تنبیه الامه و تنزیه المله

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تنبیه الامة و تنزیه الملة. تنبیه ُالاُمَّة و تَنْزیه ُالمِلَّة، مشهورترین رساله در باره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت مشروطه، بر اساس نگرش شیعی، نوشته میرزا محمدحسین غروی نائینی (متوفی ۱۳۵۵) و به زبان فارسی است.
آیة الله نایینی این کتاب را در بحران انقلاب مشروطه در سال ۱۳۲۷ ق. به زبان فارسی نوشت و از سوی آیة الله آخوند خراسانی و آیة الله شیخ عبدالله مازندرانی مورد تأیید و تقریظ قرار گرفت.میرزا در این کتاب حاکمیت اسلام ناب محمدی ـ صلی الله علیه و آله ـ را با دلیل و برهان قاطع اثبات کرده و پرده از چهره حکومتهای استبدادی برداشته است او زندگی در زیر سلطه استبداد را مساوی با برده بودن می داند و در این باره چنین می نویسد:«خداوند متعال در قرآن مجید و ائمه معصومین علیهم السلام در مواقع عدیده، زندگی همراه با پذیرش سلطه حکمرانان استبدادگر را نوعی بردگی و ضد آزادی می دانند.» ایشان از قائلین به ولایت مطلقه فقیه است که در این کتاب تمام مناصب و شؤون اعتباری امام معصوم ـ علیه السلام ـ را برای فقیه جامع الشرایط ثابت می داند. بنابر نظریه او، بدون شک علما شرعاً مسؤول دستگاه حکومتی هستند و جلوگیری از بی نظمی و بی عدالتی در جامعه از مسائل پراهمیتی است که از وظایف و مسؤولیتهای آنهاست و در غیبت امام عصر (عج) - همانند زمان ما - رهبری جامعه به عهده آنان می باشد.آیة الله طالقانی - که به همت او این کتاب با ارزش همراه با توضیح و شرح عبارات مشکل به چاپ رسید - در مقدمه کتاب فوق چنین می نویسد:«دقت و توجه به این کتاب برای هر کس مفید است، آنهایی که خواهان دانستن نظر اسلام و شیعه درباره حکومت اند، در این کتاب نظر نهایی و عالی اسلامی - عموماً و شیعه را بخصوص - با مدرک و ریشه خواهند یافت. برای علما و مجتهدین کتاب استدلالی و اجتهادی و برای عوام رساله تقلیدی راجع به وظایف اجتماعی است.» شهید بزرگوار آیة الله مرتضی مطهری پیرامون این کتاب با ارزش می فرماید:«انصاف این است که تفسیر دقیق از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام را هیچ کس به خوبی علامه بزرگ و مجتهد سترگ مرحوم میرزا محمد حسین نایینی - قدس سره - توأم با استدلالها و استشهادهای متقن از قرآن و نهج البلاغه، در کتاب ذیقیمت «تنبیه الامة» بیان نکرده است ... ولی افسوس که جّو عوام زاده محیط ما، کاری کرد که آن مرحوم پس از نشر آن کتاب، بکباره مهر سکوت بر لب زده، دم فرو بست.»

[ویکی شیعه] تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب). تنبیه ُالاُمَّة و تَنْزیه ُالمِلَّة، نوشته میرزا محمدحسین غروی نائینی (متوفی ۱۳۵۵ق) مشهورترین رساله درباره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت مشروطه، بر اساس نگرش شیعی، و به زبان فارسی است. هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و اقامه دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه کننده استبداد و حاکمیت استبدادی می داند، به شدت مخالفت می کند.
این اثر در ۱۳۲۷ نوشته شده و نام کامل آن تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع' است.

