[ویکی فقه] بنا بر تحقیق و جست وجو در برخی کتاب های تاریخی و مقاتل، سخن از کسانی است که احتمال ایرانی بودن آنها وجود دارد که در حماسه جاوید عاشورا، نقشی ماندگار داشته اند. با توجه به بافت جمعیتی کوفه، احتمال حضور ایرانیان در سپاه عمر بن سعد نیز مطرح می شود.
در سال ۶۱ هجری برابر با قیام امام حسین (علیه السلام) هنوز مردم ایران با ابعاد فضایل اهل بیت (علیهم السلام) آشنایی نداشتند و بیشتر تحت تأثیر اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه آن زمان بودند که براساس سیاست خلفا اداره می شد.به علاوه، بنای امام حسین (علیه السلام) بر این نبود که با لشکری که دارای آرایش نظامی و جنگی است، به سوی عراق حرکت کند، تا این سؤال پیش آید که چرا ایرانیان به کمک امام حسین نشتافتند؛ وگرنه ایرانیان از دیرباز در زمرهموالیان اهل بیت بوده و همواره خوش درخشیده اند. شاهد این امر که مردم ایران دل باخته اهل بیت بوده و هستند، این است که بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) که مردم با مظلومیت امام حسین و جنایات یزید آشنا شدند، ایرانیانی در قیام مختار که به عنوان خون خواهی امام حسین (علیه السلام) صورت گرفت، شرکت نمودند. برخی مورخان می نویسند: این موالی (ایرانیان و سایر عجم ها) که در کوفه فراوان بودند و کسب و تجارت کوفه غالباً در اختیار آنان بود، به سپاه خون خواهان شهدای کربلا پیوستند. فزونی آنان در لشکر مختار و ابراهیم و توجه این دو فرمانده به ایشان، به حدی بود که خشم اشراف عرب را برمی انگیخت. این وضع، ادامه داشت تا این که در زمان قیام زید بن علی، بیشتر موالی عراق، ایرانیان ری، جرجان و خراسان نیز تحت تأثیر قیام وی قرار گرفتند.
حضور موالیان در کربلا
بخشی بزرگ از حماسه و شور و جان فشانی در صحنه پایداری عاشورا، از آن موالیان است، چه وابستگان به بنی هاشم که همراه با اهل بیت (علیهم السلام) از مدینه به کربلا آمده بودند و چه وابستگان به قبایل اصحاب امام حسین (علیه السلام) که از کوفه اعزام شده بودند. برخی موالی حاضر در میدان کربلا همان ایرانیان ساکن کوفه اند.
معنای موالی
واژه «مولی» و «موالی» و «موالیان» در معانی مختلفی چون: «هم پیمان» و یا «بسته» به قبیله آمده است، نه در مفاهیمی مانند «غلام» و «برده» که در ترجمه های عامیانه به چشم می آید. اخیراً که به مسائل تاریخی با رویکردی کاوشگرانه تر نگریسته می شود، توجه بدین مفهوم بیشتر دیده می شود؛چنان که علامه شعرانی نیز در ترجمه «نفس المهموم»، اثر ارزنده شیخ عباس قمی، می نویسد:«مولی، را در این کتاب به معنای "بسته" ترجمه می کنیم. موالی جمع "مولی" به بستگان؛ یعنی کسی که عرب نیست یا به یکی از قبایل عرب بسته می شود و یا پیمان می بندد و آن طایفه ملزم می شدند که او را حفظ کنند و میراث او برند و اگر جنایتی کند، غرامتش را بپردازند که در فقه نیز "ولاء عتق" و "جریره" گویند». با این همه، واژه یادشده، شامل غیر اعراب است، چه ایرانیان ساکن در سرزمین های اسلامی و چه رومیان و عبریان و سیاه پوستان آفریقایی؛ اما چون ایرانیان بیشترین جمعیت موالی ساکن کوفه را تشکیل می دادند، منظور از «موالی» که در منابع تاریخی مربوط به حماسه عاشورا دیده می شود، غالباً شامل ایرانیان است؛ مگر کسانی که به برخی قراین چون داشتن پسوندی خاص یا ویژگی ظاهری مانند «اسود» بودن ـ که غالباً شامل سیاه پوستان آفریقایی تبار است ـ شناخته می شوند.
