجه نام گذاری اموال ویژه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ائمه علیهم السّلام به انفال که از قرآن کریم نشأت گرفته این است که خداوند به منظور گرامیداشت و برتری بخشیدن وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام بر دیگران، افزون بر خمس، انفال را نیز به آنان اختصاص داده است.
در این جا به دو محور مهم آن، یعنی انواع انفال و احکام آن اشاره می‏کنیم.

انواع و مصادیق انفال
انفال انواع و مصادیق مختلفی دارد که به این موارد اشاره می شود.

← زمین کافران
انفال ملک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ملک ائمّه علیهم السّلام است. از این رو، هر گونه تصرف در آن، بدون اذن آنان جایز نیست؛ لیکن در زمان غیبت، تصرف در انفال و تملّک آن، برای شیعه بنابر قول مشهور مباح است؛ هرچند در قلمرو آن اختلاف است که تمامی انواع انفال است یا آنچه که به مناکح (نکاح کنیزهای به اسارت گرفته شده در جنگ بدون اذن امام علیه السّلام)، مساکن (منازل واقع در زمینهای امام) و متاجر (خرید و فروش غنائم جنگی که جنگ بدون اذن امام صورت گرفته و نیز داد و ستد یا اجاره زمینها و درختان متعلّق به امام) مرتبط می‏شود.
همچنین در اینکه مراد از مناکح، مساکن و متاجر چیست و اینکه مباح از آنها، تنها انفال است یا خمس و یا هر دو، اختلاف وجود دارد. اقوال دیگری نیز در این مسئله مطرح است.

اباحه انفال برای شیعیان
...

[ویکی شیعه] اَنْفال ، اصطلاحی قرآنی و فقهی که در فقه امامیه عبارت است از اموالی که از جانب خداوند در اختیار پیامبر اکرم(ص) و پس از آن حضرت در اختیار امامان (ع ) قرار گرفته و در عصر غیبت نیز در اختیار امام زمان(عج) است . غنیمت های برجسته جنگ ها، قله کوه ها، دریاها، زمین های موات، بستر رودخانه ها، مال بدون وارث از جمله موارد مربوط به انفال است.
معنای لغوی: «انفال» جمع «نَفَل » است که . مفهوم لغوی واژه نفل، در سال های نخستین ظهور اسلام شناخته شده بود؛ اما در طی قرن های بعد، با غلبه کاربرد اصطلاحی آن ، معنای لغوی اش به فراموشی سپرده شد. برخی معنای آن را غنیمت، بخشش یا زیادی بیان کرده اند. برخی نیز معنای اصلی را «زیادی» دانسته و معانی دیگر را به آن بازگردانده اند.
معنای اصطلاحی: انفال در اصطلاح فقهی عبارت است از غنائم و موهبت های منقول و غیر منقولی از جانب خداوند برای حاکم اسلامی. این اموال در جهت تقویت اسلام، مصالح مسلمین و امت اسلامی مصرف می شود.. مبنای شکل گیری این اصطلاح در فقه اسلامی، آیه نخست از سوره انفال است که در آن چنین آمده است : «از تو درباره انفال می پرسند؛ بگو انفال از آن خدا و رسول است ».