[ویکی نور] تنبیه الأمة و تنزیه الملة تألیف آیت الله میرزا محمد حسین غروی نائینی
نائینی که در مکتب میرزای شیرازی تربیت شده و با منش اجتماعی- سیاسی او انس گرفته بود و در نهضت تنباکو از مشاوران وی بشمار می رفت، در عرصه های سیاسی-اجتماعی حضور جدی و فعّالی داشت.
از سوی دیگر انس و دوستی او با سید جمال الدین اسد آبادی از دوران جوانی در اصفهان و استمرار این پیوند تا زمانی که در سامرا بود، به طوری که سید جمال در سفری به سامرا برای ملاقات با میرزای شیرازی چند روزی در حجرۀ نائینی ساکن شد؛نشان از تفکر اجتماعی-سیاسی نائینی و منش او در این عرصه دارد.
زندگی او در مقاطع مختلف و حضورش در جریانات مهم سیاسی آن عصر همچون انقلاب مشروطیت در ایران،جهاد بر ضد استعمار انگلیس، تجاوز روسیه و نهضت اسلامی در عراق که به تبعیدش منتهی شد،گواه بر شخصیت اجتماعی-سیاسی اوست.
پس از اعلان مشروطیت در ایران، مؤلف را بزرگترین حامیان مشروطه شمرده اند که با تألیف این کتاب مشهور و ارزندۀ «تنبیه الأمّة و تنزیه الملّة»، که مورد تأیید رهبران مشروطه آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و ملاّ عبداللّه مازندرانی قرار گرفت، سهم وافری در این نهضت ایفا کرد.
تألیف این اثر در شرائط دشوار آن روز از یک سو در میان مسلمانان پشتوانه ای نظری برای مشروطه بشمار می آمد، به گونه ای که شخصیتی چون شهید مرتضی مطهری فارغ از ماجرای مشروطه دربارۀ جایگاه این اثر می نویسد:

[ویکی فقه] تنبیه الامه و تنزیه المله (کتاب). تنبیه ُالاُمَّة و تَنْزیه ُالمِلَّة، مشهورترین رساله در باره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت مشروطه، بر اساس نگرش شیعی، نوشته میرزا محمدحسین غروی نائینی (متوفی ۱۳۵۵) و به زبان فارسی است.
آیة الله نایینی این کتاب را در بحران انقلاب مشروطه در سال ۱۳۲۷ ق. به زبان فارسی نوشت و از سوی آیة الله آخوند خراسانی و آیة الله شیخ عبدالله مازندرانی مورد تأیید و تقریظ قرار گرفت.میرزا در این کتاب حاکمیت اسلام ناب محمدی ـ صلی الله علیه و آله ـ را با دلیل و برهان قاطع اثبات کرده و پرده از چهره حکومتهای استبدادی برداشته است او زندگی در زیر سلطه استبداد را مساوی با برده بودن می داند و در این باره چنین می نویسد:«خداوند متعال در قرآن مجید و ائمه معصومین علیهم السلام در مواقع عدیده، زندگی همراه با پذیرش سلطه حکمرانان استبدادگر را نوعی بردگی و ضد آزادی می دانند.» ایشان از قائلین به ولایت مطلقه فقیه است که در این کتاب تمام مناصب و شؤون اعتباری امام معصوم ـ علیه السلام ـ را برای فقیه جامع الشرایط ثابت می داند. بنابر نظریه او، بدون شک علما شرعاً مسؤول دستگاه حکومتی هستند و جلوگیری از بی نظمی و بی عدالتی در جامعه از مسائل پراهمیتی است که از وظایف و مسؤولیتهای آنهاست و در غیبت امام عصر (عج) - همانند زمان ما - رهبری جامعه به عهده آنان می باشد.آیة الله طالقانی - که به همت او این کتاب با ارزش همراه با توضیح و شرح عبارات مشکل به چاپ رسید - در مقدمه کتاب فوق چنین می نویسد:«دقت و توجه به این کتاب برای هر کس مفید است، آنهایی که خواهان دانستن نظر اسلام و شیعه درباره حکومت اند، در این کتاب نظر نهایی و عالی اسلامی - عموماً و شیعه را بخصوص - با مدرک و ریشه خواهند یافت. برای علما و مجتهدین کتاب استدلالی و اجتهادی و برای عوام رساله تقلیدی راجع به وظایف اجتماعی است.» شهید بزرگوار آیة الله مرتضی مطهری پیرامون این کتاب با ارزش می فرماید:«انصاف این است که تفسیر دقیق از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام را هیچ کس به خوبی علامه بزرگ و مجتهد سترگ مرحوم میرزا محمد حسین نایینی - قدس سره - توأم با استدلالها و استشهادهای متقن از قرآن و نهج البلاغه، در کتاب ذیقیمت «تنبیه الامة» بیان نکرده است ... ولی افسوس که جّو عوام زاده محیط ما، کاری کرد که آن مرحوم پس از نشر آن کتاب، بکباره مهر سکوت بر لب زده، دم فرو بست.»
نام کامل این رساله
این اثر در ۱۳۲۷ نوشته شده و نام کامل آن تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیَّـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع است.
هدف از نگارش این رساله
هدف از نگارش این کتاب، چنانکه نائینی به صراحت بیان کرده، تنبیه امت به ضروریات شریعت و مبرّا کردن ساحَت دین (ملت) از زندقه و الحاد و بدعت (ظلم و استبداد) است.
اساتید میرزای نائینی
...

