ترخون

/tarxun/

معنی انگلیسی:
tarragon

لغت نامه دهخدا

ترخون. [ ت َ ] ( اِ ) مردم خونی و تونی و بیباک و دزد و اوباش را گویند. ( برهان ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج )( از فرهنگ رشیدی ) ( از فرهنگ جهانگیری ) :
تو ترخان و ترخون ز جور تو خواجو
دل از غم چو خانی و رخ زرّ خانی.
خواجوی کرمانی ( از آنندراج ).
|| چوب بقم را نیز گفته اند و آن چوبی باشد که چیزها بدان رنگ کنند. ( برهان ). بقم. ( فرهنگ جهانگیری ) ( فرهنگ رشیدی ) ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) :
گیاها بد از خون و ترخون شده
دل خاره زیر و زبر خون شده.
اسدی ( از فرهنگ جهانگیری ).
|| نام داروییست که آنرا کلکرا نیز خوانند و بتازی عاقرقرحا گویند. ( فرهنگ جهانگیری ) ( از برهان ) ( از فرهنگ رشیدی ). گیاهی است که آگرگره گویند و عاقرقرحا معرب آن است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). || سبزی ایست معروف که آنرا با طعام و حاضری خورند. گویند چون تخم سپند را در سرکه کهنه بیاغارند مدتی ، تا طبع و مزاج آن بگیرد بعد از آنکه بکارند ترخون برآید ( ؟ )، معرب آن طرخون است. قوت باه را نقصان دارد. ( برهان ) ( از فرهنگ جهانگیری ) ( از فرهنگ رشیدی ). و رجوع به ترخان و طرخان و طرخون و تبرخون و گیاه شناسی گل گلاب ص 266 شود.

فرهنگ فارسی

مردم خونی و تونی . و بیباک و دزد و اوباش را گویند . یا چوب بقم را نیز گفته اند و آن چوبی باشد که چیزها بدان رنگ کنند .

فرهنگ معین

(تَ ) (اِ. ) گیاهی با برگ های دراز و باریک و ساقة نازک و راست که بوی خوش و مزة تند دارد و برای یبوست مفید است .
( ~. ) (ص مر. ) مردم خونی و بی باک و دزد و اوباش .

فرهنگ عمید

گیاهی با ساقه های راست و نازک و برگ های دراز، باریک، خوش بو، و کمی تندمزه که جزء سبزی های خوردنی به صورت خام مصرف می شود. اشتهاآور و زودهضم و برای تسکین دل درد و رفع یبوست نافع است.

