ایرانی ستیزی
ایرانی ستیزی یا احساسات ضدایرانی، به احساسات و اعمالی که حاوی تبعیض، عملیات خصمانه، نفرت یا پیش داوری علیه ایران یا افراد مرتبط با ایران و فرهنگ ایرانی است گفته می شود و نقطهٔ مقابل ایران دوستی قرار می گیرد.
... [مشاهده متن کامل]
ایران ستیزی در طول تاریخ
صدر اسلام
ولادمیر مینورسکی: مردمان بومی و اصیل یک جانشین روستایی و کشاورز آذربایجان در دوران فتح اعراب به لقب تحقیرآمیز علوج ( غیرعرب ) خطاب می شدند. این ها به گویش های متفاوتی همچون آذری [تاتی] و تالشی تکلم می کردند که هنوز هم امروز جزیره هایی از این زبان ها در میان مردمان ترک زبان آذربایجان دیده می شود. تنها سلاح این جمعیت آرام و صلح جوی روستایی فلاخن بود و بابک خرمدین با پشتیبانی این گروه برضد خلیفه قیام کرد.
واژهٔ عَجَم، به طور عموم به غیرعرب، به طور مخصوص به ایرانی ها گفته می شد. عَجَم در لفظ عرب، به معنی �گنگ زبان و مِن مِن گو� است. از این رو، آن ها عَجَم را مقابل با زبان عربی، یعنی فصحه به معنی �خالص، درست� قرار دادند. این لفظ، همانند لفظ بربر یونانی است که هنگام اسیر کردن، به فرد مغلوب ( که وحشی تلقی می کردند ) گفته می شد. در اسپانیای اسلامی هم، این عجم به زبان بومی اسپانیایی شبه جزیرهٔ ایبری گفته می شد. به طور کلی، این لفظ، لفظی تحقیرکننده در زبان عرب بود تا برتری سیاسی - اجتماعی خود را به رخ دیگران بکشند. همچنین، عرب های مهاجم، مردم بومی آذربایجان را با لفظ تحقیرآمیز �علوج� خطاب می کردند.
عبدالحسین زرین کوب، شورش بابک را نتیجهٔ خشم ایرانیان به ستوه آمده از ستم بنی عباس می داند:
قیام بابک که در رأس خرمدین های ناراضی، شورشگر و دست از جان شسته بر ضد دستگاه حکومت و برای سرنگون کردن سازمان دیوانی و اجتماعی موجود برخاست، برای زمینداران و صاحبان اقطاع که در بهره کشی از رعیت هیچ گونه انصاف و شفقت نمی شناختند بشدت مایه وحشت شد. دسته های روستاییان و شبانکارگان خشمگین و پرخاشگر که طی سال ها از پرداخت جزیه و خراج و بیگاری و بهره های سنگین به ستوه آمده بودند، برای آنکه از هر جایی به جمع یاران بابک بپیوندند ناچار شدند در سر راه هر گونه مانعی را از پیش بردارند. لاجرم از کشتن زمینداران، غارت دهقانان بزرگ و حتی از قتل زنان و کودکان آن ها خودداری نکردند. آوارگان، ستمدیدگان، راهزنان و کسانی که از زندان های سخت بیرون آمده بودند نیز همه جا در بین راه به آن ها ملحق شدند و با این عناصر ناهمگون درهم آمیخته که نیروی انقلاب از آن ها تشکیل می شد توقیف مخالفان، مصادرهٔ اموال، شکنجه کردن و مثله کردن مالکان و صاحبان اقطاع که ناظر به دستیابی بر اموال آن ها بود اجتناب ناپذیر شد. بابک با چنین نیرویی به زودی در تمام آذربایجان موجب وحشت عام شد و وقتی بر بذ دست یافت اکثر مخالفان از بیم آن ها به مراغه پناه بردند و آنجا متحصن شدند. بابک برای آنکه لشکر خلیفه به یاران وی به آسانی دسترس نیابد شهرها و دیه های اطراف را هم به دست ویرانی سپرد و از آن ها جز خرابه های سوخته و ویران چیزی باقی نگذاشت.
کلیفورد ادموند باسورث، قیام بابک و پیروانش را جنبشی دینی، بر پایه های احساسات ناسیونالیستی ضد عرب می داند.
عباس زریاب خوئی، در مورد قیام بابک می نویسد:
یکی از عوامل شورش این بود، که خرمدینان را ظاهراً مسلمانان، اعمّ از عرب و ایرانی، تحقیر می کردند. داستان رفتار توهین آمیز کدخدای بلال آباد با جاویدان حاکی از این معنی است. مقدسی می نویسد که اصحاب بابک در فقر و ذلّت به سر می بردند. ظاهراً مردم خرمی مذهب آن روستاها و نواحی، که از ذلّت و خواری رنج می برده و بنا به عقاید دینی خود منتظر قیام بوده اند، به دستور بابک شوریده و عمّال و مأموران خلیفه را به شرحی که در البدء والتاریخ آمده به قتل رسانده اند.
غلامحسین یوسفی شورش بابک خرمدین را این گونه توصیف می کند:
بلعمی و دیگر مورخین می گوید که پیروان بابک از مردم فقیر، روستائیان محلی تشکیل می شدند و مورخین مختلفی پیروان بابک را �اسرافکار و ولخرج، مرتد و سارق� خطاب می کنند. می توان نتیجه گرفت که بابک حمایت گسترده ای از کشاورزان و روستائیان فقیر آذربایجان داشته است کسانی که امید به آینده بهتری از طریق پیروزی شورش داشته اند ولی غیر محتمل است که آن ها از روی ترس یا مصلحت اندیشی به شورش پیوسته باشند.
موالی
واژهٔ مولی، در عربی معانی متعدد و گاه متضاد همچون �ارباب، آقابرده، بنده، آزادکننده، هم پیمان، پناهنده� دارد، اما پس از فتوحات اعراب، این اصطلاح بیشتر به نومسلمانان غیرعرب گفته می شد که از راه مسلمان شدن، از قید بردگی آزاد می گشتند و درعین حال با نام �مولی�، تحت حمایت صاحبان اولیهٔ خود باقی می ماندند. با توجه به قوانین اسلام که مسلمان برده نمی شود، بندگان آزادشده وضعیتی بین بندگی و آزادگی پیدا می کردند و شرایط و مقررات ویژه ای برای آن ها فراهم می شد.
موالی اصلی و اولیه، بردگان غیرعربی بودند که با پذیرش اسلام، آزادی خویش را به دست آوردند. این گروه، با موج های پی در پی به عنوان اسیران جنگی و به عنوان بخشی از غنایم اعراب به شهرهای اردوگاهی آورده شده بودند. گرچه آن ها آزادی خویش را با توسل به اسلام، بدست آوردند، ولی به عنوان موالی همچنان منتسب و وابسته به مالک و ولی نعمت قبلی خویش باقی مانده بودند. در کوفه، این بردگان آزاد شده، دومین طبقه بزرگ موالی را تشکیل می دادند. سومین گروه بزرگ موالی، آن دسته از خرده مالکان و دهقانانی بودند که با سقوط نظام فئودالی دوره ساسانی، و ویرانی روستاهایشان، در نتیجه حمله مهاجمان عرب، کشت و کار را رها کردند؛ چرا که دیگر به صرفه نبود. مشکل این مردم روستایی، از جمله آنهایی که در دهات و املاک پیرامون کوفه به کار مشغول بودند، بالا بودن مالیات ارضی یا خراج شدید بود. در نتیجه، عده روزافزونی از آنها، پیوسته ناچار می شدند که مزارع را رها سازند و در شهرهای اردوگاهی، به دنبال شغل دیگری بگردند؛ و بالاخره گروه نسبتاً کم اهمیتی از موالی، ایرانیانی بودند که ادعا داشتند از تبار بزرگانند و اجازه یافته بودند که از امتیازات خاص طبقه حاکم عرب سهمی داشته باشند.
خود نشان دهد، زمینه مساعد و ارزشمندی را برای تشکیل سپاه در هر جنبش و نهضتی را به وجود می آوردند. نهضتی که به مخالفت با نظام انحصاری عرب در لوای حکومت بنی امیه قد برمی افراشت. در واقع، آن ها در شورش های خوارج شرکت جستند، و حدود صدهزار تنی از آن ها در ۷۰۱ میلادی / ۸۲ هجری به قیام ناموفق ابن الاشعث علیه حجاج پیوستند. بالاتر از همه، آن ها به نهضت مهم تر شیعی که در کوفه متمرکز بود، به دو دلیل، پیوستند. دلیل اول، مذهب شیعه کشش و جذبه بیشتری برای جلب توده های محروم و ستمدیده داشت و دلیل دوم، همسویی تفکرات موالی و سابقه بعضی از موالی، آن ها را به آرمان های شیعه در مورد رهبری بود؛ مثلاً موالی ایرانی جنوب عراق، دارای سنت دینی - سیاسی دیرینه دربارهٔ سلطنت الهی و رهبری موروثی، تقریباً شبیه به سنت یمنی ها بودند. در نتیجه، کاملاً آمده لبیک گویی به دعوت شیعه و مواعید آن ها در برانداختن اموی های فاقد تقوی، و استقرار و انتصاب اهل بیت به خلافت بودند تا با قرار گرفتن زمام حکومت در دست آنها، تعالیم اسلام دربارهٔ برابری و تساوی، برقرار گردد.
ابن تیمیه و امام غزالی و جاحظ
از قول ابن تیمیه آورده اند:
قال شیخ الإسلام ابن تیمیة فی کتابه "اقتضاء الصراط المستقیم": أنّ جنسَ العربِ أفضلُ مِنْ جنسِ العجم: عِبرانیهِم و سُریانیِهم، رومُهم و فُرسُهُم و غیرُهُم، و أنّ قریشاً أفضلُ العرب.
شیخ اسلام، ابن تیمیه، گفته است که همانا ذات عرب بهتر از ذات عجم است؛ چه یهود، چه سریانی، چه رومی و چه ایرانی… و همانا بهترین نژاد عرب، خاندان قریش هستند.
ابن تیمیه، به نقل از عمر بن خطاب، آورده است که از جشن نوروز و مهرگان بپرهیزید، و کسانی که این روزها را جشن می گیرند، در قیامت خود را جز بی دین ها و کافرها خواهد یافت. همچنین در حدیث دیگری، مسلمانان را از عبادات ایرانی ها ( به عربی: رطانت العجم ) منع کرده است. به نوشته شاکد، این اصطلاح، اشاره به نمازهای زرتشتیان دارد.
ابوحامد محمد غزالی، اعلام کرده که تمام جشن ها باید ممنوع شوند و حتی نامی از نوروز و جشن سده آورده نوشته تا به روزهای عادی تبدیل گشته و حتی نام و نشانی از آن ها باقی نماند.
غزالی در کتاب کیمیای سعادت نوشته است:
. . . و برای کودکان در نوروز شمشیر و سپر چوبین فروشند و برای جشن سده بوق سفالین … آما آنچه برای سده و نوروز فروشند، چون شمشیر و سپر چوبین و بوق سفالین، این در نفسِ خود حرام نیست ولیکن اظهار شعارِ گبران حرام است و مخالف شرع است، و هر چه برای آن کنند نشاید؛ بلکه افراط کردن در آراستن بازارها به سبب نوروز و قطایف بسیار کردن و تکلف های نو افزودن برای نوروز نشاید؛ بلکه نوروز و سده باید که مندرس شود و کسی نام آن را نبرد تا گروهی از سلف گفته اند که �نوروز روزه باید داشت تا از آن طعام ها خورده نباید و شبِ سده چراغ فرا نباید گرفت تا اصلاً آتش نبیند. � و محققان گفته اند که �روزه داشتن این روز هم ذکرِ این روز بُوَد، و نشاید که نام این روز برند�، به هیچ وجه، بلکه با روزهای دیگر برابر باید داشت، و شبِ سده همچنین، چنان که از وی نام و نشان نماند.
جاحظ در سخنانی ایران ستیزانه، در مورد ایرانی های باستان و زرتشتی چنین گوید:
بنا به گفتار زردشت، گربه را شیطان، و موش را خدا آفریده، بول گربه در دریا، ۱۰ هزار ماهی را می کشد… زردشت با چنین استدلالی، مردم را به این می خواند که با مادران خود زناشویی کنند، با بول وضو گیرند، نایبی برای شوهران سفر کرده برگزینند، و �سوراسنب� ( به احتمال زیاد، جشن پاکیزگی زن ها از دوران قاعدگی است ) برپا کنند. سبب پیروزمندی زردشت نیز آن بود که جامعه ایرانی به تباهی و فساد مطلق در غلتیده بود، چندان که ناگزیر به پذیرفتن مجوسیت شدند. از این رو ست که می بینیم اولاً دین زردشت تنها در فارس و جبال و خراسان که همه فارس اند رواج یافته، و ثانیاً هیچ کس نیست که دین خود را رها کند و به آیین زردشتی درآید… از اینکه قدرِ خسرو پرویز و نزدیکان و دبیران و اسواران او را می کاهم، تعجب نکن، نیز اگر در پی تعجب، به یاد خسرو پرویز افتادی، او را رها کن و سادات قریش را به یادآور که ایشان، از کسری و آل کسری برترند.