ایرانیان حاضر در کربلا
...
در سال ۶۱ هجری برابر با قیام امام حسین (علیه السلام) هنوز مردم ایران با ابعاد فضایل اهل بیت (علیهم السلام) آشنایی نداشتند و بیشتر تحت تأثیر اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه آن زمان بودند که براساس سیاست خلفا اداره می شد.به علاوه، بنای امام حسین (علیه السلام) بر این نبود که با لشکری که دارای آرایش نظامی و جنگی است، به سوی عراق حرکت کند، تا این سؤال پیش آید که چرا ایرانیان به کمک امام حسین نشتافتند؛ وگرنه ایرانیان از دیرباز در زمرهموالیان اهل بیت بوده و همواره خوش درخشیده اند. شاهد این امر که مردم ایران دل باخته اهل بیت بوده و هستند، این است که بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) که مردم با مظلومیت امام حسین و جنایات یزید آشنا شدند، ایرانیانی در قیام مختار که به عنوان خون خواهی امام حسین (علیه السلام) صورت گرفت، شرکت نمودند. برخی مورخان می نویسند: این موالی (ایرانیان و سایر عجم ها) که در کوفه فراوان بودند و کسب و تجارت کوفه غالباً در اختیار آنان بود، به سپاه خون خواهان شهدای کربلا پیوستند. فزونی آنان در لشکر مختار و ابراهیم و توجه این دو فرمانده به ایشان، به حدی بود که خشم اشراف عرب را برمی انگیخت. این وضع، ادامه داشت تا این که در زمان قیام زید بن علی، بیشتر موالی عراق، ایرانیان ری، جرجان و خراسان نیز تحت تأثیر قیام وی قرار گرفتند.
حضور موالیان در کربلا
بخشی بزرگ از حماسه و شور و جان فشانی در صحنه پایداری عاشورا، از آن موالیان است، چه وابستگان به بنی هاشم که همراه با اهل بیت (علیهم السلام) از مدینه به کربلا آمده بودند و چه وابستگان به قبایل اصحاب امام حسین (علیه السلام) که از کوفه اعزام شده بودند. برخی موالی حاضر در میدان کربلا همان ایرانیان ساکن کوفه اند.
معنای موالی
واژه «مولی» و «موالی» و «موالیان» در معانی مختلفی چون: «هم پیمان» و یا «بسته» به قبیله آمده است، نه در مفاهیمی مانند «غلام» و «برده» که در ترجمه های عامیانه به چشم می آید. اخیراً که به مسائل تاریخی با رویکردی کاوشگرانه تر نگریسته می شود، توجه بدین مفهوم بیشتر دیده می شود؛چنان که علامه شعرانی نیز در ترجمه «نفس المهموم»، اثر ارزنده شیخ عباس قمی، می نویسد:«مولی، را در این کتاب به معنای "بسته" ترجمه می کنیم. موالی جمع "مولی" به بستگان؛ یعنی کسی که عرب نیست یا به یکی از قبایل عرب بسته می شود و یا پیمان می بندد و آن طایفه ملزم می شدند که او را حفظ کنند و میراث او برند و اگر جنایتی کند، غرامتش را بپردازند که در فقه نیز "ولاء عتق" و "جریره" گویند». با این همه، واژه یادشده، شامل غیر اعراب است، چه ایرانیان ساکن در سرزمین های اسلامی و چه رومیان و عبریان و سیاه پوستان آفریقایی؛ اما چون ایرانیان بیشترین جمعیت موالی ساکن کوفه را تشکیل می دادند، منظور از «موالی» که در منابع تاریخی مربوط به حماسه عاشورا دیده می شود، غالباً شامل ایرانیان است؛ مگر کسانی که به برخی قراین چون داشتن پسوندی خاص یا ویژگی ظاهری مانند «اسود» بودن ـ که غالباً شامل سیاه پوستان آفریقایی تبار است ـ شناخته می شوند.
ایرانیان حاضر در کربلا
...
wikifeqh: ایرانیان_در_کربلا