اکبرنامه تاریخ گورکانیان هند

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] اکبرنامه تاریخ گورکانیان هند اثر شیخ ابوالفضل مبارک، یکی از مهم ترین منابع تاریخی دوره سلاطین گورکانی هند است که اطلاعات جالبی در مورد جغرافیای هند و آسیای جنوب غربی را نیز در بر دارد.
انگیزه تألیف، اجرای فرمان اکبر شاه به ثبت وقایع زمان اوست که به زبان فارسی و با نثری متکلف، به رشته تحریر در آمده است.
پیش گفتار مصحح و دو مقدمه از مؤلف در ضرورت چاپ و تشریح مفصل کتاب، شیوه و انگیزه تألیف آن، آغازگر مباحث می باشد.
قسمتی از مطالب به صورت تاریخ عمومی، از ابتدای خلقت آدم(ع) تا امرای گورکانی و بخشی نیز به صورت موردی (وقایع مهم زندگانی اکبر شاه گورکانی، از ولادت تا وفات وی) ارائه گردیده است.
مؤلف قصد داشته وقایع دوران اکبری، از بدو تولد تا زمان مرگ وی را در سده های مجزا (سی ساله) به رشته تحریر در آورد ولی پس از نوشتن دو سده اول(950-980ق و980-1010ق) به دلیل کشته شدنش، شروع تألیف سده سوم با شکست مواجه شده و بقیه وقایع عمر اکبر شاه را محب علی خان به شیوه ای نزدیک به سبک او، تکمیل کرده و خاتم شیخ را در آخر کتاب آورده است.