حمله اعراب به ایران
از ابوریحان بیرونی در کتاب اثرهای مانده از قرن های گذشت نقل شده است:
وقتی قتبیه بن مسلم سردار حجاج، بار دوم بخوارزم رفت و آن را بازگشود هرکس را که خط خوارزمی می نوشت و از تاریخ و علوم و اخبار گذشته آگاهی داشت از دم تیغ بی دریغ درگذاشت و موبدان و هیربدان قوم را یکسر هلاک نمود و کتابهاشان همه بسوزانید و تباه کرد تا آنکه رفته رفته مردم امّی ماندند و از خط و کتابت بی بهره گشتند و اخبار آن ها اکثر فراموش شد و از میان رفت.
به نقل از زرین کوب در کتاب دو قرن سکوت، با وجود چنین رویدادهایی، اعمال سیاست های ضدایرانی اعراب را نمی توان انکار نمود. همچنین در کتاب الأغانی نوشته ابوالفرج اصفهانی به شکنجه فارسی گویان اشاراتی شده است.
سرکوب زبان فارسی
پس از فتح ایران به دست اعراب، در دوران حکومت امویان، اعراب زبان عربی را به عنوان زبان اصلی سرزمین های خود انتخاب و آن را به ساکنان سرزمین های زیر سلطه خود تحمیل کردند. در پی نارضایتی حجاج بن یوسف از ترویج زبان فارسی در دیوان ها، وی دستور جایگزین کردن زبان تمام کشورهای تحت سلطه با عربی را حتی در صورت نیاز با توسل به زور صادر نمود.
حمله اعراب به ایران
از ابوریحان بیرونی در کتاب اثرهای مانده از قرن های گذشت نقل شده است:
وقتی قتبیه بن مسلم سردار حجاج، بار دوم بخوارزم رفت و آن را بازگشود هرکس را که خط خوارزمی می نوشت و از تاریخ و علوم و اخبار گذشته آگاهی داشت از دم تیغ بی دریغ درگذاشت و موبدان و هیربدان قوم را یکسر هلاک نمود و کتابهاشان همه بسوزانید و تباه کرد تا آنکه رفته رفته مردم امّی ماندند و از خط و کتابت بی بهره گشتند و اخبار آن ها اکثر فراموش شد و از میان رفت.
به نقل از زرین کوب در کتاب دو قرن سکوت، با وجود چنین رویدادهایی، اعمال سیاست های ضدایرانی اعراب را نمی توان انکار نمود. همچنین در کتاب الأغانی نوشته ابوالفرج اصفهانی به شکنجه فارسی گویان اشاراتی شده است.
سرکوب زبان فارسی
پس از فتح ایران به دست اعراب، در دوران حکومت امویان، اعراب زبان عربی را به عنوان زبان اصلی سرزمین های خود انتخاب و آن را به ساکنان سرزمین های زیر سلطه خود تحمیل کردند. در پی نارضایتی حجاج بن یوسف از ترویج زبان فارسی در دیوان ها، وی دستور جایگزین کردن زبان تمام کشورهای تحت سلطه با عربی را حتی در صورت نیاز با توسل به زور صادر نمود.
صدام حسین عبدالمجید التکریتی
سه چیز که خدا نباید می آفرید: ایرانیان، یهودیان و مگس
صدام حسین عبدالمجید التکریتی
صدام حسین، به دنبال برانگیختن اختلافات قومی، با حمایت �جبهه آزادی عربستان� در خوزستان و �جبهه آزادی ایران� در بلوچستان درآمد.
ایدئولوژی پان عربی حزب بعث، خوزستان متعلق به ملت عرب می دانست و مدعی بود که باید به دست عرب ها برگردد.
صدام حسین ادعای بی اساسی در مورد مالکیت جزایر سه گانه ایران برای خود کرد. در سپتامبر ۱۹۸۰، عراق، نقشه ای جعلی و تحریک کننده را چاپ کرد که در در آن، مالکیت جزایر سه گانه، از طرف ملت های عرب، به او داده شده است؛ یعنی ایرانیان، مشروعیت حقوق عراق را به رسمیت شناخته اند.
صدام حسین، با حمایت آشکار مالی از تجزیه طلب های شورشی در خوزستان، دادن وعده همیاری به آن ها جهت آزادی عربستان ( نامی که توسط رژیم صدام حسین بر استان قدیمی ایران گذاشته شد ) متهم شد. بنابر بر گفته فرمانده کل خوزستان، دریادار احمد مدنی، عراق از شورشیان، حمایت تسلیحاتی می کرد.
صدام حسین با برجسته سازی چهره عربی اسلام، مثل تأکید بر تبار عربی محمد، زبان عربی قرآن و جایگاه شهرهای مقدس اسلام در کشورهای عربی، تلاش کرد نقش ایران و ایرانیان را در منطقه کمرنگ سازد و اعراب را از آن ها برتر بداند. بعدها، با تأکید برتری اعراب بر ایرانیان، او جنگ خود علیه ایران را جنگ قادسیه دوم خواند.
دوران باستان
یونانی ها و رومی ها
یونانیان ایرانی ها را �بربر� می خواندند. اما این لزوماً معنی بدی نداشت، در واقع آن ها به هر غیریونانی زبانی �بربر� می گفتند. در ذهن آن ها بسیاری از �بربر� ها کاملاً متمدن بودند و یونانیان خود از تمدن و دستاوردهای همسایگان خویش ازجمله پارس ها باخبر بودند. منتها مثل اغلب مردمان دیگر در آن دوران یونانی ها هم فرهنگ اقوام دیگر را بیگانه و نتیجتاً در سطحی پایین تر می دیدند.
اما بعد از جنگ های ایران و یونان در نیمه اول قرن ۵ پیش از میلاد معنی این کلمه عوض شد. جایی که ائتلاف زود گذر یونانی، امپراتوری عظیم ایران را شکست داد.
باوجود این، چنین ارزیابی ذهنی یونانی ای ( که همچنین مورد استفاده رومیان پیروز بود ) اصلاً مورد توجه ایرانیان قرار نگرفت. یونانیان پیش از اسکندر، هیچگاه قادر به تدارک حمله در مقیاس بزرگ به ایران نبودند، ضمن این که لشگرکشی های در مدیترانه فقط برای سیاست خارجی کاخ شاهی و ارتش اهمیت داشت و مردم ایران به آن اهمیت نمی دادند.
اسکندر مقدونی
برای بیشتر زرتشتیان و ایرانیان، اسکندر مقدونی به عنوان نابودگر اولین امپراتوریشان و نابودکننده پارسه شناخته می شود. عموماً منابع تاریخی برنامه ای برای یا بدنام کردن یا ستایش کردن از اسکندر داشته اند. حتی در میان خود ایرانی ها هم چنین چیزی دیده می شود. با وجود این که برخی مورخان ایرانی جنبه های منفی کشورگشایی اسکندر را بیان کرده اند، اکثر نویسندگان قرون وسطی تحت تأثیر نویسندگان عرب، دیدگاه متفاوت و بسیار مثبت تری را نسبت به او داشته اند. لازم به یادآوریست که در فرهنگ زرتشتیان و ایرانیان باستان به اسکندر، گجسته می گفتند که به معنای اسکندر ملعون است.
سنت زرتشتی
سنتِ زرتشتی، اسکندر را همواره با صفت گُجَسته یاد می کند. در متن پهلوی ارداویرافنامه گفته می شود که وی دستوران، داوران، هیربدان و موبدان بسیاری را کشت.
در ادبیات فارسی در قرون وسطی، اسکندر چهره یک فاتح را ندارد بلکه بیشتر به عنوان رهبر در سیر و سلوک برای یافتن حکمت و معرفت دیده می شود. بسیاری از نویسندگان فارسی نوشته هایی مانند اسکندرنامه نظامی گنجوی را دارند که حتی باور داشت که اسکندر همان ذوالقرنین گفته شده در قرآن است. دلیل این شناخت نا به جا ورود برخی منابع مسیحی تحریف شده وارد ادبیات ایرانی است که چهره اسکندر را دگرگون کرده است.
حمله به گرگانج پایتخت ایران خوارزمشاهی
شهر تجاری و ثروتمند گرگانج در دست نیروهای، مادر شاه ( ترکان خاتون ) بود، اما وقتی فهمید پسرش ( سلطان محمد خوارزمشاه ) به جزیره ای گمنام به نام آبسکون در دریای خزر پناه برده است، او نیز فرار را به قرار ترجیح داد. اما دیری نپائید که توسط مغولان دستگیر شد.
و سپس �خمر تگین�، یکی از سرداران شاه، خود را سلطان گرگانج اعلام کرد. جوچی که در زمان حمله در شمال لشکرکشی می کرد، از همان سمت به شهر نزدیک شد، در حالی که �چنگیز�، �اوگتای خان� و �جغتای� از جنوب به پایتخت یورش بردند. و پس از مقاومت های بسیار پایتخت سقوط کرد. و طبق معمول، صنعتگران را به مغولستان تبعید شدند، زنان و کودکان جوان را به عنوان برده در اختیار سربازان مغول قرار دادند و بقیه مردم نیز مورد قتل عام قرار گرفتند. تاریخ نگار ایرانی جوینی اظهار داشت که ۵۰۰۰۰ سرباز مغول هر کدام وظیفه اعدام بیست و چهار شهروند گرگانج را بر عهده داشتند که به معنای کشته شدن ۱٫۲ میلیون نفر است. گرچه به نظر می رسید اغراق آمیز باشد اما قتل عام صورت گرفته به درستی بزرگ بوده است.
ادامه کشتار در شهر مَرو
شهر بزرگی که پس از پایتخت به دست ارتش تولی خان یا تولوی خان، پسر چهارم چنگیز خان افتاد، شهر مرو بود. جوینی دربارهٔ مرو نوشت: �از نظر سرزمینی در میان سرزمین های خراسان سرآمد بود، و پرنده صلح و امنیت بر فراز مرزهای آن پرواز کرد. تعداد افراد اصلی آن با قطرات باران بهاری رقابت می کند و زمین آن با آسمان ها درگیر شد. � ( یعنی شهر پرجمعیتی که به یک باره آرامش و امنیت خود را از دست داد، و گویی نفرین شده است ) سربازان پادگان مرو تنها حدود ۱۲۰۰۰ نفر بود و شهر مملو از پناهندگان جنگ زده از شرق خوارزم و پناهندگان آواره از پایتخت بود. به مدت شش روز، تولی خان شهر را محاصره کرد و در روز هفتم، به شهر حمله ور شد. با این حال، مدافعان شهر حمله را پس زدند و ضدحمله خود را علیه مغولان آغاز کردند. اما توان نیروهای مدافع به اندازه مهاجمان مغول نبود. روز بعد، حاکم شهر با قول تولی خان مبنی بر حفظ جان و سلامت شهروندان، شهر را تسلیم مغولان کرد. اما به محض تحویل شهر، تولی تقریباً هر شخصی را که تسلیم شد، در یک کشتار جمعی همچون آنچه در پایتخت روی داده بود در شهر مرو نیز تکرار شد و افراد بسیاری قتل عام شدند.
کشتار نیشابور
پس از پایان کار مرو، تولی خان به سمت غرب لشکر کشید و به شهرهای نیشابور و هرات حمله کرد. نیشابور تنها پس از سه روز سقوط کرد. اما در خلال فتح شهر، �تغاجار نویان�، داماد چنگیز توسط نگهبانان شهر نیشابور کشته شد و تولی خان با همین بهانه هر موجود زنده در شهر، از جمله گربه ها و سگها را به همراه �بیوه تغاجار نویان� ( که برای انتقام شوهرش آمده بود ) قتل عام کرد، از افراد مشهور در آن روزگار عطار نیشابوری بود در سال ۶۱۸ هجری قمری به هنگام حملهٔ مغول وی در نزدیکی دروازه شهر به دست سربازان مغول افتاد و کشته شد. علاوه بر این تمام آثار وی سوزانده شد و آثاری که از وی در دست است تنها آثاری است که قبل از حملهٔ مغول، به سایر شهرها برده شده بودند. پس از سقوط نیشابور، هرات بدون جنگ تسلیم شد و در امان ماند.
بخارا
شهر بخارا، بعد از ۱۲ روز نبرد علیه مغول های مهاجم ( به فرماندهی چنگیزخان ) ، سقوط کرد. تمام ساکنین شهر بیرون آورده شدند، اموالشان غارت گشت و شهر در آتش سوخت. تمام مدافعین قلعه کشته شدند. حمله مغول به این شهر چنان صدماتی وارد کرد که سالها بعد از حمله ابن بطوطه سفرنامه نویس معروف که از بخارا می گذشت دربارهٔ آن می نویسد. در حدود سال ۱۳۳۳، شهر هنوز از ساقط شدن توسط سپاهیان تارتار بهبود نیافته بود. وی دریافت که �مساجد، دانشگاه ها و بازارهای آن ویران شده است� و گزارش داد که �امروز یک نفر در این شهر نیست که دارای یک آموزه دینی باشد یا مشتاق برای به دست آوردن دانش باشد. �دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعات می نویسد: �یک بار دیگر تمدن عظیم ایرانیان به وسیلهٔ مهاجمین نابود شد؛ این بار به وسیله قبایل مغولان و تاتارها ( ۱۲۲۰ میلادی ) ؛ آن ها مساجد را تبدیل به طویله اسبان شان کردند، کتابخانه ها را سوزاندند و از نسخه های گرانبها به عنوان سوخت استفاده کردند. �
رنسانس تا معاصر
استعمارگران
پاتریک کلاوسون می نویسد:
از روزگار هخامنشی، ایرانیان تحت حفاظ جغرافیایی بودند. اما کوه های بلند و دشت های وسیع فلات ایران دیگر سپری در برابر ارتش روس و ناوگان بریتانیا نبودند. ایران در ظاهر و باطن، خرد شده بود. در آغاز قرن نوزدهم، آذربایجان، ارمنستان، بیشتر گرجستان و افغانستان، به طور کامل ایرانی بودند، اما در آخر قرن، اکثر این نواحی در نتیجهٔ عملیات نظامی اروپاییان، از دست رفته بود. ایران از دست رفتن قسمت هایی از خاکش را، به صورت حس قربانی شدن و تمایلی برای تفسیر اعمال اروپاییان از طریق عینک تئوری توطئه، بیان کرد؛ که این به نوبه خود به شکل گیری ناسیونالیزم ایرانی در قرن بیست ویک کمک کرده است.
