[ویکی فقه] طبق روایاتی نقل شده با سند صحیح در منابع اهل سنت ابوحنیفه، سخن عمر را سخن شیطان خوانده است.
روایاتی در این زمینه با سند صحیح نقل شده است. عبدالله بن احمد بن حنبل در کتاب «السنه» می نویسد:حَدَّثَنِی اَبُو الْفَضْلِ، نا مُسْلِمُ بْنُ اِبْرَاهِیمَ، نا عَبْدُ الْوَارِثِ بْنُ سَعِیدٍ، قَالَ: نا سَعِیدٌ، قَالَ: «جَلَسْتُ اِلَی اَبِی حَنِیفَةَ بِمَکَّةَ فَذَکَرَ شَیْئًا فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: رَوَی عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ کَذَا وَکَذَا، قَالَ اَبُو حَنِیفَةَ: ذَاکَ قَوْلُ الشَّیْطَانِ، وَقَالَ لَهُ آخَرُ اَلَیْسَ یُرْوَی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله وسلّم): اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ فَغَضِبْتُ وَقُلْتُ اِنَّ هَذَا مَجْلِسٌ لا اَعُودُ اِلَیْهِ وَمَضَیْتُ وَتَرَکْتُهُ " سعید می گوید که در مجلس ابوحنیفه نشسته بودم که درباره چیزی گفتگو شد، شخصی به او گفت: عمر بن خطاب چنین و چنان گفته است، ابوحنیفه گفت: این سخن شیطان است، شخصی دیگری گفت: مگر نه این که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت شده است که: «حجامت کننده و حجامت شده هر دو افطار کردند» (روزه هر دو باطل است)؛ پس ابوحنیفه گفت: این سجع (سخن با وزن و قافیه) است، پس من خشمگین شدم و گفت: این مجلسی است که من دیگر به آن برنخواهم گشت، از آن جا خارج شدم و او را ترک کردم.
الشیبانی، عبدالله بن احمد بن حنبل (متوفای۲۹۰ه)، السنة، ج۱، ص۲۲۶، ح۴۰۳، تحقیق:د. محمد سعید سالم القحطانی، ناشر:دار ابن القیم - الدمام، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶ه.
اسناد روایت را بررسی می کنیم.
← عبدالله بن احمد بن حنبل
خطیب بغدادی و ابن جوزی حنبلی نیز این روایت را با سند ذیل نقل کرده اند: اخبرنا ابو بکر البرقانی قال قرات علی محمد بن محمود المحمودی بمرو حدثکم محمد بن علی الحافظ حدثنا اسحاق بن منصور اخبرنا عبد الصمد عن ابیه قَالَ: ذکر لاَبِی حَنِیفَةَ قَوْلُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله وسلّم) «اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ»، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ، وَذکر لَهُ قَوْلٌ قَالَهُ عُمَرُ، فَقَالَ: هَذَا قَوْلُ شَیْطَانٍ.
ابن الجوزی الحنبلی، جمال الدین ابوالفرج عبد الرحمن بن علی بن محمد (متوفای ۵۹۷ ه)، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۸، ص۱۳۶، ناشر:دار صادر - بیروت، الطبعة:الاولی، ۱۳۵۸.
...
روایاتی در این زمینه با سند صحیح نقل شده است. عبدالله بن احمد بن حنبل در کتاب «السنه» می نویسد:حَدَّثَنِی اَبُو الْفَضْلِ، نا مُسْلِمُ بْنُ اِبْرَاهِیمَ، نا عَبْدُ الْوَارِثِ بْنُ سَعِیدٍ، قَالَ: نا سَعِیدٌ، قَالَ: «جَلَسْتُ اِلَی اَبِی حَنِیفَةَ بِمَکَّةَ فَذَکَرَ شَیْئًا فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: رَوَی عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ کَذَا وَکَذَا، قَالَ اَبُو حَنِیفَةَ: ذَاکَ قَوْلُ الشَّیْطَانِ، وَقَالَ لَهُ آخَرُ اَلَیْسَ یُرْوَی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله وسلّم): اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ فَغَضِبْتُ وَقُلْتُ اِنَّ هَذَا مَجْلِسٌ لا اَعُودُ اِلَیْهِ وَمَضَیْتُ وَتَرَکْتُهُ " سعید می گوید که در مجلس ابوحنیفه نشسته بودم که درباره چیزی گفتگو شد، شخصی به او گفت: عمر بن خطاب چنین و چنان گفته است، ابوحنیفه گفت: این سخن شیطان است، شخصی دیگری گفت: مگر نه این که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت شده است که: «حجامت کننده و حجامت شده هر دو افطار کردند» (روزه هر دو باطل است)؛ پس ابوحنیفه گفت: این سجع (سخن با وزن و قافیه) است، پس من خشمگین شدم و گفت: این مجلسی است که من دیگر به آن برنخواهم گشت، از آن جا خارج شدم و او را ترک کردم.
الشیبانی، عبدالله بن احمد بن حنبل (متوفای۲۹۰ه)، السنة، ج۱، ص۲۲۶، ح۴۰۳، تحقیق:د. محمد سعید سالم القحطانی، ناشر:دار ابن القیم - الدمام، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶ه.
اسناد روایت را بررسی می کنیم.
← عبدالله بن احمد بن حنبل
خطیب بغدادی و ابن جوزی حنبلی نیز این روایت را با سند ذیل نقل کرده اند: اخبرنا ابو بکر البرقانی قال قرات علی محمد بن محمود المحمودی بمرو حدثکم محمد بن علی الحافظ حدثنا اسحاق بن منصور اخبرنا عبد الصمد عن ابیه قَالَ: ذکر لاَبِی حَنِیفَةَ قَوْلُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله وسلّم) «اَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ»، فَقَالَ: هَذَا سَجْعٌ، وَذکر لَهُ قَوْلٌ قَالَهُ عُمَرُ، فَقَالَ: هَذَا قَوْلُ شَیْطَانٍ.
ابن الجوزی الحنبلی، جمال الدین ابوالفرج عبد الرحمن بن علی بن محمد (متوفای ۵۹۷ ه)، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۸، ص۱۳۶، ناشر:دار صادر - بیروت، الطبعة:الاولی، ۱۳۵۸.
...
wikifeqh: تعریض_ابو_حنیفه_به_عمر