[ویکی اهل البیت] تمهید القواعد الأصولیة و العربیة لتفریع قواعد الأحکام الشرعیة کتابی از زین الدین بن علی بن احمد عاملی (معروف به شهید ثانی) در موضوع اصول فقه.
شهید ثانی در این کتاب به بررسی یکصد قاعده اصولی و دیدگاه های گوناگون و مبانی مختلفی که میان علمای اهل تسنن و تشیع در رابطه با آن وجود دارد و احکام فقهی که بر آنها مترتب می شود، پرداخته است.
وی در بخش دوم کتاب به بررسی یکصد قاعده عربی و معانی گوناگون لغات و دیدگاه های گوناگون و مبانی مختلفی که میان علمای علم صرف و نحو و لغت در رابطه با آن وجود دارد و احکام فقهی که مترتب بر آنها می شود، پرداخته است.
نویسنده به آراء اصولی شیعه و اهل تسنن و احکام فرعی آن اشاره کرده است. شهید ثانی در این کتاب میان دو فن تأثیر قواعد اصولی بر احکام فقهی و تأثیر قواعد عربی بر احکام فقهی جمع نموده و حقیقتاً این کتاب گران بهاترین اثری است که در این رابطه نگاشته شده است. با مقایسه این کتاب و آثار دیگری که در این باره نگاشته شده به راحتی درمی یابیم که شهید بر بسیاری از نقاط ضعف آن آثار آگاه بوده و در این کتاب با مهارتی کامل از آن اشتباهات پرهیز کرده است. مانند خروج از بحث و طرح مباحث جانبی که ربطی به موضوع ندارد و یا طولانی ساختن بی جهت مباحث و یا بیان فروعی که مترتب بر قواعد نیستند.
وی در این کتاب با رعایت اختصار به ذکر فروعی پرداخته که بر قواعد مترتب می شوند و گاهی نیز به ذکر دلیل پرداخته، همان گونه که در کتاب شرح لمعه عمل نموده و خواننده را برای استنباط احکام شرعی مهیا ساخته است. او در این کتاب به روایاتی که از طریق عامه وارد شده و در روایات خاصه نیز مضمون آن تأیید شده، اکتفا کرده است.
کتاب تمهید القواعد گنجینه ای ارزشمند است از قواعد اصولی و قواعد عربی و فقه و مسائل نادری که دیگر علما متعرض آن نشده اند. علاوه بر آن به یک سری وقایع و حوادث تاریخی نیز اشاره دارد.
این کتاب بسیار مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار گرفته و با توجه به این که از معدود کتاب هایی است که توسط علمای شیعه در این باره به رشته تحریر درآمده، تاکنون شرحها و حواشی فراوانی بر آن نگاشته شده است.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، جامع فقه اهل البیت 2 : بخش کتابشناسی، معرفی "تمهید القواعد الأصولیة والعربیة لتفریع قواعد الأحکام الشرعیة".
شهید ثانی در این کتاب به بررسی یکصد قاعده اصولی و دیدگاه های گوناگون و مبانی مختلفی که میان علمای اهل تسنن و تشیع در رابطه با آن وجود دارد و احکام فقهی که بر آنها مترتب می شود، پرداخته است.
وی در بخش دوم کتاب به بررسی یکصد قاعده عربی و معانی گوناگون لغات و دیدگاه های گوناگون و مبانی مختلفی که میان علمای علم صرف و نحو و لغت در رابطه با آن وجود دارد و احکام فقهی که مترتب بر آنها می شود، پرداخته است.
نویسنده به آراء اصولی شیعه و اهل تسنن و احکام فرعی آن اشاره کرده است. شهید ثانی در این کتاب میان دو فن تأثیر قواعد اصولی بر احکام فقهی و تأثیر قواعد عربی بر احکام فقهی جمع نموده و حقیقتاً این کتاب گران بهاترین اثری است که در این رابطه نگاشته شده است. با مقایسه این کتاب و آثار دیگری که در این باره نگاشته شده به راحتی درمی یابیم که شهید بر بسیاری از نقاط ضعف آن آثار آگاه بوده و در این کتاب با مهارتی کامل از آن اشتباهات پرهیز کرده است. مانند خروج از بحث و طرح مباحث جانبی که ربطی به موضوع ندارد و یا طولانی ساختن بی جهت مباحث و یا بیان فروعی که مترتب بر قواعد نیستند.
وی در این کتاب با رعایت اختصار به ذکر فروعی پرداخته که بر قواعد مترتب می شوند و گاهی نیز به ذکر دلیل پرداخته، همان گونه که در کتاب شرح لمعه عمل نموده و خواننده را برای استنباط احکام شرعی مهیا ساخته است. او در این کتاب به روایاتی که از طریق عامه وارد شده و در روایات خاصه نیز مضمون آن تأیید شده، اکتفا کرده است.
کتاب تمهید القواعد گنجینه ای ارزشمند است از قواعد اصولی و قواعد عربی و فقه و مسائل نادری که دیگر علما متعرض آن نشده اند. علاوه بر آن به یک سری وقایع و حوادث تاریخی نیز اشاره دارد.
این کتاب بسیار مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار گرفته و با توجه به این که از معدود کتاب هایی است که توسط علمای شیعه در این باره به رشته تحریر درآمده، تاکنون شرحها و حواشی فراوانی بر آن نگاشته شده است.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، جامع فقه اهل البیت 2 : بخش کتابشناسی، معرفی "تمهید القواعد الأصولیة والعربیة لتفریع قواعد الأحکام الشرعیة".
wikiahlb: تمهید_القواعد_شهید_ثانی