باعث

[ویکی فقه] الباعِث، از نام های خداوند است.
در قرآن به همین صورت و با مشتقات ۶۷ بار آمده است.و در دعای جوشن کبیر (بند ۳۳)، که جامع اسماءالله است، به صورت «یا باعثُ یا وارث » دیده می شود.از مادة «بَعْث » به معنای برانگیختن و معادل «إثارة » (برانگیختن زمین به قصد آباد کردن آن ) است: "وَ أَثَارُوا اْلاَرْضَ وَ عَمَروُهَا"؛ و در زمین دگرگونی به وجود آوردند و باعث آبادانیش شدند.
ریشه بُعْثِرَ
راغب اصفهانی ذیل «بُعْثِرَ» احتمال می دهد که فعل رباعی «بُعْثِرَ»، مانند فعل های هَلَّلَ و بَسْمَلَ که از لااله الاّالله و بسم الله الرّحمن الرّحیم ساخته شده اند، از دو فعل ثلاثی مجهول بُعِثَ و اُثیرَ ساخته شده و به معنی زنده شدن همراه با زیر و رو گردیدن است."وَ أِذاالْقُبورُ بُعْثِرَتْ"؛ آن گاه که قبرها زیر و زبر شوند."اَفَلا یَعْلَمُ اِذا بُعْثِرَ ما فی القُبُورِ"؛ آیا نمی داند که چون آن چه در گورهاست زنده شود.
معانی بَعْث در قرآن
معانی دیگر بعث در قرآن و سایر متون از این قرار است:۱. باز آفریدن، دوباره زنده کردن.باعث با این معنی مترادف است با مُحیی، مُعید، حاشر، ناشر، جامع النّاس لیوم القیامه و نظایر آن، که همه بر قدرت خدا دلالت دارد.۲. زنده کردن در برزخ و پیش از روز رستاخیز."یا باعثُ فی البرزخ"؛ ای زنده کننده در برزخ.۳. زنده کردن در روز رستاخیز."وَ اَنَّ السَّاعَةَ اَتَیةٌ لارَیْبَ فیها وَ اَنَّ الله یَبْعَثُ مَنْ فی الْقُبُورِ"؛ و به راستی در رستاخیز شکی نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها آرمیده اند زنده می کند. نیز این معنی را بر سایر معانی مقدم دانسته اند.۴. گرفتن دست افتادگان و برخیزاندن آنان."... هو الذی یَبْعَثُ عبادَه عند السّقطه، و یَبْعَثُهم بعدَ الصَرْعة"؛ او بندگان را هنگام افتادن و بعد از زمین خوردن بلند می کند.۵. برگماشتن."اِنَّ اللّ'هَ قَدْ بَعَثَ لَکُم طالُوتَ مَلِکاً"؛ خداوند طالوت را برای زمامداری شما برانگیخته است.۶. واداشتن." فَبَعَثَالله غُراباً یَبْحَثُ فِی الاَرضِ"؛ خداوند کلاغی را واداشت تا زمین را بکاود.۷. تحریک و تحریض."یَبْعَثُ الخواطرَ فی القلوب"؛ خداوند افکار آدمی را برای کار نیک یا بد موجب می شود.۸. عروج دادن آدمی پس از هبوط. ۹. فرستادن، مبعوث کردن."و لَقَدْ بَعَثْنَا فی کُلِّ اُمَّةٍ رَسُولاً"؛ ما برای هر امتی رسولی فرستادیم.ابن فورک، بغدادی این معنی را در درجة اول و ابوحاتم رازی ، قشیری ، امام الحرمین و فخررازی آن را در درجة دوم قرار داده اند.راغب اصفهانی، بعث را ذیل همین واژه فقط به معنای برانگیختن و فرستادن دانسته است.۱۰. از خواب بیدار کردن."وِ هو الَّذی یَتَوَفّ'یکُم بالَّیْلِ وَ یَعلَمُ م'ا جَرَحْتُم بالنّه'ار ثُمَّ یَبْعَثُکُم فیهِ لیُقْضی ' اَجَلٌ مُسَمّی"؛ اوست که در شب شما را قبض روح می کند و کردار روزتان را می داند. شما را در روز بر می انگیزاند تا موعد سرآید.علاوه بر این ها، "بعث" به معنای نصب حکمیت برای فیصله دادن به اختلاف زوجین و "انبعاث" به معنای همت گماردن و بر پاخاستن به کار رفته است.البته بیش تر این معانی در نفس کلمة برانگیختن، که برابر بعث است، وجود دارد و از آن دریافت می شود.
منابع برای مطالعه
...

