انقلاب سفید

فرهنگ فارسی

نامی است که از بهمن سال ۱۳۴۱ به بعد به مجموع تحولات اساسی که در شئون مختلف کشور و بر اساس لوایح قانونی پدید آمد نهاده شده است . این لوایح عبارتند از : ۱ - لایحه اصلاحی قانونی اصطلاحات ارضی . ۲ - لایحه قانونی ملی کردن جنگل ها اصل دوم از اصول ششگانه انقلاب است . ۳ - لایحه قانونی فروش سهام کارخانه های دولتی به عنوان پشتواتنه اصطلاحات ارضی . ۴ - لایحه قانونی سهیم کردن کارگران در منافع کارگاههای تولیدی و صنعتی . ۵ - لایحه ایجاد سپاه دانش به موجب این طرح انقلابی نخستین دسته سپاهیان دانش پس از گذراندن دوره آموزشی چهار ماهه روانه روستاها شدند تا به کودکان روستا ها سواد خواندن و نوشتن بیاموزند . ۶ - لایحه اصطلاحی قانون انتخابات .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] انقلاب سفید یا همان اصلاحات ارضی که در دوره محمدرضا شاه با نمایندگی امینی از طرف آمریکا در ایران با سرکوب مخالفت های علما و مردم با رفراندوم به اجرا گذاشتند.
دولت امینی، اصلاحات ارضی را در سال ۱۳۴۰ش. اجرا کرد؛ اما اجرای آن، منافع و خواسته های شاه را تامین نمی کرد و او را به حاشیه تحولات می راند؛ از این رو شاه به طور مستقیم، وارد عمل شد و اصلاحات مورد نظر آمریکا را اجرا کرد. شاه، چند ماه پس از سقوط امینی، طرح خود را در قالب لوایح شش گانه و با عنوان «انقلاب سفید» و یا «انقلاب شاه و مردم» اعلام کرد.
انگیزه اجرای انقلاب سفید
اصول شش گانه انقلاب سفید، طرح و برنامه ای ریشه دار و عمیق بود که با هدف تحول در ساختار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران در زمان رضاشاه پایه گذاری شد. وی که ماموریت تغییر ساختار ایران را در ابعاد مختلف، وظیفه خود می پنداشت، ضربات سنگینی بر نهاد مذهب وارد کرد. برنامه اصلاحی انقلاب سفید، نخستین گام عمده شاه در جدال برای تثبیت قدرت خویش بود.
طراحی انقلاب سفید
"کندی" از حزب دموکرات در همین سال (۱۳۴۰) به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شده بود. وی قصد داشت در کشورهای دوست آمریکا که در آنها دیکتاتوری، حاکم بود، اصلاحاتی انجام دهد. به همین منظور، علی امینی، سفیر سابق ایران در آمریکا با دستور کندی به جای شریف امامی به نخست وزیری منصوب شد، تا اصلاحات مورد نظر آمریکا را انجام دهد؛ اما بعدها شاه که افزایش قدرت و نفوذ امینی و حمایت آمریکا از او را به ضرر خود می دید، تصمیم گرفت خود، نقش امینی را برای آمریکا بازی کند؛ به همین دلیل در فروردین ۱۳۴۱ طی مسافرتی به آمریکا، نظرشان را به سوی خود جلب کرد و انقلاب سفید در همین مسافرت طراحی شد. شاه در ظاهر، تامین رفاه اجتماعی را یکی از هدف های اصلی خود اعلام و چنین وانمود کرد که رژیمش برای مردم ایران؛ فرهنگ، بهداشت، رفاه و امنیت به ارمغان آورده است.
جایگاه شاه با اجرای انقلاب سفید
...

