بارانک

بارانَک ( نام علمی: Sorbus torminalis ) درختی است از تیره گل سرخ که بومی رشته کوه البرز، بخش هایی از اروپا و قفقاز و آسیای کوچک و جنوب تا شمال باختری آفریقا است.
بارانک درختی تک زی است و در داخل جوامع گیاهی دیگر دیده می شود و چوبش به دلیل داشتن درون چوب قرمز، در خراطی استفاده می شود. چوب بارانک در اروپا قیمت بالایی دارد و به همین دلیل به آن «خاویار جنگل» لقب داده اند.
در گرگان به آن «بارانک»، در تالش «میانْز»، در بخش هایی از مازندران اَلَندَری، در رامسر و شهسوار «گارِن» و در کلاردشت به آن «الم دلی» می گویند. این گونه به صورت پراکنده و اغلب با پلت، شیردار، راش و ممرز، تیپ آمیخته تشکیل می دهد.
این درخت از کوه های قفقاز و البرز تا آناتولی و لهستان تا دانمارک و انگلیس و ولز می روید و در شمال غرب آفریقا نیز دیده می شود. [ ۳]
در ایران، بارانک از جنگل های ارسباران در آذربایجان شرقی تا جنگل های گرگان پراکنده است و از گونه های کمیاب جنگل های شمال ایران به شمار می آید.
بارانک از ارتفاعات میان بند تا بالابند شهسوار دیده می شود و شباهت زیادی به درخت اَلَندَری دارد و تشخیص آن ها مشکل است. از نظر علمی، بارانک و اَلَندَری دو گونه جدا هستند ولی جنگل نشینان، آن ها را یکی می دانند. الندری بیشتر در مناطق مرطوب از جمله در راشستان ها دیده می شود.
از ویژگی های این درخت آن است که ارتفاع آن از گونه های دارویی دیگر زیادتر است. ارتفاع آن به ۳۵ متر و قطرش به نیم متر می رسد.
بارانک در مرحله نابالغ تاجی مخروطی دارد. بعداً به صورت گنبدی با شاخه های رو به بالا در می آید. برگ های آن دارای پهنکی با بریدگی های عمیق و دندانه دار است. برگ ها دارای سه تا پنج جفت لوب دندانه دار مثلثی هستند که به سمت نوک برگ باریک می شوند. اندازه آن ها حدود ۱۰ × ۸ سانتی متر است. دمبرگ به رنگ سبز متمایل به زرد است و ۵–۲ سانتی متر طول دارد. شاخ و برگ در بالا سبز تیره براق و در زیر مایل به زرد است. در پاییز برگ این درخت زرد، قرمز تیره و بنفش می شود.
پوست آن خاکستری کم رنگ تا قهوه ای سیاه است و به صورت صفحات نازک ترک خورده است که پوسته پوسته می شوند. پوست تنه درخت ناصاف بارانک، رنگ خاکستری تیره ولی شاخه های آن رنگ قهوه ای دارد. این درخت دارای شاخه های قهوه ای و براق با جوانه های سبز است. این جوانه ها کروی هستند و به طول ۴–۵ سانتی متر می رسند.

بارانک (سرده). بارانک، تیس، غبیرا ( نام علمی: Sorbus ) نام یک سرده از زیرخانواده مالوئیده است.

درختانی از جنس Sorbus متعلّق به خانوادۀ گل سرخ. بارانک در جنگل های اروپا و شمال ایران می روید. این جنس در ایران، شامل چندین گونه است. شاخ وبرگ تازۀ این درخت کم وبیش نارنجی است و سپس خاکستری می شود. S. luristanica (بارانک لرستانی) از درختچه های موجود در نخجوان و غرب ایران، و S. orientalis (الندری، بارانک شرقی) از درختان گرگان و دیگر مناطق شمال است. S. persica (دیو آلبالو) از گونه های قفقاز، ارمنستان و شمال و غرب ایران است. این درخت را سوختال و سه پستان هم می نامند. گونۀ S. graeca را نیز دیو آلبالو یا بارانک خاکستری گویند.
نیز، رجوع شود به:بارانک خاکستری