ایضاح المقاصد من حکمه عین القواعد

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ایضاح المقاصد من حکمة عین القواعد، شرح عربی جمال‎الدین حسن‎ بن‎ یوسـف بـن عـلى بن مطهر، مشهور به‎ علامه‎ حلّى‎(متوفی 726ق) بر «حکمة العین» نجم‎الدین على کاتبى قزوینى(600-675ق)، معروف به «کاتبى» و «دبیران»، از حکیمان و عالمان بزرگ قرن هفتم هجرى است. کتاب به کوشش سید محمد مشکوة (متوفی 1400ق) و با مقدمه فارسی، پاورقی و تصحیح علی‎نقی منزوی (متوفی 1431ق) منتشر شده است.
مصحح در ابتدای کتاب با اشاره به منحصربه‎فرد بودن نسخه اثر، به نقل از استاد خویش، کتاب را این چنین معرفی می‎کند: «این کتاب اگرچه فلسفه اشراق نیست اما کلام محض نیز نمی‎باشد. علامه در این کتاب فلسفه مشاء را با شم کلامی بیان کرده است».
بر کتاب حکمة العین شروح مختلفی نوشته شده و کاتبی قزوینی اولین کسى‎ که‎ بر کتاب حکمة العین شـرح نـوشته است. وى‎ شرح‎ خود‎ را «بحر الفوائد فی شرح عین القواعد» نام نـهاده اسـت. ناگفته نماند که حکمة العین -شامل طبیعیات و الهیات- یکى از دو بخش کتاب عین القواعد است. بـخش دیگـر‎ آن در‎ زمینه منطق موسوم به منطق العین مى‎باشد. البته بعدها به‎اشتباه بحر الفوائد را تـنها‎ شـرحى‎ بـر قسمت منطق معرفى کرده‎اند.
علامه، حکمة العین را به همان سیاق و روش کشف المراد که‎ در‎ شرح تجرید الإعتقاد خواجه طـوسى‎ نـوشته‎، شـرح کرده‎ است‎.
شیوه‎ عـلامه در شـرح تجرید بدین‎صورت است که سخن خواجه را با کلمه‎ «قال:...» ذکر کرده و سپس بـا آوردن کـلمه «أقول:...» شرح خود‎ را‎ بر آن‎ سـخن نـگاشته است و در هر جا کـه لازم بـوده، به تاریخچه موضوع موردبحث نیز اشاره کرده است‎. همین کار باعث شده که کشف المراد علاوه بر بیان مـقصود تـجرید‎، کلیات‎ مباحث‎ علم کلام را نیز دربـرداشته بـاشد. ‎
در مقدمه سی صفحه‎ای ابتدای کتاب که به زبان فارسی نوشته شده اطلاعات ارزشمندی در رابطه با متن و شرح ارائه شده که عناوین این مطالب به ترتیب عبارتند از:

پیشنهاد کاربران

بپرس