امپراتوری روسیه
ایران بیش از تمام قدرت های استعماری دیگر به امپراتوری روسیه قلمروهایی را واگذار کرده بود.
منش روسیه در برخورد با همسایه جنوبی اش را می توان به سادگی با خواندن پیغام زیر، که در تاریخ ششم ژوئیه ۱۹۴۵، توسط کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی برای رهنمود به شورای رهبری محلی آذربایجان شوروی فرستاده شده، متوجه شد:
کارهای تدارکاتی برای تشکیل یک بخش آذربایجان قومی خودمختار با دامنه عمل زیاد درون مزرهای حکومت ایران را شروع کرده و هم زمان جنبشی تجزیه طلب در استان های گیلان، مازندران، گرگان و خراسان برقرار کنید.
درحالی که پرتغالی ها، بریتانیایی ها و هلندی ها برای جنوب و جنوب شرق ایران تضعیف شده در دورهٔ صفوی رقابت می کردند، روسیه در شمال کاملاً بی رقیب بود و برای استقرار نفوذ در بخش های شمالی ایران به سمت جنوب سرازیر شده بود.
سلسله قاجار، بیمار از سیاست داخلی، متوجه شد ( اگر نگوییم که حتی متوجه نشدند ) که قادر به رودررویی با خطر امپراتوری در ناحیه شمالی نیست. دربار شاهنشاهی، ضعیف و ورشکسته زیر فرمان فتحعلی شاه مجبور به امضا قرارداد رسوایی آور گلستان در ۱۸۱۳ م شد که بعد از شکست تلاش های عباس میرزا برای آرام کردن جبهه شمالی ایران، به امضای قرارداد عهدنامه ترکمنچای، منجر شد.
با پیشروی مداوم امپراتوری روسیه به سمت جنوب در جریان دو جنگ ضد ایران و قراردادهای گلستان و ترکمنچای در جبهه های غربی، به علاوه مرگ نابه هنگام عباس میرزا در ۱۸۲۳ م و قتل صدر اعظم ایران ( ابوالقاسم قائم مقام فراهانی ) ، ایران، منطقه دیرینه خود در آسیای میانه را به ارتش روسیه تزاری واگذار کرد. ارتش روسیه سواحل آرال را در ۱۸۴۹ م، تاشکند را در ۱۸۶۴ م، بخارا را در ۱۸۶۷ م، سمرقند را در ۱۸۶۸ م و خیوه و آمودریا را در ۱۸۷۳ م اشغال کرد. پیمان آخال، اوج شکست های ایران در برابر قدرت جهانگیر روسیه بود.
در انتهای قرن نوزدهم، تسلط امپراتوری روسیه چنان رسمیت یافت که تبریز، قزوین و گروهی دیگر از شهرها توسط روس ها اشغال شدند و حکومت مرکزی در تهران هیچ قدرتی حتی برای انتخاب وزرای خود بدون تأیید سرکنسولگرهای روسی و بریتانیایی، نداشت. برای نمونه مورگان شوسترآمریکایی، زیر فشار عظیم بریتانیا و امپراتوری روسیه به دربار سلطنتی، وادار به استعفا شد. شوستر در کتاب �خفه کردن ایران� که در باب انتقاد تند از روسیه و بریتانیا است، جزئیات این ماجراها را برشمرده است.
این ها و یک سری اتفاقات حساس مانند به توپ بستن مسجد گوهرشاد در مشهد به سال ۱۹۱۱ و به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط لیاخوف روسی، منجر به گسترش موج احساسات روس ستیزانه در سرتاسر ایران شد.
یکی از نتایج اعتراض عمومی علیه حضور همه جانبه امپراتوری روسیه در ایران، جنبش جنگل بود. شورشیان به رهبری میرزاکوچک خان جنگلی به سمت مواجهه بین شورشیان و ارتش امپراتوری روسیه پیش می رفتند که با انقلاب اکتبر روسیه این امر خاتمه یافت.
هرچند مداخله های روسیه در دوران شوروی مثل حکومت خودمختار آذربایجان و پس از آن جمهوری مهاباد، که آخرین تلاش شوروی برای برپایی جمهوری سوسیالیستی در ایران بود، ادامه یافت.
پایان جنگ جهانی دوم، آغازی بر نفوذ آمریکا در صحنهٔ سیاسی ایران بود. با آغاز جنگ سرد، آمریکا بر ضد شوروی سریعاً برای تبدیل ایران به یک هم پیمان بلوک سرمایه داری تلاش کرد که تا حدودی باعث از میان رفتن تأثیر و نفوذ شوروی بر ایران، در سال های آتی شد.
هنگام جنگ ایران و عراق، اتحاد جماهیر شوروی به بزرگ ترین حامی نظامی صدام حسین تبدیل شد.
کاریکاتوری در یک مجله فکاهی انگلیسی ( پانچ ) در سال ۱۹۱۱ م، بازی بزرگ: شیر ( انگلیس ) به خرس ( روس ) می گوید: اگر همدیگر را نمی فهمیدیم، شاید می پرسیدم روی رفیق کوچکمان گربه ( ایران ) چه کار می کنی؟
سابقهٔ بریتانیا در دخالت در سیاست های ایران، از تمامی کشورهای اروپایی بیشتر است. این مداخله سریعاً به یکی از سیاست های استعماری به نفع کمپانی هند شرقی و بر ضد ایران تبدیل شد. با ورود روسیه به عنوان رقیب، این عرصه، بازی بزرگ نام گرفت.
در موقعیت های بی شماری، حکومت بریتانیا ضد ایران ( چه علیه حکومت ملی و چه منافع آن ) عمل کرده است. عهدنامه گلستان به سال ۱۸۱۳ م و به دنبال آن عهدنامه ترکمانچای، هردو توسط سرگوراوزلی بدنام و به کمک دفتر روابط خارجی بریتانیا تنظیم شدند. در واقع، بعد از شکست دادن ناصرالدین شاه در هرات به سال ۱۸۵۷، مرزهای شرقی و جنوبی ایران توسط بریتانیا معین شدند. دولت بریتانیا در دهه ۱۸۶۰ فردریک جان گلدسمید از بخش تلگراف هندو - اروپایی را مأمور مشخص کردن مرزهای بین ایران و هند کرد.
چنین نگرش منفی ای را به خصوص می توان در فتوای تحریم تنباکو دید که توسط میرزای شیرازی داده شد. این فتوا باعث شعله ور شدن خشم مردم بر ضد حضور بریتانیایی ها در ایران در مقابل سیاست خاندان قاجار شد.
ردپای بریتانیا همچنین در پیدایش نقشه تهاجم عراق به ایران در سال ۱۹۸۰ م دیده می شود. این مطلب در مقاله ای در روزنامه نیویورک تایمز در ابتدای جنگ ایران و عراق گزارش شده است. نکات مهم این گزارش این است.
یک نقشه تهاجم با جزئیات در سال ۱۹۵۰ م برای ارتش عراق توسط مشاور نظامی بریتانیا برای عراق، ۳۰ سال پیش از تهاجم صدام حسین به ایران تهیه شده بود.
پیش نویس اصلی این طرح از سال ۱۹۳۷ توسط بریتانیا در دست تهیه بوده است؛ محورهای اصلی پیشروی که در طرح شرح داده شده اند، مشابه همان است که در تهاجم عراق به ایران در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ م انجام شد.
هدف اصلی این طرح �. . . فراخوانی نیروهای عراقی برای اشغال استان خوزستان، مذاکره برای متارکهٔ جنگ با حکومت ایران که شامل تسلیم این استان به عراق… همچنین آزادی مردم عرب زبانی که در خوزستان زندگی می کنند باشد�. به طور مشخص تغییرات متوالی در حکومت عراق در طی سی سال بعدی، اهدف اصلی طرح بریتانیا را تغییر نداد؛ تنها در اثر گذشت زمان طرح به روز شد.
دولت انگلیس در سال ۱۲۱۹ خورشیدی، نام دریای بریتانیا را برای خلیج فارس به کار بردند اما این نام پذیرشی نیافت و آن را رها نمودند.
انگلیسی ها اولین کسانی بودند که عرب ها را تحریک به استفاده از نام جعلی خلیج عرب به جای خلیج فارس کنند.
رسانه ها، اندیشگاه ها و دولت
ان کولتر خبرنگار آمریکایی از اصطلاح �کله عمامه ای� برای اشاره به ایرانیان استفاده می کند و برنت اسکوکرافت مردم ایران را �فرش فروش� خطاب قرار می دهد. همچنین روزنامه کلمبوس دیسپچ در سال ۲۰۰۷ میلادی کاریکاتوری را به چاپ رساند که در آن ایران را یک فاضلاب و مردم آن را سوسک نشان می داد. در همین سال دبرا کاگان کارمند سابق پنتاگون نیز با بیان �من از همه ایرانیان متنفرم� گروهی از اعضای پارلمان بریتانیا را متعجب ساخت. در سال ۲۰۰۹ میلادی در کنفرانس کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل، مارتین کرامر استاد دانشگاه هاروارد در مورد خطر پذیرفتن ایرانیان آمریکا برای نزدیک شدن به قدرت هشدار داد: �ایران می تواند اهرمی در پس چهره ایرانیان آمریکا باشد، افرادی که بسیاری از آن ها جایگاه های حساسی در اندیشگاه ها و حتی دولت دارند. �
به تصویر کشیدن ایران و ایرانی ها در هالیوود
هالیوود از دهه ۱۹۸۰ و به خصوص ۱۹۹۰ میلادی، شخصیت های منفی از ایرانیان را در مجموعه های تلویزیونی نظیر ۲۴، جان دو، بربال های عقاب ( ۱۹۸۶ ) و فرار از ایران: خوشحالی کانادایی ( ۱۹۸۱ برپایه داستانی حقیقی ) به تصویر می کشد. و همچنین در سری سوم فیلم ترانسفورمرز نیز این واقعه به چشم می خورد.
اسکندر
در سال ۲۰۰۴ میلادی، فیلم اسکندر به کارگردانی الیور استون ساخته شد که در آن ایرانیان به طرز منفی و نادرستی به تصویر کشیده شده اند. و همچنین برخی مورخان ایرانی به غیر تاریخی بودن این فیلم و اینکه به نفع اسکندر این فیلم را ساخته اند و چهرهٔ او را شخصی رئوف و با گذشت نشان می دهند اعتراض کردند، از جمله این که نبردهای اسکندر با داریوش سوم را به طور خلاصه و با شجاعتهای اسکندر نشان داده اند.
۳۰۰
فیلم ۳۰۰ محصول سال ۲۰۰۷ میلادی، فیلمی با اقتباس از رمان گرافیکی فرانک میلر متعلق به سال ۱۹۹۸ است که به واسطه نژادپرستی در به تصویر کشیدن سربازان ایرانی در جنگ ترموپیل مورد انتقاد قرار گرفته بود. منتقدان در ایالات متحده و نقاط دیگر جهان یادآور شده اند که سیاست غرب علیه ایران در رابطه با سیر تاریخی این کشور، نمایش ایرانی ها به عنوان افرادی فاسد، خوش گذران و شیطانی در مقابل یونانی های نجیب است. هم زمان با پخش جهانی این فیلم و پخش نسخه کپی فیلم در تهران و خبر موفقیت آن در باکس آفیس، آزاده معاونی روزنامه نگار مجله تایم، خشم و ناراحتی مردم را گزارش کرد.
جهان عرب
اعراب
ریچارد فرای معتقد است که بحران نگرش های ایرانی ستیزی اعراب این گونه خلاصه می شود:
اعراب دیگر نقش ایران و زبان فارسی را در شکل گیری فرهنگ اسلامی درک نمی کنند. شاید می خواهند گذشته ها را از یاد ببرند، اما با چنین کاری شالوده معنوی، موجودیت اخلاقی و فرهنگی خود را از میان می برند.
عجم
با استناد به دانشنامه بریتانیکا کلمه عجم در زبان عربی اشاره ای به خصوص به فارسی زبانان است و به معنای فردیست که توانایی تکلم صحیح را ندارد. ( مشابه کلمه نموی ( لال، خاموش ) در بین اسلاوی ها که اشاره ای است به آلمانی ها. ) در حقیقت عجم در مقابل معنای تکلم صحیح و درست زبان عربی است.
شایان ذکر است که عجم در لغتنامه عربی برای تمام غیرعرب ها به کار می رود و به دفعات توسط ابن خلدون در مقدمه ابن خلدون به این شکل به کار رفته است. هرچند اعتقاد بر این است که اشاره ابن خلدون به فارسی زبانان می باشد. علاوه بر این کلمه عجم ریشه در ع - ج - م دارد و به معنای ناواضح، مبهم، غیرقابل درک است.
