تذکره الطریق

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تذکرة الطریق (کتاب). «تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق»، تالیف محمد عبدالحسین کرناتکی هندی است، به زبان فارسی است. این اثر که سفرنامه حج نویسنده است، به اعتبار این که قدیمی ترین سفرنامه حج از دوره قاجاری است، دارای ارزش فراوانی است.
کتاب در یک مقدمه، پنج زمان و یک خاتمه تدوین شده است. شروع هر «زمان» با اشعاری از مؤلف است که ضمن اشاره به آن «زمان»، آنچه را که موضوع آن زمان بوده بیان کرده است.

[ویکی فقه] تذکره الطریق (کتاب). «تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق»، تالیف محمد عبدالحسین کرناتکی هندی است، به زبان فارسی است. این اثر که سفرنامه حج نویسنده است، به اعتبار این که قدیمی ترین سفرنامه حج از دوره قاجاری است، دارای ارزش فراوانی است.
کتاب در یک مقدمه، پنج زمان و یک خاتمه تدوین شده است. شروع هر «زمان» با اشعاری از مؤلف است که ضمن اشاره به آن «زمان»، آنچه را که موضوع آن زمان بوده بیان کرده است.
گزارش محتوا
نویسنده بیش از سه سال را در عراق و حجاز به سر برده است؛ اما گزارش حاضر تنها مربوط به زمانی می شود که از کربلا راهی حجاز شده و سفرش بیش از یک سال به درازا کشیده است. پیش از این سفر وی مدت ها در کربلا ساکن بوده است.در این سفر مادرش نیز او را همراهی می کرده و کاروان آنان راه جبل را به عنوان راه رسیدن به مکه انتخاب کرده است. جز آن که به تدریج و ناخواسته به سمت جنوب کشیده شده و عملا گرفتار وهابی ها در راه نجد شده است. پیشنهاد یک مجتهد پیش از حرکت این بوده است که به راه شام بروند؛ اما او قبول نکرده و بعدا از این بابت تاسف می خورد.
امتیاز سفرنامه
امتیاز این سفرنامه در چندین نکته بس مهم است. نخست آن که کهن ترین سفرنامه دوره قاجاری است که در اختیار ماست. دوم آن که نویسنده آن یک شاهزاده فرهیخته هندی است که فرهنگ بسیار ویژه شیعی دارد و علاقه مندی اش به حفظ تاریخ ها و سال ها بسیار گسترده و جدی است. سوم آن که تنها سفرنامه ای است، از سفر کسی که به هر دلیل دیر به حج رسیده و مجبور شده است، قریب یک سال را در مدینه و مکه سپری کند تا موسم حج جدید فرا رسد.بدون شک نویسنده سفرنامه اش را به صورت روزانه یا به قول خودش «روزنامچه یوم به یوم» نوشته است. جزئیاتی که وی در این سفرنامه به دست داده و ثبت حرکات روزانه مؤلف، حاکی از این واقعیت است؛ اما حدس می توان زد که کتاب را پس از بازگشت از سفر تدوین نهایی کرده و بعد از یک مرور، مطالبی بر آن افزوده است.نخستین تاریخ در این کتاب ۲۶ شوال ۱۲۳۰ است و آخرین تاریخ به کار رفته در این سفرنامه، ۱۶ جمادی الاولی سال ۱۲۳۲ است. سومین تاریخ که در مقدمه به آن اشاره شد، و چند سطر پیش گذشت، مربوط به ۲۱ شوال ۱۲۳۳ زمان تحریر نهایی کتاب است. وی در جایی در کتاب در راه بازگشت از سفر حج می نویسد: «بیست و هفتم صفر ۱۲۳۲ روز پنج شنبه: امروز سه سال کامل شد ما را، از هند از ملک خودم مدراس کرناتک روانه عتبات عالیات عرش درجات شده، برای حج و زیارات حضرات ائمه - علیهم السلام-، الحمدلله کما هو اهله و مستحقه. سال چارم از امروز شروع شد.»
زبان سفرنامه
...

[ویکی حج] تذکره الطریق (کتاب). تذکرة الطریق سفرنامه حج فارسی، نوشته محمد عبدالحسین کربلایی کرناتکی هندی (زنده در 1242ق.) است. نام کامل کتاب، تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق می باشد.
سفرنامه با شیوه روزشمار، رخدادهای سفر حج را که از کربلا آغاز شده و به همان جا پایان یافته و از بیست و ششم شوال 1230ق. تا شانزدهم جمادی الاولی 1232ق. به درازا انجامیده، آورده است.
این سفرنامه تصویری از وضعیت راه جبل(راه جنوب عراق به حرمین که از نجد می گذشته است) و ناامنی ها و خطرهای آن برای حج گزاران را و نیز آگاهی هایی تاریخی از درگیری های وهابیان با حکومت مصر در حجاز در سده سیزدهم ق. به دست می دهد.

پیشنهاد کاربران

بپرس