تذکره الکحالین

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تذکرة الکحّالین (کتاب). «تذکرة الکحالین» تالیف علی بن عیسی کحال (متوفی ۴۰۰ ق) کهن ترین و مهم ترین منبع در زمینه بیماری های چشم است که به زبان عربی نگارش شده است. مؤلف در این اثر با استناد به نظریات جالینوس و حنین بن اسحاق به بررسی بیماری های چشم و ذکر داروهایی مختلف برای این بیماری پرداخته است.
تاریخ تالیف کتاب معلوم نیست اما به تصریح نویسنده به خواهش یکی از دوستان مؤلف که از او نگارش اثری پیرامون شناخت بیماری های چشم و شیوه درمان داروهای آن را درخواست نموده، تالیف شده است.

[ویکی نور] «تذکرة الکحّالین» تالیف علی بن عیسی کحال (متوفی 400ق) کهن ترین و مهم ترین منبع در زمینه بیماری های چشم است که به زبان عربی نگارش شده است. مؤلف در این اثر با استناد به نظریات جالینوس و حنین بن اسحاق به بررسی بیماری های چشم و ذکر داروهایی مختلف برای این بیماری پرداخته است.
تاریخ تألیف کتاب معلوم نیست اما به تصریح نویسنده به خواهش یکی از دوستان مؤلف که از او نگارش اثری پیرامون شناخت بیماری های چشم و شیوه درمان داروهای آن را درخواست نموده، تألیف شده است. (تذکرة الکحّالین، ص15-16).
تذکره الکحّالین مشتمل بر مقدمه ای کوتاه و سه مقاله است که هر کدام بابهای متعددی دارند: مقاله اول در 21 باب شامل تعریف چشم، منافع و طبیعت و تشریح آن؛ مقاله دوم در 73 باب درباره بیماری های چشم که از بیرون دیده می شود و چگونگی معالجه آنها؛ مقاله سوم نیز در 27 باب در باره بیماری های چشم که از بیرون دیده نمی شود و معالجه آنها بحث کرده است. در باب آخر مقاله سوم خواص دارویی و آثار 141 دارو به ترتیب الفبا ذکر شده است. در مجموع در مقاله های دوم و سوم از 131 بیماری و روش درمان آنها بحث شده است.
در این کتاب بیماری های چشم به دقت توصیف شده و نسخه کامل آن موجود می باشد. بخش اول کتاب به تشریح اختصاص دارد. بخش دوم مربوط به بیماری های خارجی چشم و بخش سوم از بیماری های چشم که در معاینه قابل رؤیت نیستند گفت وگو می کند.
چنانکه از مقدمه آن برمی آید، این کتاب در پاسخ دوستی نوشته شده که از علی بن عیسی درباره کتاب جالینوس در بیماری های چشم پرسیده بوده ومؤلف از او با عنوان برادر فاضل یاد کرده است. بنا بر مقدمه، علی بن عیسی این کتاب را با اختصار و ایجاز، اما با هدف جمع آوری اطلاعات درباره همه بیماری های چشم تألیف نموده است تا مخاطبان را از مراجعه به کتاب های دیگر در این زمینه بی نیاز گرداند.