جنگ ایران و عراق
سربازان آمریکایی در حال عبور از زیر طاق نصرت شمشیرهای قادسیه در بغداد.
این بنای یادبود را صدام حسین تکریتی با جمع آوری کلاه خودهای بیش از پنج هزار کشتهٔ ایرانی در جنگ ایران و عراق در دوسوی پایه های دو شمشیر عربی ساخت. در هر یک از کلاه خودها نیز با شلیک یک گلوله، سوراخی در آن ایجاد کردند. بعضی از کلاه خودها را نیز با سیمان به جاده زیر شمشیرها چسباندند تا هنگام رژهٔ سربازان لگدمال شود.
در سال ۱۹۸۰ کشور عراق با حمایت گسترده مالی کشورهای عربی به ایران حمله کرد، صدام حسین، رهبر وقت عراق این جنگ را به تقلید از نخستین تجاوز اعراب به ایران، قادسیه دوم نامید. او ایرانیان را حیواناتی می خواند که به همراه یهودیان و مگس هیچگاه نباید آفریده می شدند. این جنگ که با حمایت عمده کشورهای عرب آغاز شده بود، به مرگ در حدود یک میلیون ایرانی و از میان رفتن خاندانهای بسیاری انجامید.
ترک ها
طبق نظرسنجی ای در سال ۲۰۱۳ میلادی ۷۵٪ تُرک ها به ایران با دید منفی می نگرند. به گفته شیرین هانتر، دانشمند علوم سیاسی، دو جریان عمده ضد ایرانی در ترکیه عبارت اند از: نیروهای مسلح ترکیه و تندروهای کمالیست به همراه ملی گرایان تندروی دارای گرایش های پان ترکیسم. ( مانند گرگ های خاکستری ) به گفته کاوه فرخ، نویسنده کانادایی، جریان های پان ترکیست مانند گرگ های خاکستری مروج تبلیغ های ایرانی ستیزانه هستند.
به لحاظ تاریخی شیعیان در امپراتوری عثمانی با ایران مرتبط دانسته می شدند و از همین رو مورد تبعیض قرار می گرفتند.
آذربایجان
مقالهٔ اصلی: کارزار نمایاندن نظامی به عنوان شاعر ملی آذربایجان
به گفته الدار ممدوف، مشاور امور سیاسی، از دهه ۱۹۹۰ میلادی سیاست های ضد ایرانی توسط دولت های گوناگون آذربایجان اعمال شده است. دومین رئیس جمهور آذربایجان، ابوالفضل ایلچی بیگ، و دولت او به دنباله روی از سیاست های پان ترکیسم و ایرانی ستیزانه شهرت داشتند. جعل کتاب های تاریخی در جمهوری آذربایجان، در ارتباط با ایران و تاریخ پارسیان، "با حمایت نهادهای سازمانی غیردولتی که مورد پشتیبانی دولت جمهوری آذربایجان هستند، و "از دورهٔ ابتدایی در دبستان تا بالاترین سطح دانشگاه هاً مشغول به جعل و تاریخ سازی هستند. جمهوری آذربایجان در تلاش است دوران و تاریخ ایرانی را جعل کرده و آذربایجانی یا تُرکی نشان دهد و شخصیت های تاریخی ایران، مانند نظامی گنجوی، شاعر پارسی، برخلاف تصویب جهانی، �آذربایجانی� و تُرک خوانده می شوند.
به گفته استاد تاریخ جرج بورنوتیان:
همان طور که اشاره شد، به منظور ساختن تاریخ و هویت ملی آذربایجان بر اساس تعریف سرزمینی یک ملت، و همچنین کاهش نفوذ اسلام و ایران، ملی گرایان آذری، توسط مسکو الفبای" آذری "را ابداع کردند، که جایگزین خط عربی - فارسی شد. در دهه ۱۹۳۰ تعدادی از مورخان شوروی، از جمله شرق شناس برجسته روسی، ایلیا پتروشفسکی، از طرف کرملین دستور پذیرفتند این تصور کاملاً بی اساس مبنی بر اینکه قلمرو پادشاهی سابق ایران ( به جز ایروان که دارای تبار ارمنی است ) بخشی از یک ملت آذربایجان بوده؛ بنابراین قفقاز جنوبی در آثار شوروی در مورد تاریخ منطقه از قرن شانزدهم تا نوزدهم از اصطلاح آذربایجان و آذربایجانی استفاده می شده است. سایر دانشگاهیان روسی حتی فراتر از این هم پیش رفتند و ادعا کردند که یک ملت آذری از زمان های بسیار قدیم وجود داشته و تا امروز ادامه داشته است. از آنجا که تمام نظرسنجی های روسیه و تقریباً همه منابع اولیه قرن نوزدهم روسیه از مسلمانانی که در قفقاز جنوبی اقامت داشتند به عنوان "تاتارهاً و نه " آذربایجانی ها " یاد می کردند"، مورخان اتحاد جماهیر شوروی به راحتی زبان آذربایجانی را جایگزین تاتارها کردند. مورخان و نویسندگان آذری، از سال ۱۹۳۷، این الگو را دنبال کردند و شروع به جعل تاریخ سه هزار ساله منطقه به عنوان آذربایجان کردند. دوره های پیش از ایران، ایران و عرب هر کسی که در قلمرو آذربایجان شوروی زندگی می کرد، در زمره آذری های ترک قرار گرفت؛ از این رو نظامی، شاعر بزرگ ایرانی، که فقط به زبان پارسی نوشته است، شاعر ملی آذربایجان اعلام شده است.
ازبک ها
در سرآغاز تاریخ، ساکنان خوارزم از ایرانیان بودند و به زبان ایرانی شرقی به نام خوارزمی صحبت می کردند. ترک های ازبک در قرن دهم میلادی حاکمیت این منطقه را به دست گرفتند و این منطقه به تدریج به منطقه ای با اکثریت ترک زبانان تبدیل شد. ازبک ها پس از استقرار در سرزمین های خوارزم شروع به بردگی گرفتن ایرانیان کرده و بیش از یک میلیون ایرانی را فقط در نیمه نخست قرن نوزدهم میلادی در بازار برده فروشی شهر خیوه به عنوان برده خرید و فروش کردند.
منابع ها.
Minorsky، Studies in Caucasian history، 112
Bosworth, "ʿAJAM ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine", ENCYCLOP�DIA IRANICA, Vol. I, Fasc. 7, pp. 700 - 701
زرینکوب، روزگاران، ۳۴۲–۳۴۳
BOSWORTH, C. E. “AZERBAIJAN iv. Islamic History to 1941”. In Encyclop�dia Iranica. vol. 3. New York: Bibliotheca Persica Press, 1989. 224 - 231. ISBN 0 - 933273 - 81 - 9. Archived from the original on 2012 - 07 - 01. Retrieved 2012 - 07 - 01.
زریاب، عباس. �بابک خرّم دین�. در دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۷۵. ۷۷–۸۱
مفتخری، ۱۳۹۲، ص۸۱
دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، 68 69
Shaked, Shaul ( 2003 ) . "HADITH v. AS INFLUENCED BY IRANIAN IDEAS AND PRACTICES". Encyclop�dia Iranica ( به انگلیسی ) . Vol. XI. New York: Bibliotheca Persica Press. p. ۴۵۳–۴۵۷. Retrieved 11/16/2013
A. Shapur Shahbazi, "NOWRUZ ii. In the Islamic Period" in ENCYCLOP�DIA IRANICA, online version, November 15, 2009, link Wayback Machine
غزالی، ابو حامد محمد: �کیمیای سعادت�، به کوشش حسین خدیو جم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1374، جلد 1، صص ٤٧٨ ـ ٤٧٩
ناصر گذشته، �جاحظ� در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 17
ابوریحان بیرونی. From The Remaining Signs of Past Centuries ( الآثار الباقیة عن القرون الخالیة ) . p. 35, 36, 48
یادکرد
Zarrinkoub, Abdolhossein, Dū qarn - i sukūt: sarguz̲asht - i ḥavādis̲ va awz̤āʻ - i tārīkhī dar dū qarn - i avval - i Islām ( Two Centuries of Silence ) , Tihrān: Sukhan, 1379 ( 2000 )
The Cambridge History of Iran, by Richard N. Frye، Abdolhossein Zarrinkoob, et al. Section on The Arab Conquest of Iran and its aftermath. Vol 4, 1975. London. p. 46
Con Coughlin. Saddam: His Rise and Fall, page 19. ISBN 978 - 0 - 06 - 050543 - 1: Quoted from Samir al - Khalil. Republic of Fear, 1989. University of California press. p
Mohsen M. Milani, "IRAQ vi. PAHLAVI PERIOD, 1921 - 79" in Encyclop�dia Iranica, Vol. XIII, Fasc. 6, pp. 564 - 572
Saskia M. Gieling, "IRAQ vii. IRAN - IRAQ WAR" in Encyclop�dia Iranica, Vol. XIII, Fasc. 6, pp. 572 - 581
"The Persian Wars ( 490 - 479 B. C. ) - The Greeks on the Persians" Wayback Machine. SIUC. edu. Retrieved March 11, 2012.
نگاه کنید به ارداویرافنامه فصل۱، بند۹
انصافی، �حمله مغول به ایران�، ۶۶.
میرعابدینی، �ترکان خاتون�.
�تولوی | لغت نامهٔ دهخدا�
Mongol Conquests
صدای بال سیمرغ، چاپ دوم ( ۱۳۷۹ ) ، عبدالحسین زرین کوب، صفحهٔ ۴۵
Yuri Bregel, "BUKHARA iii. After the Mongol Invasion" in ENCYCLOP�DIA IRANICA, Vol. IV, Fasc. 5, pp. 515 - 521
Battuta, Ibn ( 1971 ) . Defr�mery, C. ; Sanguinetti, B. R. ( eds. ) . The Travels of Ibn Baṭṭūṭa, A. D. 1325–1354 ( Volume 3 ) . Translated by Gibb, H. A. R. London: Hakluyt Society. pp. 550–551. ISBN 0 - 521 - 01033 - 0.
احتمالاً منظور نویسنده، مقاله ای با نام ( British, in 1950, Helped Map Iraqi Invasion of Iran ) نوشتهٔ By RICHARD HALLORAN SPECIAL TO THE NEW YORK TIMESOCT. 16, 1980
�Ann Coulter 'Raghead' Comments Spark Blogger Blacklash - 02/13/2006�
See detailed analysis in: The U. S. Media and the Middle East: Image and Perception. Praeger, 1997; Greenwood, 1995.
Trita Parsi, Oliver Stone's "Alexander" - Miserably Lousy
RadioFreeEurope - World: Oliver Stone's 'Alexander' Stirs Up Controversy
Golsorkhi, Masoud ( ۲۰۰۷ - ۰۳ - ۱۹ ) . "A racist gorefest". London: The Guardian. Retrieved 2007 - 03 - 21
Karimi, Nasser ( ۲۰۰۷ - ۰۳ - ۱۳ ) . "Iranians Outraged by `300' Movie" ( reprint ) . London: آسوشیتد پرس. Retrieved 2007 - 03 - 14.
• کاوه فرخ. �میراث پان عربیسم�
• Encyclop�dia Iranica, p. 700.
ibid.
• Franz Rosenthal, "The Muqaddimah: An Introduction to History
By Ibn Khaldun, 'Abd al - Rahman b. Muhammad Ibn Haldun", Princeton University Press, 1967, ISBN 0 - 691 - 09797 - 6, page 311 ( footnote 1206 ) : In Arabic linguistic usage, the non - Arabs designated by the term 'ajam are primarily Persians.
• Al - Fairouzabadi; The Surrounding Ocian ( Al Qamoos Al Muheet ) in Arabic
• Ibn Manthoor; The Toung of the Arabs ( Lisan Al Arab ) in Arabic
• Al - Bustani, P. ; Surrounding the Surrounding ( Muheet Al Muheet ) in Arabic
• Abu Al - Azm, Abdul Ghani; The Rich ( Al Ghani ) in Arabic
• Blair, David ( ۲۰۰۳ - ۰۳ - ۱۸ ) , "He dreamed of glory but dealt out only despair", The Daily Telegraph ( به انگلیسی )
• Kengor, Paul. The rise and fall of a dictator. The Washington Times, January 7, 2007.
• Karsh, Efraim The Iran - Iraq War, 1980 - 1988, Osprey: London, 2002, ISBN 1 - 84176 - 371 - 3.
• Poushter, Jacob ( 31 October 2014 ) . "The Turkish people don't look favorably upon the U. S. , or any other country, really". Pew Research Center.
•
Hunter, Shireen T. ( 2010 ) . Iran's Foreign Policy in the Post - Soviet Era: Resisting the New International Order. Santa Barbara, California: ABC - CLIO. p. 158. ISBN 978 - 0 - 313 - 38194 - 2.
• Farrokh, Kaveh. "Pan - Turanianism Takes Atim At Azerbaijan: A Geopolitical Agenda". Rozaneh Magazine. Pan - Turanian activists have attempted to turn these celebrations into anti - Persian events. There are reports that Grey Wolves activists from Turkey and the Republic of Azerbaijan join the celebrations, chant anti - Iranian slogans and distribute anti - Iran literature.
• Karin Vorhoff. 1995. Zwischen Glaube, Nation und neuer Gemeinschaft: Alevitische Identitat in der T�rkei der Gegenwart, pp. 107 - 108.
• Mamedov, Eldar ( 31 October 2014 ) . "Azerbaijan: Time to Address the Potential Salafi Danger". eurasianet. org. Open Society Institute.
