بوداگرایی تا زمان فروپاشی پادشاهی خُتَن ( که امروزه در غرب چین واقع شده ) در سال هزار میلادی، دین رسمی این پادشاهی بود. بوداگرایی در پادشاهی ختن تحت تأثیر شاخه مهایانه قرار داشت و ختن با مجموعه گسترده متون بودایی خود، از آن جمله کتاب زَمبَستَه که ویژه ختن بود، به نفوذ بودیسم در مناطق پیرامونی، به ویژه تبت، کمک کرد.
ساکنان پادشاهی ختن از مردم ایرانی تبار سکایی بودند. از زبان سکاها در دوره میانه آثاری از ختن و واحه تُمشُق به دست آمده که نوعی ادبیات ترجمه ای دینی است، اگرچه آثار غیردینی آن نیز رنگ بودایی دارد. تقریباً تمامی این آثار متعلق به بوداییان است و از سانسکریت ترجمه شده، و به دو گروه سکایی ختنی ( یا فقط سکایی ) و سکایی تمشقی که گویشی قدیم تر است، تقسیم شده است. مفصل ترین متن ختنی، کتاب زمبسته به شعر است. به طور کلی متون ختنی مشتمل بر تمثیل ها، روایات، توبه نامه ها، رسالات پزشکی، واژه نامه های چینی ـ خنثی، واژه نامه های ترکی ـ خنثی و یک متن کوچک جغرافیایی است. داستان هندی رامه و همسرش سیتا، منظومه ای حماسی با تفسیری بودایی به این زبان است. نسخه های موجود ختنی در زمانی میان سده های ۷ تا ۱۰م به خط براهمی نوشته شده اند. [ ۱]
سپاهیان تبتی در سال ۶۶۵ میلادی شهر ختن را تصرف کردند[ ۲] اما از نظر فرهنگی، این ختنی ها بودند که تبتی ها را پس از این تصرف تحت تأثیر خود گرفتند. این تأثیر بیش از همه خود را در زمینه اصطلاحات بودایی و فنون ترجمه متون بودایی نشان می دهد. در سده نهم میلادی، تبتی ها الفبای ختنی را نیز برای زبان خود برگزیدند. [ ۳]
در سال ۹۸۲ میلادی خانات قراخانی کاشغر به پادشاهی ختن حمله کرد و زمانی که ختن در سال ۱۰۰۶ به تصرف قراخانی های مسلمان درآمد بیشتر راهب های بودایی به تبت گریخته و بسیاری از متون مقدس خود را همراه بردند. چندی پس از چیرگی قراخانی ها بر ختن، بوداگرایی نیز از ختن رخت بربست و جای خود را به اسلام داد. [ ۴]
زَمبَستَه رساله ای از اشعار مهم و معتبر بودایی است که به زبان سکایی ختن و به سفارش مقامی رسمی به نام زمبسته سروده شده و دربردارنده مجموعه ای از باورهای مکتب مهایانه، یکی از مهم ترین مکتب های آیین بودا است. [ ۵]
کتاب زمبسته منظومه ای طولانی درباره جنبه های گوناگون دین بودا و مفصل ترین متن به زبان ختنی است. زبان ختنی زبانی است که به همراه سغدی، خوارزمی و بلخی زبان های ایرانی میانه شرقی را تشکیل می دهند. تاریخ دقیق نگارش کتاب زمبسته روشن نیست. دلایلی وجود دارد که اثبات می کند که این متن پیش از قرن هفتم میلادی نوشته نشده است. نخستین و تنها ترجمه از کل متن در سال ۱۹۶۸ توسط رونالد امریک و در نیویورک - تورنتو به چاپ رسیده است. [ ۶]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفساکنان پادشاهی ختن از مردم ایرانی تبار سکایی بودند. از زبان سکاها در دوره میانه آثاری از ختن و واحه تُمشُق به دست آمده که نوعی ادبیات ترجمه ای دینی است، اگرچه آثار غیردینی آن نیز رنگ بودایی دارد. تقریباً تمامی این آثار متعلق به بوداییان است و از سانسکریت ترجمه شده، و به دو گروه سکایی ختنی ( یا فقط سکایی ) و سکایی تمشقی که گویشی قدیم تر است، تقسیم شده است. مفصل ترین متن ختنی، کتاب زمبسته به شعر است. به طور کلی متون ختنی مشتمل بر تمثیل ها، روایات، توبه نامه ها، رسالات پزشکی، واژه نامه های چینی ـ خنثی، واژه نامه های ترکی ـ خنثی و یک متن کوچک جغرافیایی است. داستان هندی رامه و همسرش سیتا، منظومه ای حماسی با تفسیری بودایی به این زبان است. نسخه های موجود ختنی در زمانی میان سده های ۷ تا ۱۰م به خط براهمی نوشته شده اند. [ ۱]
سپاهیان تبتی در سال ۶۶۵ میلادی شهر ختن را تصرف کردند[ ۲] اما از نظر فرهنگی، این ختنی ها بودند که تبتی ها را پس از این تصرف تحت تأثیر خود گرفتند. این تأثیر بیش از همه خود را در زمینه اصطلاحات بودایی و فنون ترجمه متون بودایی نشان می دهد. در سده نهم میلادی، تبتی ها الفبای ختنی را نیز برای زبان خود برگزیدند. [ ۳]
در سال ۹۸۲ میلادی خانات قراخانی کاشغر به پادشاهی ختن حمله کرد و زمانی که ختن در سال ۱۰۰۶ به تصرف قراخانی های مسلمان درآمد بیشتر راهب های بودایی به تبت گریخته و بسیاری از متون مقدس خود را همراه بردند. چندی پس از چیرگی قراخانی ها بر ختن، بوداگرایی نیز از ختن رخت بربست و جای خود را به اسلام داد. [ ۴]
زَمبَستَه رساله ای از اشعار مهم و معتبر بودایی است که به زبان سکایی ختن و به سفارش مقامی رسمی به نام زمبسته سروده شده و دربردارنده مجموعه ای از باورهای مکتب مهایانه، یکی از مهم ترین مکتب های آیین بودا است. [ ۵]
کتاب زمبسته منظومه ای طولانی درباره جنبه های گوناگون دین بودا و مفصل ترین متن به زبان ختنی است. زبان ختنی زبانی است که به همراه سغدی، خوارزمی و بلخی زبان های ایرانی میانه شرقی را تشکیل می دهند. تاریخ دقیق نگارش کتاب زمبسته روشن نیست. دلایلی وجود دارد که اثبات می کند که این متن پیش از قرن هفتم میلادی نوشته نشده است. نخستین و تنها ترجمه از کل متن در سال ۱۹۶۸ توسط رونالد امریک و در نیویورک - تورنتو به چاپ رسیده است. [ ۶]
wiki: بوداگرایی در ختن