تاج الدین علیشاه جیلانی معروف به خواجه تاج الدین علیشاه وزیر سلطان محمد خدابنده اولجایتو و سلطان ابوسعید بهادرخان بود که برخی از منابع، اصالت وی را تبریزی و برخی گیلانی می دانند. [ ۱]
وی که تاجر جواهر و کالا بود، به واسطهٔ فعالیت های بازرگانی اش به دربار امیرحسین گورکانی، از امرای ایلخانی، راه یافت و به اولجایتو نزدیک شد. سعدالدین ساوجی، وزیر اولجایتو، که از بالا گرفتن کار تاج الدین علیشاه احساس خطر می کرد، سرپرستی کارخانهٔ پارچه بافی بغداد به نام «کارخانهٔ فردوس» را به وی داد و او را از سلطان دور کرد. [ ۲]
تاج الدین توانست این کارخانه را به خوبی اداره کند و هنگام ورود اولجایتو به بغداد، از وی پذیرایی خوبی به عمل آورد و سبب شد تا مورد لطف خاص سلطان قرار گیرد. همچنین علیشاه در سلطانیه کارگاه سنگ و آجر با هزینه ای اندک ساخت و همین خدمات علیشاه در آبادانی سلطانیه، توجه بیشتر اولجایتو را برانگیخت. از سوی دیگر اختلاف سعدالدین ساوجی و خواجه رشیدالدین فضل اللّه ــ که در دورهٔ حکومت غازان خان مشترکاً عهده دار امور وزارت بودند ــ به سود تاج الدین علیشاه بود. سعدالدین ساوجی او را تحقیر، اما خواجه رشیدالدین فضل اللّه از او حمایت می کرد. [ ۱]
در سال ۷۱۱ هجری سعدالدین ساوجی به اختلاس در اموال دیوانی متهم شد و به دستور اولجایتو به قتل رسید. تاج الدین علیشاه و خواجه رشیدالدین فضل اللّه در قتل او مؤثر بودند ولی با این حال به نظر می رسد که در مرگ وی، تاج الدین علیشاه بیشتر از خواجه رشید مداخله داشته است. [ ۳]
پس از آن، به پیشنهاد و توصیهٔ رشیدالدین فضل الله، منصب صاحب دیوانی به تاج الدین علیشاه سپرده شد، تا با مشارکت خواجه رشیدالدین فضل اللّه و به شرط نظارت وی، سرزمین وسیع ایلخانان ایران را اداره کند. تاج الدین علیشاه نیز در بغداد برای اولجایتو مجلس جشن با شکوهی ترتیب داد و در آنجا خیمه ای جواهرنشان، تاجی گرانبها و هدیه های دیگر به ایلخان تقدیم داشت.
در سال ۷۱۵ هجری، ابوسعید، ولیعهد ایلخانی و حاکم خراسان برای لشکرکشی های خود چند بار از خزانه درخواست وجه کرد، اما دو وزیر، دیگری را مسئول پرداخت وجه می دانست و همین امر موجب بروز اختلاف تاج الدین علیشاه با خواجه رشیدالدین فضل اللّه شد. اولجایتو که وحدت قدرت را ضروری نمی دانست، منطقهٔ نفوذ آنان را ــ که خراسانِ تحت حکومت شاهزاده ابوسعید را شامل نمی شد ــ به دو بخش تقسیم کرد تا موقتاً کدورت آنان را از میان ببرد. اولجایتو، عراق عجم، فارس، کرمان، شبانکاره و لرستان تا حدود خراسان را به خواجه رشیدالدین فضل اللّه سپرد و تبریز، دیارْبَکر، دیار ربیعه، مغان، اران، بغداد، بصره، واسط، حله و کوفه را به تاج الدین علیشاه واگذار کرد، اما این سیاست نیز موجب سازش آن دو نشد و پس از آن، قرار شد دو وزیر در همهٔ امور دیوانی، از جمله در تصرف اموال شریک باشند. [ ۱]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفوی که تاجر جواهر و کالا بود، به واسطهٔ فعالیت های بازرگانی اش به دربار امیرحسین گورکانی، از امرای ایلخانی، راه یافت و به اولجایتو نزدیک شد. سعدالدین ساوجی، وزیر اولجایتو، که از بالا گرفتن کار تاج الدین علیشاه احساس خطر می کرد، سرپرستی کارخانهٔ پارچه بافی بغداد به نام «کارخانهٔ فردوس» را به وی داد و او را از سلطان دور کرد. [ ۲]
تاج الدین توانست این کارخانه را به خوبی اداره کند و هنگام ورود اولجایتو به بغداد، از وی پذیرایی خوبی به عمل آورد و سبب شد تا مورد لطف خاص سلطان قرار گیرد. همچنین علیشاه در سلطانیه کارگاه سنگ و آجر با هزینه ای اندک ساخت و همین خدمات علیشاه در آبادانی سلطانیه، توجه بیشتر اولجایتو را برانگیخت. از سوی دیگر اختلاف سعدالدین ساوجی و خواجه رشیدالدین فضل اللّه ــ که در دورهٔ حکومت غازان خان مشترکاً عهده دار امور وزارت بودند ــ به سود تاج الدین علیشاه بود. سعدالدین ساوجی او را تحقیر، اما خواجه رشیدالدین فضل اللّه از او حمایت می کرد. [ ۱]
در سال ۷۱۱ هجری سعدالدین ساوجی به اختلاس در اموال دیوانی متهم شد و به دستور اولجایتو به قتل رسید. تاج الدین علیشاه و خواجه رشیدالدین فضل اللّه در قتل او مؤثر بودند ولی با این حال به نظر می رسد که در مرگ وی، تاج الدین علیشاه بیشتر از خواجه رشید مداخله داشته است. [ ۳]
پس از آن، به پیشنهاد و توصیهٔ رشیدالدین فضل الله، منصب صاحب دیوانی به تاج الدین علیشاه سپرده شد، تا با مشارکت خواجه رشیدالدین فضل اللّه و به شرط نظارت وی، سرزمین وسیع ایلخانان ایران را اداره کند. تاج الدین علیشاه نیز در بغداد برای اولجایتو مجلس جشن با شکوهی ترتیب داد و در آنجا خیمه ای جواهرنشان، تاجی گرانبها و هدیه های دیگر به ایلخان تقدیم داشت.
در سال ۷۱۵ هجری، ابوسعید، ولیعهد ایلخانی و حاکم خراسان برای لشکرکشی های خود چند بار از خزانه درخواست وجه کرد، اما دو وزیر، دیگری را مسئول پرداخت وجه می دانست و همین امر موجب بروز اختلاف تاج الدین علیشاه با خواجه رشیدالدین فضل اللّه شد. اولجایتو که وحدت قدرت را ضروری نمی دانست، منطقهٔ نفوذ آنان را ــ که خراسانِ تحت حکومت شاهزاده ابوسعید را شامل نمی شد ــ به دو بخش تقسیم کرد تا موقتاً کدورت آنان را از میان ببرد. اولجایتو، عراق عجم، فارس، کرمان، شبانکاره و لرستان تا حدود خراسان را به خواجه رشیدالدین فضل اللّه سپرد و تبریز، دیارْبَکر، دیار ربیعه، مغان، اران، بغداد، بصره، واسط، حله و کوفه را به تاج الدین علیشاه واگذار کرد، اما این سیاست نیز موجب سازش آن دو نشد و پس از آن، قرار شد دو وزیر در همهٔ امور دیوانی، از جمله در تصرف اموال شریک باشند. [ ۱]
wiki: تاج الدین علیشاه جیلانی