[ویکی اهل البیت] باعث (اسم الله). این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
باعث: برانگیزاننده پیامبران به نبوت و انسانها پس از مرگ، از اسما و صفات الهی
باعث اسم فاعل از مصدر «بَعْث» (برانگیختن) و در لغت به معنای برانگیزنده است. واژه بَعْث به حسب موارد استعمال و به اعتبار متعلَّق آن در معانی توجیه (گرداندن)، ارسال (فرستادن)، اهباب (وزاندن)، ایصال. (رساندن) و مانند آن همچون تنبیه (بیدار ساختن) به کار رفته است.
باعث در حقیقت به معنای ایجادکننده انگیزه در موجود و خارج کننده آن از حالت تساوی و مایل ساختن آن به سَمْتی خاص است، گرچه معنای مذکور با توجه به اختلاف موارد استعمال مستلزم معانی گوناگونی است. واژه باعث که بر اساس روایات از اسمای حسنای الهی است. در قرآن کریم صریحاً نیامده؛ اما مشتقات ماده آن 67 بار در قرآن به کار رفته و بیشتر در موارد زنده کردن و زنده شدن پس از مرگ، اعم از حیات دوباره در روز قیامت که از آن به حشر و معاد تعبیر می شود و نیز فرستادن انبیا بکار رفته است.
مفسران با توجه به موارد استعمال بعث و مشتقات آن در قرآن کریم معانی متعددی از آن گرفته اند که عبارت است از:
1. الهام کردن؛ در ماجرای قتل هابیل خداوند به کلاغی الهام کرد تا زمین را بکاود: «فَبَعَثَ اللّهُ غُرابـًا یَبحَثُ فِی الاَرضِ...». (سوره مائده/5 ، 31)
2. جعل و قرار دادن؛ در داستان طالوت خداوند وی را زمامدار و فرمانده سپاه قرار داد: «اِنَّ اللّهَ قَد بَعَثَ لَکُم طالوتَ مَلِکـًا...». (سوره بقره/2، 247)
3. بیدارکردن از خواب: «و هُوَ الَّذی یَتَوَفـّکُم بِالَّیلِ ویَعلَمُ ما جَرَحتُم بِالنَّهارِ ثُمَّ یَبعَثُکُم فیهِ لِیُقضی اَجَلٌ مُسَمًّی...»؛ اوست که شما را به شب برمی گیرد و آنچه در روز کرده باشید، می داند. سپس شما را در روز برمی انگیزد تا مدتی نامبرده سپری شود». (سوره انعام/6 ، 60)؛ یعنی در روز شما را از خواب بیدار می کند.

[ویکی فقه] باعث (قرآن). بعث به معنای فرستادن، برانگیختن، زنده کردن، بیدار کردن و واداشتن بر کاری است.
باعث (اسم فاعل آن) از اسمای الهی به شمار می آید. این اسم از اسمای انتزاعی است و از آیاتی که واژه «بعث» به صورت فعلی در آن به کار رفته و فاعل آن خداست استفاده شده است: ۵۶ و ۲۱۳ و ۲۴۷ و ۲۵۹ بقره ؛ ۱۶۴ آل عمران ؛ ۱۲ مائده؛ ۳۱ مائده ؛ ۳۶ و ۶۰ و ۶۵ انعام ؛ ۱۰۳ و ۱۶۷ اعراف ؛ ۷۴ و ۷۵ یونس ؛ ۳۶ و ۸۴ و ۸۹ نحل ؛ ۵ و ۱۵ و ۷۹ و ۹۴ اسراء ؛ ۱۲ و ۱۹ کهف ؛ ۷ حج ؛ ۴۱ و ۵۱ فرقان ؛ ۵۹ قصص ؛ ۶ و ۱۸ مجادله ؛ ۲ جمعه .

باعِث
(اسم فاعل بعث به معنی برانگیختن) در حکمت و کلام، در ارتباط با خالق و خلق تفسیر می شود: ۱. خالق: باعث یکی از اسماء الحُسنی است؛ و بعث در ارتباط با خالق دارای دو معناست: الف. برانگیختن پیامبران با هدف هدایت خلق (بقره، ۲۱۳؛ جمعه، ۲؛ یونس، ۷۴؛ نحل، ۳۶)؛ ب. انتقال انسان از عدم به وجود، یعنی آفریدن انسان در نوبت نخست و نیز بار دوم (در معاد) که به همین سبب خداوند مُبْدی و مُعید نامیده می شود (بقره، ۵۶؛ انعام، ۳۶؛ مؤمنون، ۱۶)؛ ۲. خلق: بعث در ارتباط با خلق (انسان) نیز دو معنا دارد: الف. برانگیختن رضای حق از طریق گفتار و کردار نیک؛ ب. برانگیختن جاهلان از خوابِ جهل و بخشیدن دانش و معرفت به آنان.