دانشنامه آزاد فارسی

در ۶ بهمن ۱۳۴۱ محمدرضا شاه پهلوی لوایح شش گانه ای را به همه پرسی گذاشت که بنابر آمار رژیم، با اکثریت آرای رأی دهندگان به تصویب رسید. این لوایح عبارت بودند از: ۱ـ اصلاحات ارضی (مصوّب ۱۹ دی ۱۳۴۰)؛ ۲ـ ملّی شدن جنگل ها و مراتع؛ ۳ـ فروش سهام کارخانجات دولتی به عنوان پشتوانۀ اصلاحات ارضی؛ ۴ـ سهیم شدن کارگران در سود کارخانجات تولیدی و صنعتی؛ ۵ـ ایجاد سپاه دانش؛ ۶ـ اصلاح قانون انتخابات. بعدها به ترتیب لوایح دیگری، به دستور شاه، به این لوایح افزوده شد که به نوزده لایحه بالغ گردید: ۷ـ ایجاد سپاه بهداشت (۱۳۴۲)؛ ۸ ـ ایجاد سپاه ترویج و آبادانی (۱۳۴۳)؛ ۹ـ تشکیل خانه های انصاف و شورای داوری (۱۳۴۴)؛ ۱۰ـ ملّی شدن آب های کشور (۱۳۴۶)؛ ۱۱ـ نوسازی کشور (۱۳۴۶)؛ ۱۲ـ انقلاب اداری و آموزش (۱۳۴۶)؛ ۱۳ـ گسترش مالکیت های صنعتی و تولیدی و عرضه کردن سهام کارخانجات به مردم (۱۳۵۴)؛ ۱۵ـ تحصیل رایگان به شرط تعهّد خدمت (۱۳۵۴)؛ ۱۶ـ تغذیۀ رایگان کودکان تا دوسالگی (۱۳۵۶)؛ ۱۷ـ اصل بیمۀ همگانی و تأمین دورۀ بازنشستگی برای همۀ افراد ملّت به خصوص روستاییان کشور (۱۳۵۶)؛ ۱۸ـ تثبیت نسبی بهای زمین (۱۳۵۶)؛ ۱۹ـ تعیین دارایی کارمندان دولت در مدت معین (۱۳۵۶). به باور شاه این لوایح، انقلابی بدون خون ریزی در کشور پدید آورد که آن را «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و مردم» نامید. اما به نظر بسیاری از منتقدان، انقلاب سفید، اصلاحاتی روبنایی بود که در دوران جنگ سرد، به ویژه پس از روی کارآمدن دموکرات ها در امریکا (۱۹۶۰) در برخی کشورهای اقمار امریکا در آسیا و امریکای لاتین انجام شد تا از بروز انقلاب های خونین ضد سرمایه داری ـ که در راستای منافع و اهداف اتحاد شوروی بود ـ جلوگیری کند و به افول تدریجی کشاورزی و واردات روزافزون محصولات زراعی و دامی و ازبین رفتن استقلال و خودکفایی کشاورزی کشور انجامید. محمدرضا شاه در ۱۳۴۵ با نوشتن کتاب انقلاب سفید به مقایسه وضعیت کشور در سال های قبل و بعد از انقلاب سفید و دستاوردهای گوناگون حاصل از آن پرداخت.

پیشنهاد کاربران

انقلاب سفید ( نام دیگر: انقلاب شاه و مردم ) نمونه ای از سیاست ها و اصلاحاتی بودند که توسط محمدرضاشاه پهلوی و با کمک و یاری نخست وزیران زمان ( مانند اسدالله عَلَم و امیرعباس هویدا ) اجرا شده بودند. هدف این اصلاحات تغییر برخی از اصول اجتماعی جامعه ایران و مدرنیزاسیون ایران بود.
...
[مشاهده متن کامل]

در اوایل کار، این انقلاب ۶ اصل داشت که در منشور انقلاب سفید توسط محمدرضاشاه مطرح و به همه پرسی گذاشته شد. اکثریت مردم حامی این طرح بودند و میلیونها نفر رای آری دادند. بعدها ۱۳ اصل دیگر به عنوان متمم انقلاب سفید به این ۶ اصل اضافه و پس از همه پرسی توسط مردم تایید شدند.
معروف ترین اصول انقلاب که بیشتر اوقات مورد بحث قرار میگرفتند، اصلاحات ارضی و حق رای زنان بود. اصلاحات ارضی یا لغو نظام ارباب و رعیتی، هدف داشت که مِلک ها و زمینهای کشاورزی که تقریبا ۵۰ درصد آنها دردست مالکان زمان بود را میان کشاورزانی که در این زمینها کار میکردند و برایشان عرق میریختند را تقسیم کند و برای همیشه ریشه فئودالیسم در ایران را ازبین ببرد. بسیاری از روحانیون اسلام که خودشان در آن زمان مالک این زمینها بودند با این طرح مخالفت کردند اما بیشتر عموم مردم که خود رعیت مالکان و کارگر بوده اند بسیار از این اصلاحات حمایت میکردند.
دیگر اصلی که مخالفت شدیدی از روحانیون را داشت، اصل پنجم بود که میخواست قوانین انتخابات ایران را اصلاح کند و حق رای دادن را به بانوان ایرانی بدهد. زنان ایران از این کار بسیار حمایت کردند زیرا میتوانستند بالاخره در امور سیاسی کشور نقش خود را ایفا کنند و انسانهایی فراتر از یک همسر معمولی باشند. این اصل حتی اجازه میداد که بانوان بتوانند وارد سیاست شوند و در انتخابات شرکت کنند و به سِمَت های سیاسی دست پیدا کنند. روحانیون ( مانند آیت الله خمینی ) این عمل را عملی غیر اسلامی میشمردند.
سایر اصول انقلاب سفید: ملی کردن جنگلها و مراتع، فروش سهم کارخانجات دولت به عنوان پستوانه اصلاحات ارضی، سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها، تشکیل سپاه دانش، سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی، ایجاد خانه های انصاف و شوراهای داوری، ملی کردن آبها و دریاهای کشور، نوسازی روستاها و شهرها، انقلاب اداری و آموزشی، فروش سهام به کارگران واحد ها بزرگ صنعتی، مبارزه با تورم و دفاع از مصرف کنندگان، تحصیلات رایگان و اجباری، تغذیه رایگان برای دانش آموزان و تغذیه رایگان شیرخوارگان تا دوسالگی با مادران، پوشش بیمه های اجتماعی همه ایرانیان، مبارزه با معاملات سودگرانه زمینها و مبارزه با فساد.

بپرس