• Cornell, Svante ( 2005 ) . Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge. p. 87. ISBN 978 - 1 - 135 - 79669 - 3. Elchibey's anti - Iranian rhetoric and the subsequent deterioration of Azerbaijani - Iranian relations to below freezing point. . .
• Peimani, Hooman ( 1999 ) . Iran and the United States: The Rise of the West Asian Regional Grouping. Praeger. p. 35. ISBN 978 - 0 - 275 - 96454 - 2. Characterized by its anti - Iranian, anti - Russian, pro - Turkish outlook, the Elchibey government's pursuit of pan - Turkism. . .
• Grogan, Michael S. ( 2000 ) . National security imperatives and the neorealist state: Iran and realpolitik. Naval Postgraduate School. pp. 68–69. Elchibey was anti - Iranian, pan - Azeri
• Eichensehr, Kristen E. ; Reisman, William Michael, eds. ( 2009 ) . Stopping Wars and Making Peace: Studies in International Intervention. Martinus Nijhoff Publishers. p. 57. ISBN 9789004178557. radically pro - Turkish and anti - Iranian President Elchibey in June made Iran unacceptable to Azerbaijan as a mediator.
• Lornejad, Siavash; Doostzadeh, Ali ( 2012 ) . Arakelova, Victoria; Asatrian, Garnik ( eds. ) . On the modern politicization of the Persian poet Nezami Ganjavi ( PDF ) . Caucasian Centre for Iranian Studies. p. 85 ( note 277 ) .
• Lornejad, Siavash; Doostzadeh, Ali ( 2012 ) . Arakelova, Victoria; Asatrian, Garnik ( eds. ) . On the modern politicization of the Persian poet Nezami Ganjavi. Caucasian Centre for Iranian Studies. pp. i, 91–92.
• Talattof, Kamran ( 2012 ) . "Reviewed Work: Ali Doostzadeh, On the Modern Politicization of the Persian Poet Nezami Ganjavi ( Yerevan Series for Oriental Studies—1 ) by Siavash Lornejad". Iran & the Caucasus. 16 ( 3 ) : 380–383.
• Bournoutian, George ( 2016 ) . The 1820 Russian Survey of the Khanate of Shirvan: A Primary Source on the Demography and Economy of an Iranian Province prior to its Annexation by Russia. Gibb Memorial Trust. p. xvi.
• " Kaye, Dalia Dassa; Nader, Alireza; Roshan, Parisa ( 2011 ) . "Israeli Perceptions of and Policies Toward Iran". Israel and Iran. RAND Corporation. pp. 19–54. ISBN 978 - 0 - 8330 - 5860 - 7. JSTOR 10. 7249/mg1143osd. 8.
• https://www. al - monitor. com/pulse/originals/2019/09/israel - anti - iran - strategy - worries - conflict. html
• https://www. thedailybeast. com/7 - things - you - might - not - know - about - iranian - views - of - israel
• دفتری، فرهاد ( ۱۳۷۵ ) . تاریخ و عقاید اسماعیلیه. ترجمهٔ فریدون بدره ای. تهران: فرزان روز.
• یوسفی، غلامحسین ( ۱۳۶۸ ) . ابومسلم، سردار خراسان. تهران: شرکت سهامی کتاب های جیبی.
• مهدوی اصل، مریم، ایران ستیزی در سیاست خارجی آمریکا، روزنامهٔ اعتماد، ۸ تیر ۱۳۸۷، ص ۷.
• مفتخری، حسین ( ۱۳۹۲ ) . �تاریخ سیاسی، اجتماعی ایران ( از ظهور اسلام تا ظهور طاهریان ) �. تاریخ ایران، از ورود مسلمانان تا پایان طاهریان. تهران: سمت ( سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها ) .
ایرانی ستیزی یا احساسات ضدایرانی، به احساسات و اعمالی که حاوی تبعیض، عملیات خصمانه، نفرت یا پیش داوری علیه ایران یا افراد مرتبط با ایران و فرهنگ ایرانی است گفته می شود و نقطهٔ مقابل ایران دوستی قرار می گیرد.
... [مشاهده متن کامل]
ایران ستیزی در طول تاریخ
صدر اسلام
ولادمیر مینورسکی: مردمان بومی و اصیل یک جانشین روستایی و کشاورز آذربایجان در دوران فتح اعراب به لقب تحقیرآمیز علوج ( غیرعرب ) خطاب می شدند. این ها به گویش های متفاوتی همچون آذری [تاتی] و تالشی تکلم می کردند که هنوز هم امروز جزیره هایی از این زبان ها در میان مردمان ترک زبان آذربایجان دیده می شود. تنها سلاح این جمعیت آرام و صلح جوی روستایی فلاخن بود و بابک خرمدین با پشتیبانی این گروه برضد خلیفه قیام کرد.
واژهٔ عَجَم، به طور عموم به غیرعرب، به طور مخصوص به ایرانی ها گفته می شد. عَجَم در لفظ عرب، به معنی �گنگ زبان و مِن مِن گو� است. از این رو، آن ها عَجَم را مقابل با زبان عربی، یعنی فصحه به معنی �خالص، درست� قرار دادند. این لفظ، همانند لفظ بربر یونانی است که هنگام اسیر کردن، به فرد مغلوب ( که وحشی تلقی می کردند ) گفته می شد. در اسپانیای اسلامی هم، این عجم به زبان بومی اسپانیایی شبه جزیرهٔ ایبری گفته می شد. به طور کلی، این لفظ، لفظی تحقیرکننده در زبان عرب بود تا برتری سیاسی - اجتماعی خود را به رخ دیگران بکشند. همچنین، عرب های مهاجم، مردم بومی آذربایجان را با لفظ تحقیرآمیز �علوج� خطاب می کردند.
عبدالحسین زرین کوب، شورش بابک را نتیجهٔ خشم ایرانیان به ستوه آمده از ستم بنی عباس می داند:
قیام بابک که در رأس خرمدین های ناراضی، شورشگر و دست از جان شسته بر ضد دستگاه حکومت و برای سرنگون کردن سازمان دیوانی و اجتماعی موجود برخاست، برای زمینداران و صاحبان اقطاع که در بهره کشی از رعیت هیچ گونه انصاف و شفقت نمی شناختند بشدت مایه وحشت شد. دسته های روستاییان و شبانکارگان خشمگین و پرخاشگر که طی سال ها از پرداخت جزیه و خراج و بیگاری و بهره های سنگین به ستوه آمده بودند، برای آنکه از هر جایی به جمع یاران بابک بپیوندند ناچار شدند در سر راه هر گونه مانعی را از پیش بردارند. لاجرم از کشتن زمینداران، غارت دهقانان بزرگ و حتی از قتل زنان و کودکان آن ها خودداری نکردند. آوارگان، ستمدیدگان، راهزنان و کسانی که از زندان های سخت بیرون آمده بودند نیز همه جا در بین راه به آن ها ملحق شدند و با این عناصر ناهمگون درهم آمیخته که نیروی انقلاب از آن ها تشکیل می شد توقیف مخالفان، مصادرهٔ اموال، شکنجه کردن و مثله کردن مالکان و صاحبان اقطاع که ناظر به دستیابی بر اموال آن ها بود اجتناب ناپذیر شد. بابک با چنین نیرویی به زودی در تمام آذربایجان موجب وحشت عام شد و وقتی بر بذ دست یافت اکثر مخالفان از بیم آن ها به مراغه پناه بردند و آنجا متحصن شدند. بابک برای آنکه لشکر خلیفه به یاران وی به آسانی دسترس نیابد شهرها و دیه های اطراف را هم به دست ویرانی سپرد و از آن ها جز خرابه های سوخته و ویران چیزی باقی نگذاشت.
کلیفورد ادموند باسورث، قیام بابک و پیروانش را جنبشی دینی، بر پایه های احساسات ناسیونالیستی ضد عرب می داند.
عباس زریاب خوئی، در مورد قیام بابک می نویسد:
یکی از عوامل شورش این بود، که خرمدینان را ظاهراً مسلمانان، اعمّ از عرب و ایرانی، تحقیر می کردند. داستان رفتار توهین آمیز کدخدای بلال آباد با جاویدان حاکی از این معنی است. مقدسی می نویسد که اصحاب بابک در فقر و ذلّت به سر می بردند. ظاهراً مردم خرمی مذهب آن روستاها و نواحی، که از ذلّت و خواری رنج می برده و بنا به عقاید دینی خود منتظر قیام بوده اند، به دستور بابک شوریده و عمّال و مأموران خلیفه را به شرحی که در البدء والتاریخ آمده به قتل رسانده اند.
غلامحسین یوسفی شورش بابک خرمدین را این گونه توصیف می کند:
بلعمی و دیگر مورخین می گوید که پیروان بابک از مردم فقیر، روستائیان محلی تشکیل می شدند و مورخین مختلفی پیروان بابک را �اسرافکار و ولخرج، مرتد و سارق� خطاب می کنند. می توان نتیجه گرفت که بابک حمایت گسترده ای از کشاورزان و روستائیان فقیر آذربایجان داشته است کسانی که امید به آینده بهتری از طریق پیروزی شورش داشته اند ولی غیر محتمل است که آن ها از روی ترس یا مصلحت اندیشی به شورش پیوسته باشند.
موالی
واژهٔ مولی، در عربی معانی متعدد و گاه متضاد همچون �ارباب، آقابرده، بنده، آزادکننده، هم پیمان، پناهنده� دارد، اما پس از فتوحات اعراب، این اصطلاح بیشتر به نومسلمانان غیرعرب گفته می شد که از راه مسلمان شدن، از قید بردگی آزاد می گشتند و درعین حال با نام �مولی�، تحت حمایت صاحبان اولیهٔ خود باقی می ماندند. با توجه به قوانین اسلام که مسلمان برده نمی شود، بندگان آزادشده وضعیتی بین بندگی و آزادگی پیدا می کردند و شرایط و مقررات ویژه ای برای آن ها فراهم می شد.
موالی اصلی و اولیه، بردگان غیرعربی بودند که با پذیرش اسلام، آزادی خویش را به دست آوردند. این گروه، با موج های پی در پی به عنوان اسیران جنگی و به عنوان بخشی از غنایم اعراب به شهرهای اردوگاهی آورده شده بودند. گرچه آن ها آزادی خویش را با توسل به اسلام، بدست آوردند، ولی به عنوان موالی همچنان منتسب و وابسته به مالک و ولی نعمت قبلی خویش باقی مانده بودند. در کوفه، این بردگان آزاد شده، دومین طبقه بزرگ موالی را تشکیل می دادند. سومین گروه بزرگ موالی، آن دسته از خرده مالکان و دهقانانی بودند که با سقوط نظام فئودالی دوره ساسانی، و ویرانی روستاهایشان، در نتیجه حمله مهاجمان عرب، کشت و کار را رها کردند؛ چرا که دیگر به صرفه نبود. مشکل این مردم روستایی، از جمله آنهایی که در دهات و املاک پیرامون کوفه به کار مشغول بودند، بالا بودن مالیات ارضی یا خراج شدید بود. در نتیجه، عده روزافزونی از آنها، پیوسته ناچار می شدند که مزارع را رها سازند و در شهرهای اردوگاهی، به دنبال شغل دیگری بگردند؛ و بالاخره گروه نسبتاً کم اهمیتی از موالی، ایرانیانی بودند که ادعا داشتند از تبار بزرگانند و اجازه یافته بودند که از امتیازات خاص طبقه حاکم عرب سهمی داشته باشند.
خود نشان دهد، زمینه مساعد و ارزشمندی را برای تشکیل سپاه در هر جنبش و نهضتی را به وجود می آوردند. نهضتی که به مخالفت با نظام انحصاری عرب در لوای حکومت بنی امیه قد برمی افراشت. در واقع، آن ها در شورش های خوارج شرکت جستند، و حدود صدهزار تنی از آن ها در ۷۰۱ میلادی / ۸۲ هجری به قیام ناموفق ابن الاشعث علیه حجاج پیوستند. بالاتر از همه، آن ها به نهضت مهم تر شیعی که در کوفه متمرکز بود، به دو دلیل، پیوستند. دلیل اول، مذهب شیعه کشش و جذبه بیشتری برای جلب توده های محروم و ستمدیده داشت و دلیل دوم، همسویی تفکرات موالی و سابقه بعضی از موالی، آن ها را به آرمان های شیعه در مورد رهبری بود؛ مثلاً موالی ایرانی جنوب عراق، دارای سنت دینی - سیاسی دیرینه دربارهٔ سلطنت الهی و رهبری موروثی، تقریباً شبیه به سنت یمنی ها بودند. در نتیجه، کاملاً آمده لبیک گویی به دعوت شیعه و مواعید آن ها در برانداختن اموی های فاقد تقوی، و استقرار و انتصاب اهل بیت به خلافت بودند تا با قرار گرفتن زمام حکومت در دست آنها، تعالیم اسلام دربارهٔ برابری و تساوی، برقرار گردد.
ابن تیمیه و امام غزالی و جاحظ
از قول ابن تیمیه آورده اند:
قال شیخ الإسلام ابن تیمیة فی کتابه "اقتضاء الصراط المستقیم": أنّ جنسَ العربِ أفضلُ مِنْ جنسِ العجم: عِبرانیهِم و سُریانیِهم، رومُهم و فُرسُهُم و غیرُهُم، و أنّ قریشاً أفضلُ العرب.