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
کلیدواژه: انفال، خمس، غنیمت، جنگ بدر
«انفال» از ماده «ن ـ ف ـ ل» و در لغت به معنای غنیمت، بخشش، افزون بر مقدار واجب یا زیاده بر اصل آمده است، از این رو به نمازهای مستحبی «نافله» گفته اند.
در اصطلاح فقه امامیه نیز به اموال خاص معصوم و به تعبیری دیگر اموالی که مالک خصوصی ندارد و به امام و حاکم اسلامی تعلق دارد انفال اطلاق می شود و از نظر اهل سنت غنایم و اموالی است که افزون بر سهم غنیمت جنگجویان، به آنان داده می شود.
وجه نامگذاری این اموال به «انفال» آن است که این اموال اضافه بر شرکت پیامبر و امام در خمس، هدیه خداوند به آنان است؛ یا آن که این اموال ویژه پیامبر و امام بوده، افزون بر ملک خصوصی آنان است. برخی گفته اند: از آن جهت که با حلال شدن این اموال برای نخستین بار بر مسلمانان، آنان بر امت های پیشین برتری یافتند به این اموال انفال گفته شده.
انفال با مفاهیمی دیگر از جمله مباحات اصلیه یا اوّلیه، مشترکات، فئ و غنیمت از این جهت که همگی زاید بر مالکیت خصوصی است مشترک و از جهاتی با آنها متفاوت است؛ «فئ» در اصطلاح به اموالی گفته می شود که از کافران بدون جنگ به غنیمت گرفته می شود و یکی از مصادیق انفال و نسبت میان این دو عموم و خصوص مطلق است؛ یعنی همه مصادیق فئ از انفال بشمار می رود؛ ولی بسیاری از انفال فئ نیست.
«غنیمت» اصطلاحاً به اموالی اطلاق می شود که در جنگ از کافران بدست می آید. نسبت غنیمت با انفال عموم و خصوص من وجه است؛ زیرا برخی غنیمت ها، یعنی اموالی که بدون جنگ و خونریزی یا بدون اذن امام بدست آید جزو انفال است، هر چند برخی همه غنایم را مصداق انفال دانسته اند.
پس از پیروزی مسلمانان در جنگ بدر میان آنان بر سر تقسیم غنایم اختلاف پدید آمد، از این رو از رسول خدا در این باره پرسیدند که آیه نخست سوره انفال/8 نازل شد و قانون انفال را تشریع کرد: «یَسـَلونَکَ عَنِ الاَنفالِ قُلِ الاَنفالُ لِلّهِ والرَّسولِ فَاتَّقُوااللّهَ و اَصلِحوا ذاتَ بَینِکُم».

[ویکی فقه] انفال (ابهام زدایی). انفال ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره أنفال، هشتمین سوره قرآن کریم • آیه انفال، آیه یک سوره انفال درباره انفال• آیه ۶۴ انفال، از آیات مرتبط با فضائل امام علی (علیه السّلام) کاربردهای دیگر• انفال، اموال اختصاص یافته به رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله) و امامان (علیهم السّلام)
...

[ویکی فقه] انفال (فقه). اموال اختصاص یافته به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السّلام را اَنفال می گویند و از این موضوع هرچند فقها به تفصیل در بخش پایانی کتاب خمس یا در بابی مستقل تحت همین عنوان بحث کرده‏اند، لیکن از آن در بابهای جهاد و احیاء موات نیز سخن گفته‏اند.
انفال، جمع نَفْل یا نَفَل به معنای زیادی، بخشش و غنیمت است.
مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۳۹.
انفال انواع و مصادیق مختلفی دارد که به این موارد اشاره می شود.

← زمین کافران
انفال ملک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ملک ائمّه علیهم السّلام است. از این رو، هر گونه تصرف در آن، بدون اذن آنان جایز نیست؛ لیکن در زمان غیبت، تصرف در انفال و تملّک آن، برای شیعه بنابر قول مشهور مباح است؛ هرچند در قلمرو آن اختلاف است که تمامی انواع انفال است یا آنچه که به مناکح (نکاح کنیزهای به اسارت گرفته شده در جنگ بدون اذن امام علیه السّلام)، مساکن (منازل واقع در زمینهای امام) و متاجر (خرید و فروش غنائم جنگی که جنگ بدون اذن امام صورت گرفته و نیز داد و ستد یا اجاره زمینها و درختان متعلّق به امام) مرتبط می‏شود.
همچنین در اینکه مراد از مناکح، مساکن و متاجر چیست و اینکه مباح از آنها، تنها انفال است یا خمس و یا هر دو، اختلاف وجود دارد.
جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۳.
...