[ویکی شیعه] تنبیه الامه و تنزیه المله (کتاب). تنبیه ُالاُمَّة و تَنْزیه ُالمِلَّة، نوشته میرزا محمدحسین غروی نائینی (متوفی ۱۳۵۵ق) مشهورترین رساله درباره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت مشروطه، بر اساس نگرش شیعی، و به زبان فارسی است. هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و اقامه دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه کننده استبداد و حاکمیت استبدادی می داند، به شدت مخالفت می کند.
این اثر در ۱۳۲۷ نوشته شده و نام کامل آن تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع' است.
میرزا محمدحسین غروی نائینی از شاگردان مبرِّز میرزا حسن شیرازی (متوفی ۱۳۱۲)، آقا سید محمد فشارکی اصفهانی (متوفی ۱۳۱۶) و آخوند ملامحمد کاظم خراسانی (متوفی ۱۳۲۸)، و مجتهدی توانا و آگاه به مسائل زمان خود بود. هر چند در طرح کلی این اثر ارزشمند، اقتباساتی از دیدگاه های دیگران دیده می شود، مؤلف توانسته است با طرح مباحث و ابتکاراتی جدید، چشم انداز تازه ای از نظریه سیاسی شیعه درباره نظام مشروطه و نفی استبداد عرضه کند و به تقریری نو از آموزه های شیعی همت گمارد.