گویش مازنی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ترخون (یا، به صورت عربی نما، طرخون)، گیاه کوچک خوشبویی از جنس آرتمیزیا (تیرة مرکّبان) با نام علمی آ. دراکونکولوس، از سبزیهای خوردنی معروف، که در گذشته خواصی درمانی نیز برای آن ذکر کرده اند.
واژگان. منشأ یا ریشة واژة ترخون/ طرخون دانسته نیست. معمولاً طرخون را معرّبِ ترخون فارسی دانسته اند، مثلاً ابوحاتِم سِجِستانی (متوفی ۲۵۰) مایرهوف محتمل دانسته که طرخون از یونانی مأخوذ باشد، اما رنو و کلن، با طرح این اشتقاق احتمالی، می گویند که این واژه در یونانی به گیاهان دیگری گفته می شده است. به هر تقدیر، انصاری شیرازی نوشته که «طرخون را به شیرازی طرخونی خوانند» و حکیم مؤمن در تحفة خود (تألیف در ۱۰۸۰) این را به گونة «به فارسی طرخونی نامند» تکرار کرده است . در منابع قدیم دو نام فارسی (؟) دیگر برای ترخون یافت می شود، که املا و اِعراب آن ها مسلّم نیست: انیبیز/ انبیز و غرمانوش، به نوشته زَمَخْشَری که چنین می خوانیم : «طرخون... به زبان بلخی غریاوس کذا؛ظاهراً محرّف همان غرمانوش.
ماهیت طرخون
ماهیت. در بارة ماهیت طرخون، که امروزه فقط به گیاه موصوف در بالا گفته می شود، خَلطی روی داده است:۱) بعضی آن را عاقِر قَرحا دانسته اند (قدیمترینِ ایشان شاید مسیح بن الحَکَم دمشقی، از پزشکان هارون الرشید ، زنده در ۲۲۵؛ و بعضی مثلاً، ابن سینا و انطاکی (متوفی ۱۰۰۸) عاقر قرحا را «ریشة طرخون (کوهی)» پنداشته اند، چنانکه انطاکی حتی دعوی می کند که «هر که جز این بگوید، حواس (آن را) رد می کند» و حکیم مؤمن نیز، به تَبَع انطاکی و انصاری شیرازی ، می گوید که «بیخ برّی او عاقر قرحاست» . ابن بیطار، خود این گمان را نادرست دانسته است.۲) بعضی آن را کَرَفس یا نوعی کرفس دانسته اند، مثلاً: مؤلف تحفة الاحباب (سدة دوازدهم «نوعٌ مِن الکَرافِس»)، و ابن میمون به این دوگانگی در تشخیص ماهیت اشاره کرده می گوید: «گفته می شود که طرخون برگهای عاقر قرحاست، اما مؤلفان متأخر این را تأیید نکرده اند؛ بالعکس، اینان می گویند که (طرخون) نوعی کرفس است.»۳) غَسّانی در حدیقة الازهار (تألیف در ۹۹۴) دعوی می کند که طرخون نه نوعی کرفس و نه عاقر قرحاست بلکه رأی «مشهور و درست که جمهور (فاضلان روزگار) بر آن اتفاق دارند این است که (طرخون) مَقْدونِس، گیاهی شبیه به کرفس، است». در بارة این گیاهانی که با ترخون مُشتبه شده اند توضیحی لازم است. عاقر قرحا (نام آن، سُریانی است) گیاهی از همان تیرة مرکّبان، شبیه به بابونه، ولی از جنسی متفاوت (آنْتِمیس)، ناخوردنی، و دارای خواص متفاوتی است مثلاً، از پیشینیان، انصاری شیرازی و از معاصران، زرگری . کَرَفس که امروزه به گیاهِ خوردنی معروف، آپیوم گراوِاُلِنس (از تیرة چتریان)، گفته می شود، در قدیم، مانندِ معادل عبری خود، کَرْپَس، «اسم جنس گیاهان تیرة چتریان و متناظر با (اسم جنس) سلینُن یونانی بوده است». ابن میمون از شش نوع/ گونه «کرفس» یاد کرده است، از جمله، کرفس به مفهوم امروزی آن، و کرفس رومی/ سَرَخْسی یا مقدونِس، معادل سبزی خوشبویی که در ایران به آن جعفری می گویند (مَقدونسْ معرّبِ محرّفِ مَکِدُنیون یونانی، به معنای «مَقدونی، منسوب به مقدونیّه (در یونان)»، است، زیرا می پنداشتند که جعفری از آن جا خاسته است. از سوی دیگر، به نوشته ابن وَحشیّه (سدة چهارم)، مؤلف یا مترجم (؟) کتاب الفِلاحة النَّبَطیَّة، که عمدتاً آرای کشاورزی بعض دانشمندان