شیخ اسلام، ابن تیمیه، گفته است که همانا ذات عرب بهتر از ذات عجم است؛ چه یهود، چه سریانی، چه رومی و چه ایرانی… و همانا بهترین نژاد عرب، خاندان قریش هستند.
ابن تیمیه، به نقل از عمر بن خطاب، آورده است که از جشن نوروز و مهرگان بپرهیزید، و کسانی که این روزها را جشن می گیرند، در قیامت خود را جز بی دین ها و کافرها خواهد یافت. همچنین در حدیث دیگری، مسلمانان را از عبادات ایرانی ها ( به عربی: رطانت العجم ) منع کرده است. به نوشته شاکد، این اصطلاح، اشاره به نمازهای زرتشتیان دارد.
ابوحامد محمد غزالی، اعلام کرده که تمام جشن ها باید ممنوع شوند و حتی نامی از نوروز و جشن سده آورده نوشته تا به روزهای عادی تبدیل گشته و حتی نام و نشانی از آن ها باقی نماند.
غزالی در کتاب کیمیای سعادت نوشته است:
. . . و برای کودکان در نوروز شمشیر و سپر چوبین فروشند و برای جشن سده بوق سفالین … آما آنچه برای سده و نوروز فروشند، چون شمشیر و سپر چوبین و بوق سفالین، این در نفسِ خود حرام نیست ولیکن اظهار شعارِ گبران حرام است و مخالف شرع است، و هر چه برای آن کنند نشاید؛ بلکه افراط کردن در آراستن بازارها به سبب نوروز و قطایف بسیار کردن و تکلف های نو افزودن برای نوروز نشاید؛ بلکه نوروز و سده باید که مندرس شود و کسی نام آن را نبرد تا گروهی از سلف گفته اند که �نوروز روزه باید داشت تا از آن طعام ها خورده نباید و شبِ سده چراغ فرا نباید گرفت تا اصلاً آتش نبیند. � و محققان گفته اند که �روزه داشتن این روز هم ذکرِ این روز بُوَد، و نشاید که نام این روز برند�، به هیچ وجه، بلکه با روزهای دیگر برابر باید داشت، و شبِ سده همچنین، چنان که از وی نام و نشان نماند.
جاحظ در سخنانی ایران ستیزانه، در مورد ایرانی های باستان و زرتشتی چنین گوید:
بنا به گفتار زردشت، گربه را شیطان، و موش را خدا آفریده، بول گربه در دریا، ۱۰ هزار ماهی را می کشد… زردشت با چنین استدلالی، مردم را به این می خواند که با مادران خود زناشویی کنند، با بول وضو گیرند، نایبی برای شوهران سفر کرده برگزینند، و �سوراسنب� ( به احتمال زیاد، جشن پاکیزگی زن ها از دوران قاعدگی است ) برپا کنند. سبب پیروزمندی زردشت نیز آن بود که جامعه ایرانی به تباهی و فساد مطلق در غلتیده بود، چندان که ناگزیر به پذیرفتن مجوسیت شدند. از این رو ست که می بینیم اولاً دین زردشت تنها در فارس و جبال و خراسان که همه فارس اند رواج یافته، و ثانیاً هیچ کس نیست که دین خود را رها کند و به آیین زردشتی درآید… از اینکه قدرِ خسرو پرویز و نزدیکان و دبیران و اسواران او را می کاهم، تعجب نکن، نیز اگر در پی تعجب، به یاد خسرو پرویز افتادی، او را رها کن و سادات قریش را به یادآور که ایشان، از کسری و آل کسری برترند.
حمله اعراب به ایران
از ابوریحان بیرونی در کتاب اثرهای مانده از قرن های گذشت نقل شده است:
وقتی قتبیه بن مسلم سردار حجاج، بار دوم بخوارزم رفت و آن را بازگشود هرکس را که خط خوارزمی می نوشت و از تاریخ و علوم و اخبار گذشته آگاهی داشت از دم تیغ بی دریغ درگذاشت و موبدان و هیربدان قوم را یکسر هلاک نمود و کتابهاشان همه بسوزانید و تباه کرد تا آنکه رفته رفته مردم امّی ماندند و از خط و کتابت بی بهره گشتند و اخبار آن ها اکثر فراموش شد و از میان رفت.
به نقل از زرین کوب در کتاب دو قرن سکوت، با وجود چنین رویدادهایی، اعمال سیاست های ضدایرانی اعراب را نمی توان انکار نمود. همچنین در کتاب الأغانی نوشته ابوالفرج اصفهانی به شکنجه فارسی گویان اشاراتی شده است.
سرکوب زبان فارسی
پس از فتح ایران به دست اعراب، در دوران حکومت امویان، اعراب زبان عربی را به عنوان زبان اصلی سرزمین های خود انتخاب و آن را به ساکنان سرزمین های زیر سلطه خود تحمیل کردند. در پی نارضایتی حجاج بن یوسف از ترویج زبان فارسی در دیوان ها، وی دستور جایگزین کردن زبان تمام کشورهای تحت سلطه با عربی را حتی در صورت نیاز با توسل به زور صادر نمود.
حمله اعراب به ایران
از ابوریحان بیرونی در کتاب اثرهای مانده از قرن های گذشت نقل شده است:
وقتی قتبیه بن مسلم سردار حجاج، بار دوم بخوارزم رفت و آن را بازگشود هرکس را که خط خوارزمی می نوشت و از تاریخ و علوم و اخبار گذشته آگاهی داشت از دم تیغ بی دریغ درگذاشت و موبدان و هیربدان قوم را یکسر هلاک نمود و کتابهاشان همه بسوزانید و تباه کرد تا آنکه رفته رفته مردم امّی ماندند و از خط و کتابت بی بهره گشتند و اخبار آن ها اکثر فراموش شد و از میان رفت.
به نقل از زرین کوب در کتاب دو قرن سکوت، با وجود چنین رویدادهایی، اعمال سیاست های ضدایرانی اعراب را نمی توان انکار نمود. همچنین در کتاب الأغانی نوشته ابوالفرج اصفهانی به شکنجه فارسی گویان اشاراتی شده است.
سرکوب زبان فارسی
پس از فتح ایران به دست اعراب، در دوران حکومت امویان، اعراب زبان عربی را به عنوان زبان اصلی سرزمین های خود انتخاب و آن را به ساکنان سرزمین های زیر سلطه خود تحمیل کردند. در پی نارضایتی حجاج بن یوسف از ترویج زبان فارسی در دیوان ها، وی دستور جایگزین کردن زبان تمام کشورهای تحت سلطه با عربی را حتی در صورت نیاز با توسل به زور صادر نمود.
صدام حسین عبدالمجید التکریتی
سه چیز که خدا نباید می آفرید: ایرانیان، یهودیان و مگس
صدام حسین عبدالمجید التکریتی
صدام حسین، به دنبال برانگیختن اختلافات قومی، با حمایت �جبهه آزادی عربستان� در خوزستان و �جبهه آزادی ایران� در بلوچستان درآمد.
ایدئولوژی پان عربی حزب بعث، خوزستان متعلق به ملت عرب می دانست و مدعی بود که باید به دست عرب ها برگردد.
صدام حسین ادعای بی اساسی در مورد مالکیت جزایر سه گانه ایران برای خود کرد. در سپتامبر ۱۹۸۰، عراق، نقشه ای جعلی و تحریک کننده را چاپ کرد که در در آن، مالکیت جزایر سه گانه، از طرف ملت های عرب، به او داده شده است؛ یعنی ایرانیان، مشروعیت حقوق عراق را به رسمیت شناخته اند.
صدام حسین، با حمایت آشکار مالی از تجزیه طلب های شورشی در خوزستان، دادن وعده همیاری به آن ها جهت آزادی عربستان ( نامی که توسط رژیم صدام حسین بر استان قدیمی ایران گذاشته شد ) متهم شد. بنابر بر گفته فرمانده کل خوزستان، دریادار احمد مدنی، عراق از شورشیان، حمایت تسلیحاتی می کرد.
صدام حسین با برجسته سازی چهره عربی اسلام، مثل تأکید بر تبار عربی محمد، زبان عربی قرآن و جایگاه شهرهای مقدس اسلام در کشورهای عربی، تلاش کرد نقش ایران و ایرانیان را در منطقه کمرنگ سازد و اعراب را از آن ها برتر بداند. بعدها، با تأکید برتری اعراب بر ایرانیان، او جنگ خود علیه ایران را جنگ قادسیه دوم خواند.
دوران باستان
یونانی ها و رومی ها
یونانیان ایرانی ها را �بربر� می خواندند. اما این لزوماً معنی بدی نداشت، در واقع آن ها به هر غیریونانی زبانی �بربر� می گفتند. در ذهن آن ها بسیاری از �بربر� ها کاملاً متمدن بودند و یونانیان خود از تمدن و دستاوردهای همسایگان خویش ازجمله پارس ها باخبر بودند. منتها مثل اغلب مردمان دیگر در آن دوران یونانی ها هم فرهنگ اقوام دیگر را بیگانه و نتیجتاً در سطحی پایین تر می دیدند.
اما بعد از جنگ های ایران و یونان در نیمه اول قرن ۵ پیش از میلاد معنی این کلمه عوض شد. جایی که ائتلاف زود گذر یونانی، امپراتوری عظیم ایران را شکست داد.
باوجود این، چنین ارزیابی ذهنی یونانی ای ( که همچنین مورد استفاده رومیان پیروز بود ) اصلاً مورد توجه ایرانیان قرار نگرفت. یونانیان پیش از اسکندر، هیچگاه قادر به تدارک حمله در مقیاس بزرگ به ایران نبودند، ضمن این که لشگرکشی های در مدیترانه فقط برای سیاست خارجی کاخ شاهی و ارتش اهمیت داشت و مردم ایران به آن اهمیت نمی دادند.
اسکندر مقدونی
برای بیشتر زرتشتیان و ایرانیان، اسکندر مقدونی به عنوان نابودگر اولین امپراتوریشان و نابودکننده پارسه شناخته می شود. عموماً منابع تاریخی برنامه ای برای یا بدنام کردن یا ستایش کردن از اسکندر داشته اند. حتی در میان خود ایرانی ها هم چنین چیزی دیده می شود. با وجود این که برخی مورخان ایرانی جنبه های منفی کشورگشایی اسکندر را بیان کرده اند، اکثر نویسندگان قرون وسطی تحت تأثیر نویسندگان عرب، دیدگاه متفاوت و بسیار مثبت تری را نسبت به او داشته اند. لازم به یادآوریست که در فرهنگ زرتشتیان و ایرانیان باستان به اسکندر، گجسته می گفتند که به معنای اسکندر ملعون است.
سنت زرتشتی
سنتِ زرتشتی، اسکندر را همواره با صفت گُجَسته یاد می کند. در متن پهلوی ارداویرافنامه گفته می شود که وی دستوران، داوران، هیربدان و موبدان بسیاری را کشت.
در ادبیات فارسی در قرون وسطی، اسکندر چهره یک فاتح را ندارد بلکه بیشتر به عنوان رهبر در سیر و سلوک برای یافتن حکمت و معرفت دیده می شود. بسیاری از نویسندگان فارسی نوشته هایی مانند اسکندرنامه نظامی گنجوی را دارند که حتی باور داشت که اسکندر همان ذوالقرنین گفته شده در قرآن است. دلیل این شناخت نا به جا ورود برخی منابع مسیحی تحریف شده وارد ادبیات ایرانی است که چهره اسکندر را دگرگون کرده است.
حمله به گرگانج پایتخت ایران خوارزمشاهی
شهر تجاری و ثروتمند گرگانج در دست نیروهای، مادر شاه ( ترکان خاتون ) بود، اما وقتی فهمید پسرش ( سلطان محمد خوارزمشاه ) به جزیره ای گمنام به نام آبسکون در دریای خزر پناه برده است، او نیز فرار را به قرار ترجیح داد. اما دیری نپائید که توسط مغولان دستگیر شد.
و سپس �خمر تگین�، یکی از سرداران شاه، خود را سلطان گرگانج اعلام کرد. جوچی که در زمان حمله در شمال لشکرکشی می کرد، از همان سمت به شهر نزدیک شد، در حالی که �چنگیز�، �اوگتای خان� و �جغتای� از جنوب به پایتخت یورش بردند. و پس از مقاومت های بسیار پایتخت سقوط کرد. و طبق معمول، صنعتگران را به مغولستان تبعید شدند، زنان و کودکان جوان را به عنوان برده در اختیار سربازان مغول قرار دادند و بقیه مردم نیز مورد قتل عام قرار گرفتند. تاریخ نگار ایرانی جوینی اظهار داشت که ۵۰۰۰۰ سرباز مغول هر کدام وظیفه اعدام بیست و چهار شهروند گرگانج را بر عهده داشتند که به معنای کشته شدن ۱٫۲ میلیون نفر است. گرچه به نظر می رسید اغراق آمیز باشد اما قتل عام صورت گرفته به درستی بزرگ بوده است.
