انواع گناه

[ویکی فقه] «گناه» عملی است که با اراده و رضایت الهی در تضاد بوده، با ایجاد نوعی " تاریکی" معنوی در نفس انسان، آدمی را از خدای متعال که "نور" آسمان ها و زمین است، دور می سازد. گناهان را بر دو گونه تقسیم نموده اند: گناهان کبیره (بزرگ) و گناهان صغیره (کوچک). این تقسیم بندی از قرآن و روایات سرچشمه گرفته است؛ در قرآن چنین می خوانیم: اگر از گناهان کبیره ای که از آن نهی شده اید، اجتناب کنید، گناهان کوچک شما را می پوشانیم وشما را در جایگاه خوبی وارد می سازیم.
«گناه» عملی است که با اراده و رضایت الهی در تضاد بوده، با ایجاد نوعی " تاریکی" معنوی در نفس انسان، آدمی را از خدای متعال که "نور" آسمان ها و زمین است، دور می سازد و به عبارت دیگر، موجب بازماندن وی از کمال و قرب به خدا می گردد. تعیین این که چه چیزی گناه است و چه چیزی ثواب از طریق کتاب و سنت مقدور است، زیرا در بسیاری از موارد، گناه بودن عملی قابل تشخیص عقلانی نیست و خدای متعال است که این موارد را به اقتضای علم و حکمت مطلق خود، از طریق وحی و دین، برای بشر بیان نموده است.
اقسام گناه
عالمان اسلامی گناهان را بر دو گونه تقسیم نموده اند: گناهان کبیره (بزرگ) و گناهان صغیره (کوچک).این تقسیم بندی از قرآن و روایات سرچشمه گرفته است؛ در قرآن چنین می خوانیم: اگر از گناهان کبیره ای که از آن نهی شده اید، اجتناب کنید، گناهان کوچک شما را می پوشانیم و شما را در جایگاه خوبی وارد می سازیم. و در جای دیگر آمده است: و کتاب (نامه اعمال) در آنجا گذارده شود، گنه کاران را می بینی که از آنچه در آن است، ترسان و هراسناکند، و می گویند: ای وای بر ما، این چه کتابی است که هیچ عمل کوچک و بزرگی نیست، مگر اینکه آن را شماره کرده است؟ و درباره بهشتیان می خوانیم: مواهب آخرت، جاودانه است برای آنانکه از گناهان بزرگ و کارهای زشت پرهیز می کنند. از این آیات به روشنی استفاده می شود، که گناهان، دو گونه اند: کبیره و صغیره و همچنین استفاده می شود بعضی از گناهان، بدون توبه حقیقی بخشودنی نیست، ولی بعضی از آنها بخشودنی است.امام علی (علیه السّلام) در گفتاری فرمود:«ان الذنوب ثلاثة: فذنب مغفور و ذنب غیر مغفور و ذنب نرجو لصاحبه و نخاف علیه؛ گناهان بر سه گونه اند: گناه بخشودنی و گناه نابخشودنی و گناهی که برای صاحبش، هم امیدبخشش داریم و هم ترس از کیفر.» سپس فرمود: اما گناهی که بخشیده است، گناه بنده ای است که خداوند او را در دنیا کیفر می کند و در آخرت کیفر ندارد. در این صورت خداوند حکیم تر و بزرگوارتر از آن است که بنده اش را دو بار کیفر کند.اما گناهی که نابخشودنی است، حق الناس است یعنی ظلم بندگان نسبت به همدیگر که بدون رضایت مظلوم بخشیده نمی شود. و اما نوع سوم، گناهی است که خداوند آن را بر بنده اش پوشانده، توبه را نصیب او نموده است، و در نتیجه آن بنده هم از گناهش هراسان است و هم امید به آمرزش پروردگارش دارد، ما نیز درباره چنین بنده ای، هم امیدواریم و هم ترسان.
ملاک کبیره بودن گناه
در قرآن مجید و کلام معصومین (علیهم السّلام) کلیه اعمالی که گناه محسوب می شود، بیان گردیده است، منتهی کبیره بودن گناه، پیرو ملاک هایی است.در کتاب تحریر الوسیله امام خمینی قدس سره پیرامون معیار گناهان کبیره، چنین آمده است:۱: گناهانی که در مورد آنها در قرآن یا روایات اسلامی وعده آتش دوزخ، داده شده باشد؛۲: از طرف شرع، به شدت، از آن نهی شده است؛۳: دلایلی وجود دارد که معلوم می شود آن گناه، بزرگ تر از بعضی از گناهان کبیره است؛۴: عقل، حکم کند که فلان گناه، کبیره است؛۵: در ذهن مسلمینِ پای بند به دستورات الهی، چنین تثبیت شده که فلان گناه، از گناهان بزرگ است؛۶: از طرف پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله وسلم) یا امامان (علیهم السّلام) در خصوص گناهی تصریح شده که از گناهان کبیره است.برخی از فقها تعزیر را نشانه کبیره بودن گناه می دانند که در این صورت استمنا نیز از گناهان کبیره محسوب خواهد شد، زیرا در روایتی آمده است که امام علی (علیه السّلام) با زدن روی دست، شخص مستمنی را تعزیر فرمودند. البته گناهان کبیره نیز همه در یک سطح نیستند. بعضی بدون توبه بخشیده نمی شوند، مانند «شرک» و «قتل نفس» و برخی بدون توبه و تحت شرایطی و در اثر انجام کارهای نیک ممکن است مشمول مغفرت گردند.
توصیف گناهان کبیره
...