نَبَطی باستان را ذکر می کند، دو نوع باشطا (= ترخون به زبان نبطی) هست بابلی، دارای برگهای دراز، و رومی، دارای برگهای گِرد، با این گمان که این دومی «در روزگار قدیم از بلاد روم برای ما (ساکنان بین النهرین) آورده شده است (اما) طبع/ مزاج هر دو برابر است». این «طرخونِ» گِردْ برگ محتملاً گیاه دیگری شبیه به ترخون حقیقی بوده است. ابن بیطار از قول نویسنده ای مجهول وصف ترخون سرخی را آورده است طرخون «ساقه های سرخ به بلندی یک وجب یا بیش تر و برگهایی سرخ مانند برگهای ' حَماحِم، (= ریحان) دارد» (!).
مصارف، طبع و خواص ترخون
از میان دانشمندان قدیم دورة اسلامی، یک تن در منابع ما، علی بن محمد (؟)، ترخون را فقط به عنوان یکی از «بُقول المائدة» (سبزیهای سَرِ سُفره) یاد کرده می افزاید : «برگها و ساقه های تازه و نرم آن با نعناع و غیره خورده می شوند (زیرا) شهوت (طعام) را برمی انگیزند و بوی دهان را خوش می کنند....» دانشمندان مزبور ترخون را عمدتاً یکی از «عقاقیر» (گیاهان دارویی) می دانستند، دارای سودها و زیانهایی. به سبب اختلاط دو یا چند گیاه بالتَّبَع اختلاف و حتی تضادی درباره طبع/ مزاج، خواص و مصارف ترخون روی داده که تفکیک آن ها دشوار است. در اینجا آرای چند تن از قدیمترین پزشکان مزبور را در این باره ذکر می کنیم : «سرد، سنگین و خشک است» اما بیش تر پزشکان طبع آن را «گرم و خشک» دانسته اند)؛ «گرم و خشک در میان در درجة سوم است و دیرگوار؛ در معده دیر می پاید» ابن ماسویه، متوفی ۲۴۴؛ به نقل از رازی «دیرگواری و دیرپایی آن (در معده) به سبب دُهْنیّتِ بسیار آن است؛ لذا باید برگها و ساقه های تازة آن را که دهنیّت کمتری دارند، خورد، آن هم با کرفس که... به گوارش آن کمک می کند (اسحاق بن عِمران، نیمة دوم سدة سوم؛ «بادانگیز است؛ سودمند برای قُلاع (برفک، آفْت)... حدّت (تیزی، جوشش) خون را آرام می کند؛ شهوت باه را از میان می برد» رازی به نقل از این بیطار این منقولات دلالت می کند بر این که طبع ترخون مانند کافور بسیار «سرد» است). ابوعبد اللّه محمد تمیمی (متوفی ۳۸۰) تناقض میان «گرمی» و «سردی» طرخون را به نحوی توجیه کرده چنین نوشته است : «طرخون، به سبب حَرافَت (تندی، تیزی) کافوری لطیف خود، لُهات (' زبان کوچک،) و زبان را کِرِخ می کند؛ لذا بَلع داروهای (مایع) بدمزه و زننده را آسان و از بروز دلْآشوبه جلوگیری می کند. آب طرخون مانع از (بروز) آبله و حصبه و برای رفع ' فساد هوا، سودمند است. (بدین منظور) آن را با آب رازیانة سبز به شربتی هندی موسوم به ' شراب الکدر، (؟؛ قرائت لوکلرک، تعلیقات بر ترجمة فرانسوی الجامع ابن بیطار شراب الکادی) می آمیزند، که از مطلوبترین نوشیدنیهای شاهان هند و خراسان است.» جرجانی (متوفی ۵۳۱) این کنش تخدیری طرخون را چنین توضیح داده ، که مانند توجیه پیشین خردپذیر نیست : «ظاهر آن است که (طرخون) گرم و خشک است به درجة دوم و در وی قوّتی است بی خبرکُننده (مخدّر، بی هوش/ بی حس کننده). فی الجمله، خشک است و رطوبتها را نیست کُند، بدین سبب گویند در وی قوّتی سردکننده است از بهر آن که مادّة حرارت رطوبت معتدل است و چون رطوبت نیست گردد، سردی به عِوَض پدید آید. او را بخایند، دَمیدگی دهان را سود دارد.» برای توضیحی و نَبَطیانه، و خردناپذیر درباره این دوگانگی در مزاج ترخون ابن وحشیّه، برای اوصاف کمابیش تکراری از ترخون ، و، از همه مفصّلتر، به فارسی، عقیلی علوی شیرازی (سدة دوازدهم)،
منابع
...