[ویکی فقه] اکبرنامه تاریخ گورکانیان هند (کتاب). اکبرنامه تاریخ گورکانیان هند اثر شیخ ابو الفضل مبارک، یکی از مهم ترین منابع تاریخی دوره سلاطین گورکانی هند است که اطلاعات جالبی در مورد جغرافیای هند و آسیای جنوب غربی را نیز در بر دارد.
انگیزه تالیف، اجرای فرمان اکبر شاه به ثبت وقایع زمان اوست که به زبان فارسی و با نثری متکلف، به رشته تحریر در آمده است.
ساختار کتاب
پیش گفتار مصحح و دو مقدمه از مؤلف در ضرورت چاپ و تشریح مفصل کتاب، شیوه و انگیزه تالیف آن، آغازگر مباحث می باشد. قسمتی از مطالب به صورت تاریخ عمومی، از ابتدای خلقت آدم علیه السّلام تا امرای گورکانی و بخشی نیز به صورت موردی (وقایع مهم زندگانی اکبر شاه گورکانی، از ولادت تا وفات وی) ارائه گردیده است. مؤلف قصد داشته وقایع دوران اکبری، از بدو تولد تا زمان مرگ وی را در سده های مجزا (سی ساله) به رشته تحریر در آورد ولی پس از نوشتن دو سده اول (۹۵۰- ۹۸۰ ق و ۹۸۰- ۱۰۱۰ ق) به دلیل کشته شدنش، شروع تالیف سده سوم با شکست مواجه شده و بقیه وقایع عمر اکبر شاه را محب علی خان به شیوه ای نزدیک به سبک او، تکمیل کرده و خاتم شیخ را در آخر کتاب آورده است. اصل کتاب در سه جلد مجزا تالیف شده است: شرح احوال خاندان و اجداد اکبر شاه از آدم علیه السّلام تا فوت همایون پادشاه، یعنی تا سوم ربیع الثانی ۹۶۳ ق (کتاب حاضر، که تا ۱۳۸۵ ش فقط این جلد چاپ شده). متضمن وقایع از سوم ربیع الثانی ۹۶۳ ق، جلوس اکبر شاه و شروع اولین سال الهی تا نهم جمادی الاول ۹۸۰ ق مطابق با سال هفدهم الهی، تولد سومین پسر اکبر شاه. وقایع از سال ۹۸۰ ق، ورود اکبر شاه به پتن تا مرگ وی در ۱۰۱۴ ق. مؤلف در تالیف این اثر، علاوه بر مشهودات و مسموعات خود، از واقعات بابری، تاریخ رشیدی، ظفرنامه یزدی، تاریخ الحکمای شهروزی، قانون همایونی خواندمیر و همایون نامه گل بدن نیز بهره مند شده است. این کتاب با آنکه از تکلفات منشیانه و تصنفات مترسلانه عاری است، متانت سخن و استخوان بندی کلمات و نشست مفردات و تراکیب مستحسنه و فقرات بیگانه در آن به قسمی است که تبعیت از آن برای دیگران، به دشواری میسر است. خیلی از منشیان و مورخان بعد از وی سعی بر این داشته اند که تقلیدی از سبک نوشتاری وی بکنند، ولی سعیشان به جایی نرسیده است. از جمله این نوشته ها پادشاه نامه عبد الحمید لاهوری است که به تقلید از اکبرنامه نگاشته شده و گاهی آن را تکمیل اکبرنامه می نامند، ولی به اعتقاد محققان و سبک شناسان، تقلیدی است ناموفق از این کتاب گران قدر.
تحلیل و تبیین وقایع تاریخی
پیش گفتار ضمن بیان ضرورت چاپ کتاب، آثار هم ردیف آن را از جمله آثار الصنادید، طبقات اکبری، بدایع الوقایع و... ذکر کرده و مختصرا توضیح داده و در ادامه، به بیان شرح حال مفصلی از مؤلف، پدر و برادر او، تقسیمات و ارزش کتاب پرداخته است. در مقدمه مؤلف، بعد از حمد و ثنای خداوند متعال، رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ، آل صلی الله علیه و آله وسلّم و اصحاب کرام ایشان، ضمن تفصیل نسخ ده گانه کتاب، به بیان انگیزه و شیوه تالیف آن پرداخته است. مطالب در سه بخش عمده تنظیم یافته است: شامل سه قسمت: ۱- در خصوص بشارت غیبی در مورد تولد اکبر شاه: در این زمینه اتفاقاتی که بیشتر به افسانه شبیه است، به عنوان بشارت های غیبی تولد پادشاهی برگزیده در آینده، آورده شده است؛ از جمله اینکه روزی مادر اکبر شاه، در نزدیکی ایام ولادت او، بر هودجی می رفته که در اثنای راه، نظرش به باغ انبه ای می افتد و از برادر خود طلب انبه می کند. خواجه نیز اطاعت کرده و انبه ای چند آورده و به دست ایشان می دهد که در نظرش پرتوی ناصیه بانو با آینه اشتباه می شود و از او می پرسد که چرا به پیشانی خود آینه بسته است؟ وقتی با انکار بانو مواجه شده و بهتر نگاه می کند، «پیشانی نورانی آن حضرت را به نور ایزدی تابان می یابد، تعجب نموده و حیران آن نور ازلی می گردد» و از دیگران نیز می پرسد که آیا این نور را می بینند یا نه؟ و مؤلف نیز این نور را شعشعه ای از انوار الهی و نشان ظهور او می نامد. ۲- ذکر زایچه های تولد وی: در این قسمت تاریخ، ساعت و نحوه تولد اکبر شاه که به وسیله اصطرلاب و علوم غریبه ، توسط منجمان یونانی، هندی، عضد الدوله امیر فتح الله شیرازی و مولانا الیاس اردبیلی پیش بینی شده بود، به همراه اختلافی که میان حکما در طالع او رخ داد، بیان شده است. ۳- شرح وقایع تیموریان از آدم تا تیمور: که شجره نامه گورکانیان از آدم علیه السّلام تا سلطان ابو سعید میرزا را نام برده و به ذکر مختصری از خصوصیات و حوادث زمان آنها پرداخته است.
← ذکر وقایع دوران امیر تیمور گورکان
...

پیشنهاد کاربران

بپرس