[ویکی فقه] تذکره الکحالین (کتاب). «تذکرة الکحالین» تالیف علی بن عیسی کحال (متوفی ۴۰۰ ق) کهن ترین و مهم ترین منبع در زمینه بیماری های چشم است که به زبان عربی نگارش شده است. مؤلف در این اثر با استناد به نظریات جالینوس و حنین بن اسحاق به بررسی بیماری های چشم و ذکر داروهایی مختلف برای این بیماری پرداخته است.
تاریخ تالیف کتاب معلوم نیست اما به تصریح نویسنده به خواهش یکی از دوستان مؤلف که از او نگارش اثری پیرامون شناخت بیماری های چشم و شیوه درمان داروهای آن را درخواست نموده، تالیف شده است.
ساختار کتاب
تذکره الکحالین مشتمل بر مقدمه ای کوتاه و سه مقاله است که هر کدام بابهای متعددی دارند: مقاله اول در ۲۱ باب شامل تعریف چشم، منافع و طبیعت و تشریح آن؛ مقاله دوم در ۷۳ باب درباره بیماری های چشم که از بیرون دیده می شود و چگونگی معالجه آنها؛ مقاله سوم نیز در ۲۷ باب در باره بیماری های چشم که از بیرون دیده نمی شود و معالجه آنها بحث کرده است. در باب آخر مقاله سوم خواص دارویی و آثار ۱۴۱ دارو به ترتیب الفبا ذکر شده است. در مجموع در مقاله های دوم و سوم از ۱۳۱ بیماری و روش درمان آنها بحث شده است.
گزارش محتوا
در این کتاب بیماری های چشم به دقت توصیف شده و نسخه کامل آن موجود می باشد. بخش اول کتاب به تشریح اختصاص دارد. بخش دوم مربوط به بیماری های خارجی چشم و بخش سوم از بیماری های چشم که در معاینه قابل رؤیت نیستند گفت وگو می کند.چنانکه از مقدمه آن برمی آید، این کتاب در پاسخ دوستی نوشته شده که از علی بن عیسی درباره کتاب جالینوس در بیماری های چشم پرسیده بوده ومؤلف از او با عنوان برادر فاضل یاد کرده است. بنا بر مقدمه، علی بن عیسی این کتاب را با اختصار و ایجاز، اما با هدف جمع آوری اطلاعات درباره همه بیماری های چشم تالیف نموده است تا مخاطبان را از مراجعه به کتاب های دیگر در این زمینه بی نیاز گرداند.روش کلی علی بن عیسی در کتاب آن است که ابتدا بیماری و سپس راه معالجه آن را بیان می کند. بیشترین تاکید علی بن عیسی در معالجه بیماری های چشم بر استفاده از دارو می باشد، اما به جراحی (العلاج بالحدید) نیز اشاره کرده است. او ضمن برشمردن شرایط بیمار پیش از جراحی، به چند نمونه از ابزارهای جراح و دستیارش اشاره کرده است.باب بیست وسوم از مقاله سوم نیز کاملا به حفظ سلامت چشم اختصاص دارد و در آن سه نوع تدبیر برای حفظ سلامت چشم برشمرده شده است. مفصل ترین توصیف و شیوه درمان بیماری ها در این کتاب درباره آب آوردن چشم و پس از آن درباره تراخم جرب حادث فی العین؛ است.بنا به نوشته علی بن عیسی در مقدمه کتاب ، او با جستجو در آثار گذشتگان این کتاب را تالیف کرده و تنها اندکی از دانسته های خود را که از استادانش فراگرفته بود؛ به آن افزوده است. علی بن عیسی آثار متقدمان، بویژه کتابهای جالینوس و حنین بن اسحاق، را مهم ترین منابع خود ذکر کرده است. علی بن عیسی از میان دانشمندان اسلامی از ابن ماسویه، مؤلف دغل العین و معرفه محنة الکحالین و از شخصی با عنوان ابن علی نام برده است.تذکره الکحالین از معدود رساله های چشم پزشکی اسلامی است که به طور کامل به دست ما رسیده است. همچنین از دیگر کتابهای دوره اسلامی که در زمینه چشم پزشکی پیش از تذکره الکحالین یا مقارن آن نوشته شده اند مفصل تر است.
وضعیت کتاب
...

دانشنامه آزاد فارسی

تَذکِرةالکَحّالین
کتابی در چشم پزشکی اسلامی، به زبان عربی، تألیف علی بن عیسی، چشم پزشک قرن ۴ق. او این کتاب را در پاسخ به سؤالات یکی از دوستانش دربارۀ کتاب جوامع جالینوس فی الأمراض الحادثة فی العین نوشته است. در این کتاب به طبیعت و تشریح چشم، بیماری های آن و روش های معالجۀ آن ها، و نیز به جراحی چشم و داروهای مؤثر در درمان امراض چشم پرداخته شده است. تذکرةالکحّالین یگانه اثر عربی در این زمینه است که تماماًً باقی مانده است و از این نظر در تاریخ طب اهمیت فراوان دارد. این کتاب چنان شهرت یافته بود که برخی نویسندۀ آن را بزرگ ترین چشم پزشک مسلمان دانسته اند. نسخه های خطی متعددی از آن موجود است. همچنین این کتاب به زبان های فارسی، عبری، لاتینی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و ترکی ترجمه و چاپ شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس