تِریستور ( درست تر: تیریستور ) یا تایریستور ( Thyristor ) ، یک نیمه رسانای قدرت است که به صورت یک قطعهٔ چهارلایه ای P - N - P - N ساخته می شود. تریستور سه پایانهٔ آند، کاتد و گِیت دارد. [ ۱] پایهٔ آند با A، کاتد با K، و گیت با G نمایش داده می شوند. آند و کاتد به مدار قدرت متصل می شوند و گیت به مدار کنترل وصل شده و جریان به مراتب کمتری می کشد. از تریستور در دو حالت پایدار روشن و خاموش استفاده می شود. [ ۲]
تریستور مشابه رله عمل می کند. همانگونه که در رله با اعمال ولتاژ به سیم پیچ، کنتاکتِ بازِ رله بسته می شود، در تریستور نیز با اعمال ولتاژ به پایه های کاتد و گِیت، جریان بین پایه های آند و کاتد برقرار می شود. از تفاوت های تریستور و رله این است که رله یک کلید الکترومکانیکی است اما تریستور یک کلید الکترونیکی که صدا و جرقه تولید نمی کند. [ ۳] از طرف دیگر تریستور یک کلید یک جهته است و جریان در آن همیشه از آند به کاتد برقرار می شود و اگر بخواهیم جریان دوطرفه داشته باشیم باید دو تریستور را، یکی برعکس دیگری، با هم موازی کنیم. تفاوت دیگر تریستور و رله در این است که بر خلاف رله ها که با قطع ولتاژ سیم پیچ، رله خاموش می شود، تریستور با قطع ولتاژ گیت خاموش نخواهد شد و باید آن را خاموش کرد. [ ۴] [ ۵]
برای اینکه تریستور در وضعیت هدایت قرار بگیرد باید شرایط زیر برقرار باشد:[ ۶]
• ولتاژ آند نسبت به کاتد مثبت باشد.
• گیت یک پالس مثبت دریافت کند ( ولتاژ گیت بیشتر از ولتاژ کاتد شود ) .
• برای روشن ماندن تریستور جریان آند باید به اندازهٔ کافی زیاد باشد.
مداری که پالس جریان گیت را تولید می کند مدار آتش می نامند. [ ۷] پس از روشن شدن تریستور ولتاژ آند - کاتد بسیار ناچیز خواهد شد به طوری که در مقاصد عملی VAK≈۰ در نظر می گیرند و می توان گفت که تریستور در هنگام هدایت تقریباً مانند یک اتصال کوتاه عمل می کند. تریستور بسیار سریع روشن می شود، به مدت زمان لازم برای روشن کردن تریستور زمان روشن سازی می گویند که با ton نمایش داده می شود و حدود ۱ تا ۳ میکروثانیه است. پهنای پالس جریان اعمالی به گیت که برای روشن شدن تریستور استفاده می شود حدود ۱۰ تا ۵۰ میکروثانیه است و دامنه ای حدود ۲۰ تا ۲۰۰ میلی آمپر دارد. [ ۸]
برای موج های متناوب ورودی می توان محور افقی که بیان گر فازِ موج است را برحسب درجه از صفر تا ۳۶۰ تقسیم بندی کرد ( معادل صفر تا 2 π رادیان ) . اگر شرط مثبت بودن آند نسبت به کاتد برقرار باشد، می توان پالس اعمالی به گیت را به گونه ای تنظیم کرد که در لحظه ای به خصوص از شکل موج ورودی تریستور روشن شود که این لحظه معادل زاویه ای معین خواهد بود. به این زاویه، زاویهٔ آتش تریستور می گویند. [ ۹] با تعیین زاویهٔ آتش مناسب می توان مقدار مؤثر ولتاژ خروجی را تغییر داد که از آن در مدارهای کنترل دور موتورهای جریان مستقیم، یکسوکننده های کنترل شده و راه اندازهای نرم استفاده می شود. [ ۱۰]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفتریستور مشابه رله عمل می کند. همانگونه که در رله با اعمال ولتاژ به سیم پیچ، کنتاکتِ بازِ رله بسته می شود، در تریستور نیز با اعمال ولتاژ به پایه های کاتد و گِیت، جریان بین پایه های آند و کاتد برقرار می شود. از تفاوت های تریستور و رله این است که رله یک کلید الکترومکانیکی است اما تریستور یک کلید الکترونیکی که صدا و جرقه تولید نمی کند. [ ۳] از طرف دیگر تریستور یک کلید یک جهته است و جریان در آن همیشه از آند به کاتد برقرار می شود و اگر بخواهیم جریان دوطرفه داشته باشیم باید دو تریستور را، یکی برعکس دیگری، با هم موازی کنیم. تفاوت دیگر تریستور و رله در این است که بر خلاف رله ها که با قطع ولتاژ سیم پیچ، رله خاموش می شود، تریستور با قطع ولتاژ گیت خاموش نخواهد شد و باید آن را خاموش کرد. [ ۴] [ ۵]
برای اینکه تریستور در وضعیت هدایت قرار بگیرد باید شرایط زیر برقرار باشد:[ ۶]
• ولتاژ آند نسبت به کاتد مثبت باشد.
• گیت یک پالس مثبت دریافت کند ( ولتاژ گیت بیشتر از ولتاژ کاتد شود ) .
• برای روشن ماندن تریستور جریان آند باید به اندازهٔ کافی زیاد باشد.
مداری که پالس جریان گیت را تولید می کند مدار آتش می نامند. [ ۷] پس از روشن شدن تریستور ولتاژ آند - کاتد بسیار ناچیز خواهد شد به طوری که در مقاصد عملی VAK≈۰ در نظر می گیرند و می توان گفت که تریستور در هنگام هدایت تقریباً مانند یک اتصال کوتاه عمل می کند. تریستور بسیار سریع روشن می شود، به مدت زمان لازم برای روشن کردن تریستور زمان روشن سازی می گویند که با ton نمایش داده می شود و حدود ۱ تا ۳ میکروثانیه است. پهنای پالس جریان اعمالی به گیت که برای روشن شدن تریستور استفاده می شود حدود ۱۰ تا ۵۰ میکروثانیه است و دامنه ای حدود ۲۰ تا ۲۰۰ میلی آمپر دارد. [ ۸]
برای موج های متناوب ورودی می توان محور افقی که بیان گر فازِ موج است را برحسب درجه از صفر تا ۳۶۰ تقسیم بندی کرد ( معادل صفر تا 2 π رادیان ) . اگر شرط مثبت بودن آند نسبت به کاتد برقرار باشد، می توان پالس اعمالی به گیت را به گونه ای تنظیم کرد که در لحظه ای به خصوص از شکل موج ورودی تریستور روشن شود که این لحظه معادل زاویه ای معین خواهد بود. به این زاویه، زاویهٔ آتش تریستور می گویند. [ ۹] با تعیین زاویهٔ آتش مناسب می توان مقدار مؤثر ولتاژ خروجی را تغییر داد که از آن در مدارهای کنترل دور موتورهای جریان مستقیم، یکسوکننده های کنترل شده و راه اندازهای نرم استفاده می شود. [ ۱۰]
wiki: تریستور