ادامه کشتار در شهر مَرو
شهر بزرگی که پس از پایتخت به دست ارتش تولی خان یا تولوی خان، پسر چهارم چنگیز خان افتاد، شهر مرو بود. جوینی دربارهٔ مرو نوشت: �از نظر سرزمینی در میان سرزمین های خراسان سرآمد بود، و پرنده صلح و امنیت بر فراز مرزهای آن پرواز کرد. تعداد افراد اصلی آن با قطرات باران بهاری رقابت می کند و زمین آن با آسمان ها درگیر شد. � ( یعنی شهر پرجمعیتی که به یک باره آرامش و امنیت خود را از دست داد، و گویی نفرین شده است ) سربازان پادگان مرو تنها حدود ۱۲۰۰۰ نفر بود و شهر مملو از پناهندگان جنگ زده از شرق خوارزم و پناهندگان آواره از پایتخت بود. به مدت شش روز، تولی خان شهر را محاصره کرد و در روز هفتم، به شهر حمله ور شد. با این حال، مدافعان شهر حمله را پس زدند و ضدحمله خود را علیه مغولان آغاز کردند. اما توان نیروهای مدافع به اندازه مهاجمان مغول نبود. روز بعد، حاکم شهر با قول تولی خان مبنی بر حفظ جان و سلامت شهروندان، شهر را تسلیم مغولان کرد. اما به محض تحویل شهر، تولی تقریباً هر شخصی را که تسلیم شد، در یک کشتار جمعی همچون آنچه در پایتخت روی داده بود در شهر مرو نیز تکرار شد و افراد بسیاری قتل عام شدند.
کشتار نیشابور
پس از پایان کار مرو، تولی خان به سمت غرب لشکر کشید و به شهرهای نیشابور و هرات حمله کرد. نیشابور تنها پس از سه روز سقوط کرد. اما در خلال فتح شهر، �تغاجار نویان�، داماد چنگیز توسط نگهبانان شهر نیشابور کشته شد و تولی خان با همین بهانه هر موجود زنده در شهر، از جمله گربه ها و سگها را به همراه �بیوه تغاجار نویان� ( که برای انتقام شوهرش آمده بود ) قتل عام کرد، از افراد مشهور در آن روزگار عطار نیشابوری بود در سال ۶۱۸ هجری قمری به هنگام حملهٔ مغول وی در نزدیکی دروازه شهر به دست سربازان مغول افتاد و کشته شد. علاوه بر این تمام آثار وی سوزانده شد و آثاری که از وی در دست است تنها آثاری است که قبل از حملهٔ مغول، به سایر شهرها برده شده بودند. پس از سقوط نیشابور، هرات بدون جنگ تسلیم شد و در امان ماند.
بخارا
شهر بخارا، بعد از ۱۲ روز نبرد علیه مغول های مهاجم ( به فرماندهی چنگیزخان ) ، سقوط کرد. تمام ساکنین شهر بیرون آورده شدند، اموالشان غارت گشت و شهر در آتش سوخت. تمام مدافعین قلعه کشته شدند. حمله مغول به این شهر چنان صدماتی وارد کرد که سالها بعد از حمله ابن بطوطه سفرنامه نویس معروف که از بخارا می گذشت دربارهٔ آن می نویسد. در حدود سال ۱۳۳۳، شهر هنوز از ساقط شدن توسط سپاهیان تارتار بهبود نیافته بود. وی دریافت که �مساجد، دانشگاه ها و بازارهای آن ویران شده است� و گزارش داد که �امروز یک نفر در این شهر نیست که دارای یک آموزه دینی باشد یا مشتاق برای به دست آوردن دانش باشد. �دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعات می نویسد: �یک بار دیگر تمدن عظیم ایرانیان به وسیلهٔ مهاجمین نابود شد؛ این بار به وسیله قبایل مغولان و تاتارها ( ۱۲۲۰ میلادی ) ؛ آن ها مساجد را تبدیل به طویله اسبان شان کردند، کتابخانه ها را سوزاندند و از نسخه های گرانبها به عنوان سوخت استفاده کردند. �
رنسانس تا معاصر
استعمارگران
پاتریک کلاوسون می نویسد:
از روزگار هخامنشی، ایرانیان تحت حفاظ جغرافیایی بودند. اما کوه های بلند و دشت های وسیع فلات ایران دیگر سپری در برابر ارتش روس و ناوگان بریتانیا نبودند. ایران در ظاهر و باطن، خرد شده بود. در آغاز قرن نوزدهم، آذربایجان، ارمنستان، بیشتر گرجستان و افغانستان، به طور کامل ایرانی بودند، اما در آخر قرن، اکثر این نواحی در نتیجهٔ عملیات نظامی اروپاییان، از دست رفته بود. ایران از دست رفتن قسمت هایی از خاکش را، به صورت حس قربانی شدن و تمایلی برای تفسیر اعمال اروپاییان از طریق عینک تئوری توطئه، بیان کرد؛ که این به نوبه خود به شکل گیری ناسیونالیزم ایرانی در قرن بیست ویک کمک کرده است.
امپراتوری روسیه
ایران بیش از تمام قدرت های استعماری دیگر به امپراتوری روسیه قلمروهایی را واگذار کرده بود.
منش روسیه در برخورد با همسایه جنوبی اش را می توان به سادگی با خواندن پیغام زیر، که در تاریخ ششم ژوئیه ۱۹۴۵، توسط کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی برای رهنمود به شورای رهبری محلی آذربایجان شوروی فرستاده شده، متوجه شد:
کارهای تدارکاتی برای تشکیل یک بخش آذربایجان قومی خودمختار با دامنه عمل زیاد درون مزرهای حکومت ایران را شروع کرده و هم زمان جنبشی تجزیه طلب در استان های گیلان، مازندران، گرگان و خراسان برقرار کنید.
درحالی که پرتغالی ها، بریتانیایی ها و هلندی ها برای جنوب و جنوب شرق ایران تضعیف شده در دورهٔ صفوی رقابت می کردند، روسیه در شمال کاملاً بی رقیب بود و برای استقرار نفوذ در بخش های شمالی ایران به سمت جنوب سرازیر شده بود.
سلسله قاجار، بیمار از سیاست داخلی، متوجه شد ( اگر نگوییم که حتی متوجه نشدند ) که قادر به رودررویی با خطر امپراتوری در ناحیه شمالی نیست. دربار شاهنشاهی، ضعیف و ورشکسته زیر فرمان فتحعلی شاه مجبور به امضا قرارداد رسوایی آور گلستان در ۱۸۱۳ م شد که بعد از شکست تلاش های عباس میرزا برای آرام کردن جبهه شمالی ایران، به امضای قرارداد عهدنامه ترکمنچای، منجر شد.
با پیشروی مداوم امپراتوری روسیه به سمت جنوب در جریان دو جنگ ضد ایران و قراردادهای گلستان و ترکمنچای در جبهه های غربی، به علاوه مرگ نابه هنگام عباس میرزا در ۱۸۲۳ م و قتل صدر اعظم ایران ( ابوالقاسم قائم مقام فراهانی ) ، ایران، منطقه دیرینه خود در آسیای میانه را به ارتش روسیه تزاری واگذار کرد. ارتش روسیه سواحل آرال را در ۱۸۴۹ م، تاشکند را در ۱۸۶۴ م، بخارا را در ۱۸۶۷ م، سمرقند را در ۱۸۶۸ م و خیوه و آمودریا را در ۱۸۷۳ م اشغال کرد. پیمان آخال، اوج شکست های ایران در برابر قدرت جهانگیر روسیه بود.
در انتهای قرن نوزدهم، تسلط امپراتوری روسیه چنان رسمیت یافت که تبریز، قزوین و گروهی دیگر از شهرها توسط روس ها اشغال شدند و حکومت مرکزی در تهران هیچ قدرتی حتی برای انتخاب وزرای خود بدون تأیید سرکنسولگرهای روسی و بریتانیایی، نداشت. برای نمونه مورگان شوسترآمریکایی، زیر فشار عظیم بریتانیا و امپراتوری روسیه به دربار سلطنتی، وادار به استعفا شد. شوستر در کتاب �خفه کردن ایران� که در باب انتقاد تند از روسیه و بریتانیا است، جزئیات این ماجراها را برشمرده است.
این ها و یک سری اتفاقات حساس مانند به توپ بستن مسجد گوهرشاد در مشهد به سال ۱۹۱۱ و به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط لیاخوف روسی، منجر به گسترش موج احساسات روس ستیزانه در سرتاسر ایران شد.
یکی از نتایج اعتراض عمومی علیه حضور همه جانبه امپراتوری روسیه در ایران، جنبش جنگل بود. شورشیان به رهبری میرزاکوچک خان جنگلی به سمت مواجهه بین شورشیان و ارتش امپراتوری روسیه پیش می رفتند که با انقلاب اکتبر روسیه این امر خاتمه یافت.
هرچند مداخله های روسیه در دوران شوروی مثل حکومت خودمختار آذربایجان و پس از آن جمهوری مهاباد، که آخرین تلاش شوروی برای برپایی جمهوری سوسیالیستی در ایران بود، ادامه یافت.
پایان جنگ جهانی دوم، آغازی بر نفوذ آمریکا در صحنهٔ سیاسی ایران بود. با آغاز جنگ سرد، آمریکا بر ضد شوروی سریعاً برای تبدیل ایران به یک هم پیمان بلوک سرمایه داری تلاش کرد که تا حدودی باعث از میان رفتن تأثیر و نفوذ شوروی بر ایران، در سال های آتی شد.
هنگام جنگ ایران و عراق، اتحاد جماهیر شوروی به بزرگ ترین حامی نظامی صدام حسین تبدیل شد.
کاریکاتوری در یک مجله فکاهی انگلیسی ( پانچ ) در سال ۱۹۱۱ م، بازی بزرگ: شیر ( انگلیس ) به خرس ( روس ) می گوید: اگر همدیگر را نمی فهمیدیم، شاید می پرسیدم روی رفیق کوچکمان گربه ( ایران ) چه کار می کنی؟
سابقهٔ بریتانیا در دخالت در سیاست های ایران، از تمامی کشورهای اروپایی بیشتر است. این مداخله سریعاً به یکی از سیاست های استعماری به نفع کمپانی هند شرقی و بر ضد ایران تبدیل شد. با ورود روسیه به عنوان رقیب، این عرصه، بازی بزرگ نام گرفت.
در موقعیت های بی شماری، حکومت بریتانیا ضد ایران ( چه علیه حکومت ملی و چه منافع آن ) عمل کرده است. عهدنامه گلستان به سال ۱۸۱۳ م و به دنبال آن عهدنامه ترکمانچای، هردو توسط سرگوراوزلی بدنام و به کمک دفتر روابط خارجی بریتانیا تنظیم شدند. در واقع، بعد از شکست دادن ناصرالدین شاه در هرات به سال ۱۸۵۷، مرزهای شرقی و جنوبی ایران توسط بریتانیا معین شدند. دولت بریتانیا در دهه ۱۸۶۰ فردریک جان گلدسمید از بخش تلگراف هندو - اروپایی را مأمور مشخص کردن مرزهای بین ایران و هند کرد.
چنین نگرش منفی ای را به خصوص می توان در فتوای تحریم تنباکو دید که توسط میرزای شیرازی داده شد. این فتوا باعث شعله ور شدن خشم مردم بر ضد حضور بریتانیایی ها در ایران در مقابل سیاست خاندان قاجار شد.
ردپای بریتانیا همچنین در پیدایش نقشه تهاجم عراق به ایران در سال ۱۹۸۰ م دیده می شود. این مطلب در مقاله ای در روزنامه نیویورک تایمز در ابتدای جنگ ایران و عراق گزارش شده است. نکات مهم این گزارش این است.
یک نقشه تهاجم با جزئیات در سال ۱۹۵۰ م برای ارتش عراق توسط مشاور نظامی بریتانیا برای عراق، ۳۰ سال پیش از تهاجم صدام حسین به ایران تهیه شده بود.
پیش نویس اصلی این طرح از سال ۱۹۳۷ توسط بریتانیا در دست تهیه بوده است؛ محورهای اصلی پیشروی که در طرح شرح داده شده اند، مشابه همان است که در تهاجم عراق به ایران در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ م انجام شد.
هدف اصلی این طرح �. . . فراخوانی نیروهای عراقی برای اشغال استان خوزستان، مذاکره برای متارکهٔ جنگ با حکومت ایران که شامل تسلیم این استان به عراق… همچنین آزادی مردم عرب زبانی که در خوزستان زندگی می کنند باشد�. به طور مشخص تغییرات متوالی در حکومت عراق در طی سی سال بعدی، اهدف اصلی طرح بریتانیا را تغییر نداد؛ تنها در اثر گذشت زمان طرح به روز شد.
دولت انگلیس در سال ۱۲۱۹ خورشیدی، نام دریای بریتانیا را برای خلیج فارس به کار بردند اما این نام پذیرشی نیافت و آن را رها نمودند.
انگلیسی ها اولین کسانی بودند که عرب ها را تحریک به استفاده از نام جعلی خلیج عرب به جای خلیج فارس کنند.
رسانه ها، اندیشگاه ها و دولت
ان کولتر خبرنگار آمریکایی از اصطلاح �کله عمامه ای� برای اشاره به ایرانیان استفاده می کند و برنت اسکوکرافت مردم ایران را �فرش فروش� خطاب قرار می دهد. همچنین روزنامه کلمبوس دیسپچ در سال ۲۰۰۷ میلادی کاریکاتوری را به چاپ رساند که در آن ایران را یک فاضلاب و مردم آن را سوسک نشان می داد. در همین سال دبرا کاگان کارمند سابق پنتاگون نیز با بیان �من از همه ایرانیان متنفرم� گروهی از اعضای پارلمان بریتانیا را متعجب ساخت. در سال ۲۰۰۹ میلادی در کنفرانس کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل، مارتین کرامر استاد دانشگاه هاروارد در مورد خطر پذیرفتن ایرانیان آمریکا برای نزدیک شدن به قدرت هشدار داد: �ایران می تواند اهرمی در پس چهره ایرانیان آمریکا باشد، افرادی که بسیاری از آن ها جایگاه های حساسی در اندیشگاه ها و حتی دولت دارند. �
به تصویر کشیدن ایران و ایرانی ها در هالیوود
هالیوود از دهه ۱۹۸۰ و به خصوص ۱۹۹۰ میلادی، شخصیت های منفی از ایرانیان را در مجموعه های تلویزیونی نظیر ۲۴، جان دو، بربال های عقاب ( ۱۹۸۶ ) و فرار از ایران: خوشحالی کانادایی ( ۱۹۸۱ برپایه داستانی حقیقی ) به تصویر می کشد. و همچنین در سری سوم فیلم ترانسفورمرز نیز این واقعه به چشم می خورد.
