11620300.jpg
شیوه های سنجش و اندازه گیری از دیرزمان در میان اقوام و ملل جهان متداول بوده و هرکدام برای تعیین وزن و حجم و طول و سطح و زمان و غیره از واحدها و مقیاس های مختلف استفاده می کردند. این واحدها یا یکاها نخست برمبنای اندام های بدن انسان نظیر پا، دست، وجب، انگشت و یا موادی مثل گندم و جو انجام می پذیرفت. در مورد زمان نیز از طول مدت چرخش زمین به دور خود (یا به اعتقاد آن زمان گردش اجرام آسمانی به دور زمین) و نیز گردش ماه و خورشید و برای اندازه گیری روز و ماه و سال استفاده می کردند. در اوایل اسلام از مقادیر و اوزان متداول در سرزمین های فتح شده، به ویژه ایران، استفاده می شد که به تدریج با وضع اصطلاحات جدید تثبیت شد و در کنار کاربرد عرفی آن، کاربرد دینی آن نیز تحت عنوان اوزان، مقادیر و مکاییل (جمع مِکْیال و کِیل) شرعی گسترش یافت. برخی از این مقیاس ها و واحدها عبارت بودند از نخود، مثقال، سیر و من برای وزن، فرسنگ، ذرع و اِصْبَع (انگشت) برای طول و جریب برای مساحت. در قرون جدید با پیشرفت علوم و نیاز به دقت و صحت در سنجش و اندازه گیری، واحدهای تازه ای ابداع شد که در میان آن ها به ویژه «سلسله یا دستگاه متری» اهمیتی بسزا یافت. دستگاه متری در سراسر جهان به کار می رود، به استثنای امریکا و انگلستان که در آن هنوز دستگاه قدیمی انگلیسی کاربرد دارد (← نگاه کنید به جدول). امروزه واحد یا یکای اصلی برای اندازه گیری طول را متر، برای وزن را کیلوگرم و برای زمان را ثانیه تعیین کرده اند و به آن SI یا سیستم بین المللی می گویند. در ایران تا قبل از مصوبۀ دی ماه ۱۳۱۱ش همان واحدهای قدیمی و سنتی به کار می رفت. در این سال قانونی به تصویب رسید که طبق آن «اوزان و مقیاس های رسمی مملکت ایران مطابق اصول متری و واحد آن برای طول متر، برای سطح مترمربع، برای حجم مترمکعب و برای وزن کیلوگرم است. اضعاف و اجزای مقیاس های مزبور مطابق اصول متری خواهد بود». نیز ← سامانۀ بین المللی یکاها
شیوه های سنجش و اندازه گیری از دیرزمان در میان اقوام و ملل جهان متداول بوده و هرکدام برای تعیین وزن و حجم و طول و سطح و زمان و غیره از واحدها و مقیاس های مختلف استفاده می کردند. این واحدها یا یکاها نخست برمبنای اندام های بدن انسان نظیر پا، دست، وجب، انگشت و یا موادی مثل گندم و جو انجام می پذیرفت. در مورد زمان نیز از طول مدت چرخش زمین به دور خود (یا به اعتقاد آن زمان گردش اجرام آسمانی به دور زمین) و نیز گردش ماه و خورشید و برای اندازه گیری روز و ماه و سال استفاده می کردند. در اوایل اسلام از مقادیر و اوزان متداول در سرزمین های فتح شده، به ویژه ایران، استفاده می شد که به تدریج با وضع اصطلاحات جدید تثبیت شد و در کنار کاربرد عرفی آن، کاربرد دینی آن نیز تحت عنوان اوزان، مقادیر و مکاییل (جمع مِکْیال و کِیل) شرعی گسترش یافت. برخی از این مقیاس ها و واحدها عبارت بودند از نخود، مثقال، سیر و من برای وزن، فرسنگ، ذرع و اِصْبَع (انگشت) برای طول و جریب برای مساحت. در قرون جدید با پیشرفت علوم و نیاز به دقت و صحت در سنجش و اندازه گیری، واحدهای تازه ای ابداع شد که در میان آن ها به ویژه «سلسله یا دستگاه متری» اهمیتی بسزا یافت. دستگاه متری در سراسر جهان به کار می رود، به استثنای امریکا و انگلستان که در آن هنوز دستگاه قدیمی انگلیسی کاربرد دارد (← نگاه کنید به جدول). امروزه واحد یا یکای اصلی برای اندازه گیری طول را متر، برای وزن را کیلوگرم و برای زمان را ثانیه تعیین کرده اند و به آن SI یا سیستم بین المللی می گویند. در ایران تا قبل از مصوبۀ دی ماه ۱۳۱۱ش همان واحدهای قدیمی و سنتی به کار می رفت. در این سال قانونی به تصویب رسید که طبق آن «اوزان و مقیاس های رسمی مملکت ایران مطابق اصول متری و واحد آن برای طول متر، برای سطح مترمربع، برای حجم مترمکعب و برای وزن کیلوگرم است. اضعاف و اجزای مقیاس های مزبور مطابق اصول متری خواهد بود». نیز ← سامانۀ بین المللی یکاها
wikijoo: اوزان_و_مقیاس_ها