دانشنامه عمومی

تَرخون یا تَلخون ( نام علمی: Artemisia dracunculus ) ، گیاهی پایای علفی چندساله از جنس Artemisia و تیرهٔ کاسنی و بومی آسیای میانه و شمالی، قفقاز و خاور دور است. خاستگاه اصلی ترخون در دره های آبرفتی روسیه و نواحی غربی آمریکای شمالی بوده است اما اکنون پرورش آن در تمام نقاط ایران معمول است.
شهر گلباف استان کرمان معروف به شهر ترخون در ایران است.
ریشه نام ترخون فارسی مشخص نیست اما گمان می رود که شاید از «دراکون» یونانی به معنی مار و اژدها گرفته شده باشد. زبان های اروپایی نام ترخون را از زبان های خاورمیانه گرفته و این واژه برای نمونه در اسپانیایی به صورت taragona، در فرانسوی به صورت estragon و در انگلیسی به شکل tarragon درآمده است. [ ۱]
ترخون به ارتفاع ۳۰ سانتیمتر تا یک متر و دارای برگهای ساده به رنگ سبز است. برگ های قاعده ساقه آن به ۳ لوب تقسیم می شود و کاپیتول های آن کوچک و به رنگ سبز و خوشه ای است. تکثیر آن از طریق پیدایش جوانه ها در ریزوم گیاه صورت می گیرد. قسمت مورد استفاده ترخون برگ ها و سر شاخه ها جوان گیاه است. از ترخون برای طعم دار کردن خوراکی هایی مثل شور نیز استفاده می شود. [ ۲]
تعداد دیگری از گونه های این جنس ( مانند خاراگوش و برنجاسف ) در داروسازی و نیز برای تهیه چاشنی به کار برده می شوند. طبق نظر هگر ( ۱۹۵۹ ) دو واریته ترخون زراعی یعنی ترخون فرانسوی با آلمانی و ترخون روسی وجود دارد. طبق نظر رزن گارتن ( ۱۹۹۹ ) در واقع دو گونه اختصاصی زراعی ترخون کشت می شوند و ترخون روسی A. dracunculoides Pursh است. در مجارستان نیز مانند سایر نقاط جهان ترخون فرانسوی کشت می شود؛ این گونه نسبت به سایر گونه ها عطر و طعم بیشتری دارد.
اما در کل ترخون فرانسوی گونه ای است که بیشتر برای پخت و پز در آشپزی استفاده می شود و از طریق دانه یا بذر رشد نمی کند، زیرا همهٔ گل ها بذر آن عقیم هستند. ولی در عوض با تقسیم ریشه پاجوش تکثیر می شود. [ ۳]
ترخون روسی را می توان از دانه رشد داد، اما در مقایسه با نوع فرانسوی آن از نظر طعم بسیار ضعیف تر است. با این حال، ترخون روسی گیاهی به مراتب مقاوم تر و قوی تر است که از طریق ریشه گسترش می یابد و ارتفاع آن به بیش از یک متر می رسد. این نوع ترخون در واقع خاک های فقیر را ترجیح می دهد و خشکسالی به خوبی تحمل می کند. [ ۴]
ترخون ریشه های گسترده ای دارد و از زمین ساقه کوتاه آن یک شبکه ریشه ای متراکم تکامل می یابد. بیشتر ریشه ها تا عمق ۳۰–۲۰ سانتی متری در خاک نفوذ می کند. دستک که برای تشکیل یک شاخساره از سطح خاک بیرون می آید نیز از زمین ساقه تولید می گردد. [ ۴]
عکس ترخونعکس ترخونعکس ترخون
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