اسکندر
در سال ۲۰۰۴ میلادی، فیلم اسکندر به کارگردانی الیور استون ساخته شد که در آن ایرانیان به طرز منفی و نادرستی به تصویر کشیده شده اند. و همچنین برخی مورخان ایرانی به غیر تاریخی بودن این فیلم و اینکه به نفع اسکندر این فیلم را ساخته اند و چهرهٔ او را شخصی رئوف و با گذشت نشان می دهند اعتراض کردند، از جمله این که نبردهای اسکندر با داریوش سوم را به طور خلاصه و با شجاعتهای اسکندر نشان داده اند.
۳۰۰
فیلم ۳۰۰ محصول سال ۲۰۰۷ میلادی، فیلمی با اقتباس از رمان گرافیکی فرانک میلر متعلق به سال ۱۹۹۸ است که به واسطه نژادپرستی در به تصویر کشیدن سربازان ایرانی در جنگ ترموپیل مورد انتقاد قرار گرفته بود. منتقدان در ایالات متحده و نقاط دیگر جهان یادآور شده اند که سیاست غرب علیه ایران در رابطه با سیر تاریخی این کشور، نمایش ایرانی ها به عنوان افرادی فاسد، خوش گذران و شیطانی در مقابل یونانی های نجیب است. هم زمان با پخش جهانی این فیلم و پخش نسخه کپی فیلم در تهران و خبر موفقیت آن در باکس آفیس، آزاده معاونی روزنامه نگار مجله تایم، خشم و ناراحتی مردم را گزارش کرد.
جهان عرب
اعراب
ریچارد فرای معتقد است که بحران نگرش های ایرانی ستیزی اعراب این گونه خلاصه می شود:
اعراب دیگر نقش ایران و زبان فارسی را در شکل گیری فرهنگ اسلامی درک نمی کنند. شاید می خواهند گذشته ها را از یاد ببرند، اما با چنین کاری شالوده معنوی، موجودیت اخلاقی و فرهنگی خود را از میان می برند.
عجم
با استناد به دانشنامه بریتانیکا کلمه عجم در زبان عربی اشاره ای به خصوص به فارسی زبانان است و به معنای فردیست که توانایی تکلم صحیح را ندارد. ( مشابه کلمه نموی ( لال، خاموش ) در بین اسلاوی ها که اشاره ای است به آلمانی ها. ) در حقیقت عجم در مقابل معنای تکلم صحیح و درست زبان عربی است.
شایان ذکر است که عجم در لغتنامه عربی برای تمام غیرعرب ها به کار می رود و به دفعات توسط ابن خلدون در مقدمه ابن خلدون به این شکل به کار رفته است. هرچند اعتقاد بر این است که اشاره ابن خلدون به فارسی زبانان می باشد. علاوه بر این کلمه عجم ریشه در ع - ج - م دارد و به معنای ناواضح، مبهم، غیرقابل درک است.
جنگ ایران و عراق
سربازان آمریکایی در حال عبور از زیر طاق نصرت شمشیرهای قادسیه در بغداد.
این بنای یادبود را صدام حسین تکریتی با جمع آوری کلاه خودهای بیش از پنج هزار کشتهٔ ایرانی در جنگ ایران و عراق در دوسوی پایه های دو شمشیر عربی ساخت. در هر یک از کلاه خودها نیز با شلیک یک گلوله، سوراخی در آن ایجاد کردند. بعضی از کلاه خودها را نیز با سیمان به جاده زیر شمشیرها چسباندند تا هنگام رژهٔ سربازان لگدمال شود.
در سال ۱۹۸۰ کشور عراق با حمایت گسترده مالی کشورهای عربی به ایران حمله کرد، صدام حسین، رهبر وقت عراق این جنگ را به تقلید از نخستین تجاوز اعراب به ایران، قادسیه دوم نامید. او ایرانیان را حیواناتی می خواند که به همراه یهودیان و مگس هیچگاه نباید آفریده می شدند. این جنگ که با حمایت عمده کشورهای عرب آغاز شده بود، به مرگ در حدود یک میلیون ایرانی و از میان رفتن خاندانهای بسیاری انجامید.
ترک ها
طبق نظرسنجی ای در سال ۲۰۱۳ میلادی ۷۵٪ تُرک ها به ایران با دید منفی می نگرند. به گفته شیرین هانتر، دانشمند علوم سیاسی، دو جریان عمده ضد ایرانی در ترکیه عبارت اند از: نیروهای مسلح ترکیه و تندروهای کمالیست به همراه ملی گرایان تندروی دارای گرایش های پان ترکیسم. ( مانند گرگ های خاکستری ) به گفته کاوه فرخ، نویسنده کانادایی، جریان های پان ترکیست مانند گرگ های خاکستری مروج تبلیغ های ایرانی ستیزانه هستند.
به لحاظ تاریخی شیعیان در امپراتوری عثمانی با ایران مرتبط دانسته می شدند و از همین رو مورد تبعیض قرار می گرفتند.
آذربایجان
مقالهٔ اصلی: کارزار نمایاندن نظامی به عنوان شاعر ملی آذربایجان
به گفته الدار ممدوف، مشاور امور سیاسی، از دهه ۱۹۹۰ میلادی سیاست های ضد ایرانی توسط دولت های گوناگون آذربایجان اعمال شده است. دومین رئیس جمهور آذربایجان، ابوالفضل ایلچی بیگ، و دولت او به دنباله روی از سیاست های پان ترکیسم و ایرانی ستیزانه شهرت داشتند. جعل کتاب های تاریخی در جمهوری آذربایجان، در ارتباط با ایران و تاریخ پارسیان، "با حمایت نهادهای سازمانی غیردولتی که مورد پشتیبانی دولت جمهوری آذربایجان هستند، و "از دورهٔ ابتدایی در دبستان تا بالاترین سطح دانشگاه هاً مشغول به جعل و تاریخ سازی هستند. جمهوری آذربایجان در تلاش است دوران و تاریخ ایرانی را جعل کرده و آذربایجانی یا تُرکی نشان دهد و شخصیت های تاریخی ایران، مانند نظامی گنجوی، شاعر پارسی، برخلاف تصویب جهانی، �آذربایجانی� و تُرک خوانده می شوند.
به گفته استاد تاریخ جرج بورنوتیان:
همان طور که اشاره شد، به منظور ساختن تاریخ و هویت ملی آذربایجان بر اساس تعریف سرزمینی یک ملت، و همچنین کاهش نفوذ اسلام و ایران، ملی گرایان آذری، توسط مسکو الفبای" آذری "را ابداع کردند، که جایگزین خط عربی - فارسی شد. در دهه ۱۹۳۰ تعدادی از مورخان شوروی، از جمله شرق شناس برجسته روسی، ایلیا پتروشفسکی، از طرف کرملین دستور پذیرفتند این تصور کاملاً بی اساس مبنی بر اینکه قلمرو پادشاهی سابق ایران ( به جز ایروان که دارای تبار ارمنی است ) بخشی از یک ملت آذربایجان بوده؛ بنابراین قفقاز جنوبی در آثار شوروی در مورد تاریخ منطقه از قرن شانزدهم تا نوزدهم از اصطلاح آذربایجان و آذربایجانی استفاده می شده است. سایر دانشگاهیان روسی حتی فراتر از این هم پیش رفتند و ادعا کردند که یک ملت آذری از زمان های بسیار قدیم وجود داشته و تا امروز ادامه داشته است. از آنجا که تمام نظرسنجی های روسیه و تقریباً همه منابع اولیه قرن نوزدهم روسیه از مسلمانانی که در قفقاز جنوبی اقامت داشتند به عنوان "تاتارهاً و نه " آذربایجانی ها " یاد می کردند"، مورخان اتحاد جماهیر شوروی به راحتی زبان آذربایجانی را جایگزین تاتارها کردند. مورخان و نویسندگان آذری، از سال ۱۹۳۷، این الگو را دنبال کردند و شروع به جعل تاریخ سه هزار ساله منطقه به عنوان آذربایجان کردند. دوره های پیش از ایران، ایران و عرب هر کسی که در قلمرو آذربایجان شوروی زندگی می کرد، در زمره آذری های ترک قرار گرفت؛ از این رو نظامی، شاعر بزرگ ایرانی، که فقط به زبان پارسی نوشته است، شاعر ملی آذربایجان اعلام شده است.
ازبک ها
در سرآغاز تاریخ، ساکنان خوارزم از ایرانیان بودند و به زبان ایرانی شرقی به نام خوارزمی صحبت می کردند. ترک های ازبک در قرن دهم میلادی حاکمیت این منطقه را به دست گرفتند و این منطقه به تدریج به منطقه ای با اکثریت ترک زبانان تبدیل شد. ازبک ها پس از استقرار در سرزمین های خوارزم شروع به بردگی گرفتن ایرانیان کرده و بیش از یک میلیون ایرانی را فقط در نیمه نخست قرن نوزدهم میلادی در بازار برده فروشی شهر خیوه به عنوان برده خرید و فروش کردند.
منابع ها.
Bosworth, "ʿAJAM ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine", ENCYCLOP�DIA IRANICA, Vol. I, Fasc. 7, pp. 700 - 701
زرینکوب، روزگاران، ۳۴۲–۳۴۳
زریاب، عباس. �بابک خرّم دین�. در دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۷۵. ۷۷–۸۱
مفتخری، ۱۳۹۲، ص۸۱
دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، 68 69
Shaked, Shaul ( 2003 ) . "HADITH v. AS INFLUENCED BY IRANIAN IDEAS AND PRACTICES". Encyclop�dia Iranica ( به انگلیسی ) . Vol. XI. New York: Bibliotheca Persica Press. p. ۴۵۳–۴۵۷. Retrieved 11/16/2013
غزالی، ابو حامد محمد: �کیمیای سعادت�، به کوشش حسین خدیو جم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1374، جلد 1، صص ٤٧٨ ـ ٤٧٩
ناصر گذشته، �جاحظ� در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 17
ابوریحان بیرونی. From The Remaining Signs of Past Centuries ( الآثار الباقیة عن القرون الخالیة ) . p. 35, 36, 48
یادکرد
Zarrinkoub, Abdolhossein, Dū qarn - i sukūt: sarguz̲asht - i ḥavādis̲ va awz̤āʻ - i tārīkhī dar dū qarn - i avval - i Islām ( Two Centuries of Silence ) , Tihrān: Sukhan, 1379 ( 2000 )
نگاه کنید به ارداویرافنامه فصل۱، بند۹
انصافی، �حمله مغول به ایران�، ۶۶.
میرعابدینی، �ترکان خاتون�.
�تولوی | لغت نامهٔ دهخدا�
صدای بال سیمرغ، چاپ دوم ( ۱۳۷۹ ) ، عبدالحسین زرین کوب، صفحهٔ ۴۵
Battuta, Ibn ( 1971 ) . Defr�mery, C. ; Sanguinetti, B. R. ( eds. ) . The Travels of Ibn Baṭṭūṭa, A. D. 1325–1354 ( Volume 3 ) . Translated by Gibb, H. A. R. London: Hakluyt Society. pp. 550–551. ISBN 0 - 521 - 01033 - 0.
احتمالاً منظور نویسنده، مقاله ای با نام ( British, in 1950, Helped Map Iraqi Invasion of Iran ) نوشتهٔ By RICHARD HALLORAN SPECIAL TO THE NEW YORK TIMESOCT. 16, 1980
Karimi, Nasser ( ۲۰۰۷ - ۰۳ - ۱۳ ) . "Iranians Outraged by `300' Movie" ( reprint ) . London: آسوشیتد پرس. Retrieved 2007 - 03 - 14.
• کاوه فرخ. �میراث پان عربیسم�
• Blair, David ( ۲۰۰۳ - ۰۳ - ۱۸ ) , "He dreamed of glory but dealt out only despair", The Daily Telegraph ( به انگلیسی )
•
• دفتری، فرهاد ( ۱۳۷۵ ) . تاریخ و عقاید اسماعیلیه. ترجمهٔ فریدون بدره ای. تهران: فرزان روز.
• یوسفی، غلامحسین ( ۱۳۶۸ ) . ابومسلم، سردار خراسان. تهران: شرکت سهامی کتاب های جیبی.
• مهدوی اصل، مریم، ایران ستیزی در سیاست خارجی آمریکا، روزنامهٔ اعتماد، ۸ تیر ۱۳۸۷، ص ۷.
• مفتخری، حسین ( ۱۳۹۲ ) . �تاریخ سیاسی، اجتماعی ایران ( از ظهور اسلام تا ظهور طاهریان ) �. تاریخ ایران، از ورود مسلمانان تا پایان طاهریان. تهران: سمت ( سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها ) .