[ویکی فقه] انفال (قرآن). اموال خاص معصوم و به تعبیری دیگر اموالی که مالک خصوصی ندارد و به امام و حاکم اسلامی تعلق دارد انفال اطلاق می شود.
انفال جمع نفل، در لغت به معنای زیادت و عطیه است. انفال از ماده «ن ـ ف ـ ل» و به معنای غنیمت ، بخشش، افزون بر مقدار واجب یا زیاده بر اصل آمده است.
در اصطلاح
و در اصطلاح فقهی عبارت است از ثروت های عمومی که مالکیت و چگونگی مصارف آن در اختیار پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و جانشینان وی است؛ از قبیل: اراضی موات، جنگل ها ، قله کوه ها، معادن ، زمین های به دست آمده از دشمن بدون جنگ ، زمین های مربوط به پادشاهان ، ارث بدون وارث، غنیمت های به دست آمده بدون اذن امام ، مراتع و کف دره ها.
در قرآن
خداوند در قرآن کریم سوره ای به همین نام بر جان رسول خدا نازل نموده است. پس از پیروزی مسلمانان در جنگ بدر میان آنان بر سر تقسیم غنایم اختلاف پدید آمد، از این رو از رسول خدا در این باره پرسیدند که آیه نخست سوره انفال نازل شد و قانون انفال را تشریع کرد: ویسـلونک عن الانفال قل الانفال لله والرسول فاتقواالله و اصلحوا ذات بینکم. «انفال» در اصل از ماده «نَفْل» (بر وزن نفع) به معنی زیادی است، و این که به نمازهای مستحب «نافِلَه» گفته می شود، به این دلیل است که اضافه بر واجبات است، و همچنین اگر «نوه» را «نافله» می گویند به خاطر این است که بر فرزندان افزوده می شود، «نَوْفَل» به کسی گفته می شود که بخشش زیاد داشته باشد.و اگر به غنائم جنگی نیز «انفال» گفته شده است، یا به جهت این است که یک سلسله اموال اضافی است که بدون صاحب می ماند و به دست جنگجویان می افتد، در حالی که مالک خاصی برای آن وجود ندارد. و یا به این جهت است که جنگجویان برای پیروزی بر دشمن می جنگند، نه برای غنیمت، بنابراین غنیمت یک موهبت اضافی است که به دست آنها می افتد.
عناوین مربوط
...

اَنفال
(جمع نَفْل یا نَفَل به معنی زیادی، بخشش یا غنیمت) اموال یا زمین هایی که به خدای متعال، رسول او (ص)، و نیز جانشینان او نزدشیعه(امامان معصوم) تعلّق دارد. این اموال عبارت اند از ۱. زمین هایی که مسلمانان بدون جنگ به دست آورده اند؛ خواه مالکان این زمین ها، آن ها را رها کرده باشند، مانند زمین های یهودیان بنی نضیر در مدینه، یا به اختیار خود به پیامبر اکرم (ص) داده باشند؛ مانند فدک. به اموال بخش دوم «فییء» نیز می گویند؛ ۲. زمین های موات؛ مانند بیابان ها که از بی آبی یا مانند آن، آباد نیستند. دربارۀ انفال بودن زمین های مواتی که مالک دارد، اختلاف است؛ ۳. زمین های بدون مالک؛ مانند ساحل دریاها، کناره رودها و بعضی جزایر؛ ۴. قلّۀ کوه ها، دره ها و نیستان ها؛ ۵. اموال پادشاهان کافر؛ ۶. آن بخش از غنایم جنگی که پیامبر اکرم (ص) و امام (ع) پیش از تقسیم برای خود برمی گزیند؛ ۷. غنایم جنگی که مسلمانان بدون اذن پیامبر (ص) و امام (ع) به دست می آورند. (بنابر نظر مشهور)؛ ۸. تَرَکه های بدون وارث؛ ۹. معادن؛ دربارۀ معادنی که در ملک اشخاص واقع اند، اختلاف است؛ ۱۰. زمین هایی که بالاصالة آباد هستند و کسی در آبادکردن آن ها نقش نداشته است؛ مانند جنگل ها؛ ۱۱. زمین ها و املاک شهرهایی که با حوادثی نظیر زلزله، اهالی آن مرده اند. هرگونه تصرف در انفال بدون اذن پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) ممنوع است؛ اما بیشتر فقیهان امامیه برآن اند که تصرف در انفال در زمان غیبت برای شیعیان مباح است. امروزه انفال کلّاً به معنی اموال عمومی و متعلق به دولت است و تنها دولت اسلامی حق تصرف در آن را دارد.