تاریخ جهانگشای جوینی

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «تاریخ جهانگشای جوینی»، اثر عطاملک جوینی و با تصحیح سید حسین موسویان در موضوع تاریخ می باشد، چنانکه از قراین بر می آید، مولف کتاب را در طی سنوات مختلف و معینی تالیف کرده است. اکثر اشتغال او به امور دیوانی و عدم استقرار او در مکانی معین، باعث شد، که هر بخش یا بخش هایی از کتاب را بدون نظم، در اوقاتی که برای او، فرصتی دست می داده، بنویسد. او تصریح می کند که «و اگر فارغ دلی باشد که روزگار بر تعلیق و تحصیل مصروف کند و همت او بر ضبط احوال مشغول باشد،در زمانی طویل از شرح یک ناحیت نکند، او آن را در عقد کتابت نتواند کشید تا بدان چه رسد که از روی هوس محرر این کلمات را با آنکه طرفه العین زمان تحصیل میسر نیست، چه مگر در اسفار بعید یک ساعت در فرصت نزول اختلاسی می کند و آن حکایت را موادی می نویسد.»
از این جا مشخص می گردد، که مواضع مختلف کتاب در تاریخ های متفاوت نوشته شده است. از دیباچه جلد اول و سوم کتاب معلوم است که منگوقا آن، در حین تالیف کتاب در قید حیات بوده است و وفات منگوقا آن در اواخر سنه 656 یا اوایل سنه 657ق بوده است.
عطاملک جوینی در دو جای مختلف کتاب، در حق پدر خودی؛ یعنی بهاءالدین محمد که در سال 654ق وفات یافت، دعا می کند.
در هر صورت از مقایسه مواضع مختلف کتاب با یکدیگر، نتیجه گرفته می شود که شروع تالیف کتاب در حدود سال 650 یا 651ق است. از آن جا که تاریخ رسید ن عطاملک به حضور منگوقا آن، به وضوح در دیباچه جلد اول صفحه دو کتاب آمده است و تا حدود 658ق به طول انجامیده است.
همچنان که ذکر شد، کتاب از سه جلد در یک مجلد تشکیل شده است و ابتدای هر جلد فهرستی از مندرجات آن جلد ذکر شده است.

[ویکی نور] تاریخ جهانگشای جوینی (دنیای کتاب). «تاریخ جهانگشای جوینی»، اثر عطاملک جوینی و تحقیق علامه محمد قزوینی در موضوع تاریخ می باشد، چنانکه از قراین بر می آید، مولف کتاب را در طی سنوات مختلف و معینی تالیف کرده است. اکثر اشتغال او به امور دیوانی و عدم استقرار او در مکانی معین، باعث شد، که هر بخش یا بخش هایی از کتاب را بدون نظم، در اوقاتی که برای او، فرصتی دست می داده بنویسد. او تصریح می کند که «و اگر فارغ دلی باشد که روزگار بر تعلیق و تحصیل مصروف کند و همت او بر ضبط احوال مشغول باشد، در زمانی طویل از شرح یک ناحیت نکند، او آن را در عقد کتابت نتواند کشید تا بدان چه رسد که از روی هوس محرر این کلمات را با آن که طرفه العین زمان تحصیل میسر نیست، چه مگر در اسفار بعید یک ساعت در فرصت نزول اختلاسی می کند و آن حکایت را موادی می نویسد.»
از این جا مشخص می گردد، که مواضع مختلف کتاب در تاریخ های متفاوت نوشته شده است. از دیباچه جلد اول و سوم کتاب معلوم است که منگوقا آن، در حین تالیف کتاب در قید حیات بوده است و وفات منگوقا آن در اواخر سنه 656 یا اوایل سنه 657ق بوه است.
عطاملک جوینی، در دو جای مختلف کتاب، در حق پدر خودی؛ یعنی بهاءالدین محمد که در سال 654ق وفات یافت، دعا می کند.
در هر صورت از مقایسه مواضع مختلف کتاب با یکدیگر، نتیجه گرفته می شود که شروع تالیف کتاب در حدود سال 650 یا 651ق است. از آن جا که تاریخ رسیدن عطاملک به حضور منگوقا آن، به وضوح در دیباچه جلد اول صفحه دو کتاب آمده است و تا حدود 658ق به طول انجامیده است.
کتاب چنانچه خود مولف آن را در 3 مجلد تقسیم بندی کرده است. جلد اول بعد از دیباچه طولانی آن، شامل فصلی در آداب و رسوم مغول قدیم و فصلی در قوانین چنگیزخان، معروف به یاسای چنگیزی، پس از آن تاریخ چنگیزخان و خروج وی و فتوحاتش در سرزمین اویغور، شرحی درباره اقوام اویغور و عقاید و آداب و رسوم آنها، سپس از لشکرکشی و فتوحات چنگیزخان به ماوراءالنهر و ایران و قتل عام و نابودی و تخریب آن سرزمین ها و ساقط کردن حکومت خوارزمشاهیان و سایر وقایع تا وفات چنگیرخان (615-624ق) و تاریخ سلطنت اوکتای قا آن بن چنگیزخان (626- 639ق) و حکایات مربوط به او، همچنین دوره نیابت سلطنت توراکینا خاتون، مادر کیوک خان (639-643ق) و سلطنت کیوک خان اوکتای قاآن و سپس شرح مختصری در تاریخ جوینی بن و جغتای، پسران چنگیز خان، جلد اول را ختم می نماید.

پیشنهاد کاربران

بپرس