دانشنامه آزاد فارسی

تَرْخون (tarragon)
تَرْخون
بوتهای پایا، علفی، از تیرۀ مرکبان، با نام علمی Artemisia dracunculus، متعلق به برّ قدیم. ارتفاع آن به۱.۵ متر می رسد. برگ هایش باریک و گل های آن سبز مایل به سفید و کوچک اند و به صورت گروهی روی شاخه می رویند. ترخون حاوی روغنی معطر است و از برگ های آن برای طعم دادن سالاد، خیارشور، و سسها استفاده می کنند. نام ترخون از نام عربی این گیاه، طرخون، گرفته شده است. این گیاه مصارف طبی نیز دارد. امروزه حتی آن را در درمان سرطان مؤثر می دانند.

مترادف ها

tarragon (اسم)
ترخون

پیشنهاد کاربران

تَرخون ( Tarragon ) با نام علمی
Artemisia Dracunculus
از خانواده گیاهان آرتمیسیا و کاسنی است
ترخون - ترخان - نام گیاهی از دسته سبزیجات
گفته میشود که واژه تلخون از واژه تلخ یا طرخ گرفته شده؟ ترخان از خانواده ارتمیزیا Artemisia که نام یکی از ملکه های یونان قدیم ولی در اصل نام گیاه شناسی داروئی بنام ارتمیس گرفته شده. ار طرف دیگر واژه یونانی ارتمیزیا دارنکوکلوس Artemisia Drancuncluc که واژه دارانکونکلوس در یونانی دراگون dragon یا اژدها و خزنده میباشد، باید دید این گیاه چه شباهتی به اژدها و خزنده دارد! . رویهم رفته تاکنون معنی این واژه دردست ابهام است.
...
[مشاهده متن کامل]

tarragon = ترخون
ترخون
اسامی سبزیجات به انگلیسی:
asparagus = مارچوبه
bell pepper ( American ) / pepper ( British ) / sweet pepper ( both Am & Br ) = فلفل دلمه ای 🫑
chilli ( British ) / chili ( American ) = فلفل تند 🌶 ( که یا قرمز است یا سبز ولی تند است )
...
[مشاهده متن کامل]

cabbage = کلم
broccoli = کلم بروکلی 🥦
cauliflower = گل کلم
Brussels sprouts = کلم بروکسل، کلم فندقی
celery = کرفس
lettuce = کاهو 🥬
leek = تره فرنگی
chives = تره
basil = ریحان
dill = شوید
cress = شاهی، ترتیزک
coriander = گشنیز
mushroom = قارچ
onion = پیاز 🧅
spring onion ( British ) / scallion ( American ) / green onion ( American ) = پیازچه
garlic = سیر 🧄
shallot = نوعی پیاز کوچک
pea = نخود فرنگی
pumpkin = کدو تنبل 🎃
spinach = اسفناج
thyme = آویشن
fennel = رازیانه، بادیان
parsley = جعفری
mint = نعنا
green bean ( British ) / French bean ( British ) / runner bean / string bean = لوبیا سبز
turnip = شلغم
oregano = پونه کوهی
sage = مریم گلی
radish = تربچه
tarragon = ترخون
beetroot ( British ) / beet ( American ) = چغندر
zucchini ( American ) / courgette ( British ) = کدو سبز
okra = بامیه ( نوعی گیاه )
eggplant ( American ) / aubergine ( British ) = بادنجان 🍆
sweet potato = سیب زمینی شیرین
yam = سیب زمینی هندی
corn on the cob = بلال کامل 🌽
parsnip = هویج وحشی
broad bean ( British ) / fava bean ( American ) = باقلا

در گویش شهرستان بهاباد به ترخون ، تلخون/talkhun/یا تلخونی/talkhuni/گفته می شود.
wochariga

بپرس