تمثل

[ویکی فقه] ظهور صورتی مأنوس برای انسان ، هماهنگ با غرضی خاص، از راه باطن یا انعکاس موجودات برزخی و یا متمثل شدن شیاطین را گویند.
تمثل مصدر باب تفعّل از ریشه «م ث ل» و در لغت به معنای متصوّر شدن چیزی است و در اصطلاح، متصور شدن حقیقتی برای انسان به صورتی خاص، مأنوس و هماهنگ با غرضی که تمثل برای آن حاصل می شود، بنابراین، تمثل، انقلاب و دگرگونی چیزی به چیز دیگر نیست، زیرا انقلاب ماهیت محال است. از آنجا که در تمثل، ورای صورت ادراکی، حقیقتی خارجی وجود دارد، با سفسطه نیز متفاوت است.
راه های حصول تمثل
صورت هایی که برای انسان تمثل می یابند از چند راه حاصل می شوند:۱. حواس ظاهری؛ مانند صور محسوسات که از طریق حواس در حس مشترک متمثل می گردند، زیرا بنابر تحقیق، مدرکات جزئیه تجرد غیر تام مثالی دارند. ۲. اختراع قوه متخیّله. ۳. باطن به واسطه تجلیّات و تمثّلاتی از عالم معانی و عقول قدسیّه؛ مانند رؤیای صادقه . ۴. انعکاس صور موجود در عالم مثال و خیال منفصل. ۵. تمثیل ابالسه و شیاطینی که خارجاز وجود انسان اند. از اقسام مذکور دو قسم اخیر در موضوع مقاله داخل است.
تمثل در قرآن
قرآن کریم به مواردی از تمثل اشاره کرده است؛ مانند:
← تمثل فرشته برای حضرت مریم
...

[ویکی فقه] تمثل (قرآن). تمثل در اصل از ماده مثول بمعنی ایستادن در برابر شخص یا چیزی است و در اصطلاح به معنای مثل چیزی شدن و به صورت چیزی در آمدن است. در روایات، کلمه تمثل بسیار به چشم می خورد، ولی در قرآن کریم جز در داستان مریم ، در سوره مریم نیامده است.
تمثل به معنای مثل چیزی گردیدن و به صورت و شکل آن درآمدن است. در این مدخل از واژه «تمثل» و جملات مفید آن استفاده شده است.
تمثل در روایات و تواریخ
در روایات اسلامی و تواریخ تمثل به معنی وسیع کلمه، بسیار دیده می شود. از جمله اینکه: ابلیس در آن روز که مشرکان در دار الندوه جمع شده بودند و برای نابودی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم توطئه می چیدند، او در لباس پیرمردی خیر اندیش و خیرخواه ظاهر شد و به اغوا کردن سران قریش پرداخت. و یا دنیا و باطن آن به صورت زن زیبای دلربائی در برابر علی علیه السلام آشکار گشت و قدرت نفوذ در وی را نیافت که داستانش مفصل و معروف است.و نیز در روایات می خوانیم مال و فرزند و عمل انسان به هنگام مرگ در چهره ای مختلف و خاص در برابر او مجسم می شوند. و یا اعمال انسان در قبر و روز قیامت تجسم می یابد و هر کدام در شکل خاصی ظاهر می گردد تمثل در تمام این موارد، مفهومش این است که چیزی یا شخصی صورتا به شکل دیگری در می آید نه اینکه ماهیت و باطن آن تغییر یافته باشد.