دانشنامه عمومی

تنبیه الامة و تنزیه الملة رساله ای سیاسی از محمدحسین نائینی در محدودهٔ نظریهٔ شیعی حکومت جور در دورهٔ غیبت[ ۱] و در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی است که آن را در ربیع الاول ۱۳۲۷ ق. ( پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و پیش از فتح تهران توسط مشروطه خواهان ) نوشت و در همان سال در بغداد به چاپ رساند[ ۲] این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت.
عنوان کامل کتاب را «تنبیه الامة و تنزیه الملة فی لزوم المشروطیة الدولة المنتخبة لتقلیل الظلم علی أفراد الأمة و ترقیةالمجتمع» نیز ثبت کرده اند[ ۳] .
کتاب به گفته نگارنده «در تشریح حقیقت استبداد و مشروطیت دولت و تحقیق قانون اساسی و مجلس شورای ملی و توضیح معنی حریت و مساوات است» او استبداد را به دو نوع استبداد سیاسی و استبداد دینی تقسیم کرده و از میان بردن استبداد دینی را بسیار دشوارتر می داند.
استبداد را به سیاسی و دینی منقسم و هر دو را مرتبط به هم و حافظ یکدیگر و با هم تؤام دانسته اند و قلع این شجره خبیثه و تخلص از این رقیت خسیسه - که وسیله آن فقط به التفات و تنبه ملت منحصر است - در قسم اول اسهل و در قسم دوم در غایت صعوبت و بالتبع موجب صعوبت علاج قسم اول هم خواهد بود. [ ۴]
نائینی در این کتاب مخالفت اسلام با کسب دانش را رد کرده و مشروعیت حکومت در زمان غیبت را منوط به تدوین قانون اساسی، تشکیل مجلس شورای ملی و نظارت مجتهدین بر قوانین مجلس می داند. برای این امر، او در این کتاب نظریه ای را مطرح می کند که بعدها به منطقهٔ فراغِ شرع را معروف می شود.
در تفسیر آیه «واَمرهم شُوری بَینهم» و در توضیح حکومت ولایتیه که نائینی آن را به صدر اسلام ارجاع می دهد، او معتقد است که این الزام مشورت که در قرآن آمده و در سنت اجرا شده، تعارف نبوده و پیامبر و امام معصوم باید در حکومت مشورت کنند و نظر دیگران را در حاکمیت دخالت دهند تا حکومتشان در صورت و سیرت به استبداد شبیه نشود. در واقع حکومت معصوم هم بی مشورت با مردم استبدادی است.
نائینی مشروطه را بیدارباشی می داند و تحفه ای که از غرب آمده و حالا بسیاری از روحانیان که درگیر استبداد دینی شده اند سعی می کنند تا آن را ضد حکومت اسلام و امام زمان جلوه دهند. او اشکال کار را در دور دست های تاریخ می داند از وقتی بنی امیه و معاویه بنای سلطنت استبدادی را نهادند و علمای درباری به توجیه قصر و کاخ سبز معاویه پرداختند و بعدها با تداوم سلطنتِ استبدادی و عادت شدن این نوع حکمرانی و همراهی روحانیان، اینگونه به نظر رسید که اسلام و حکمرانی همین است و آنچه در دوره کوتاه صدر اسلام مشاهده شد به فراموشی رفت. از نظر او کار به جایی رسید که علمای شیعه، شاه را با معصوم اشتباه گرفتند و هر اعتراضی به شاه مستبد را محاربه با امام زمان دانستند. نائینی در اینباره از نامه های برخی آخوندها و ردیف کردن آیات و روایات برای علمای نجف می گوید و اینکه چگونه آنها می خواستند از مراجع حکم تکفیر مشروطه خواهان را بگیرند.
عکس تنبیه الامه و تنزیه المله
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

دانشنامه آزاد فارسی

تَنبیهُ الْاُمَّه و تَنْزیهُ الْمِلَّه
کتابی در دفاع از نظام مشروطه به فارسی از محمدحسین غَرَوی نائینی (۱۲۷۷ـ ۱۳۵۵ق). نویسنده ، این کتاب را تقریباً ده ماه پس از الغای مشروطیت و در دفاع از آن نگاشت (۱۳۲۷ق) و کوشید تا مبانی و اصول مشروطه و نظام پارلمانی و دموکراسی را از مبانی اعتقادی اسلام و با استفاده از قواعد فقهی استخراج کند و اسلامی بودن آن اصول را اثبات کند. انگیزۀ اصلی مؤلف ، پاسخ گویی به اشکالات و شبهاتی است که در کتاب تَذکرة الغافل و اِرشادُ الجاهل آمده است . مخاطبان نائینی در این کتاب ، کسانی هستند که از موضع مذهبی و فقهی با مشروطیت مخالفت می کردند. کتاب دارای یک مقدمه با پنج فصل و یک خاتمه است . این اثر در تقویت مشروطیت ، بسیار مؤثر واقع شد و پس از فروپاشی سلطنت محمدعلی شاه قاجار (۱۳۲۷ق)، مورد استفاده و استناد مشروطه خواهان قرار گرفت . آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی ، دو تقریظ بر این کتاب نوشتند که بر اعتبار و اهمیت آن افزود. تاکنون ده ها کتاب و مقاله در شرح و تفسیر آن نوشته شده است . آیت الله طالقانی در ۱۳۳۴ ش ، این کتاب را با مقدمه ای مبسوط با نام حکومت از نظر اسلام به چاپ رساند.

پیشنهاد کاربران

بپرس