ثانیهٔ کبیسه ( انگلیسی: Leap second ) مقدار زمان یک ثانیه است که به زمان UTC ساعت هماهنگ جهانی* اضافه می شود تا تاریخ روز آن با زمان خورشیدی متوسط* هماهنگ شود. آخرین اقدام اضافه کردن ثانیه کبیسه در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ روی داده است. پس از سال ها بحث در محافل گوناگون استانداردسازی جهانی، در نوامبر ۲۰۲۲ و در ۲۷اُمین نشست کنفرانس عمومی وزن و اندازه گیری ، قرار شد که استفاده از ثانیه کبیسه تا سال ۲۰۳۵ کنار گذاشته شود. [ ۱] [ ۲]
استاندارد ساعت هماهنگ جهانی ( UTC ) مقیاس ثانیه را از دستگاه بین المللی یکاها ( SI ) استفاده می کند و سنجش آن از روی ساعت اتمی است. این استاندارد برای سنجش زمان، مورد استفادهٔ بسیاری از کشورهاست. با توجه به اینکه متوسط زمان یک روز خورشیدی کمی بیشتر از ۲۴ ساعت ( یا ۸۶۴۰۰ ثانیه ) است، بنابراین، اگر یک روز UTC را دقیقاً ۸۶۴۰۰ ثانیه در نظر بگیریم، اختلاف زمان جزئی با یک روز استانداردهای زمان خورشیدی ( مثل ساعت گرینویچ ) پیدا خواهد کرد. موضوع ثانیهٔ کبیسه اصلاح این تفاوت به صورت تنظیم آن به ۸۶۴۰۱ یا ۸۶۳۹۹ ثانیه است. مخصوصاً، یک ثانیهٔ کبیسه ای مثبت بین ثانیهٔ ۲۳:۵۹:۵۹ از یک روز انتخاب شده توسط UTC ( که عموماً آخرین روز یک ماه انتخاب می شود. معمولاً ۳۰ ژوئن یا ۳۱ دسامبر ) و ثانیهٔ ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد در نظر گرفته می شود؛ که این ثانیهٔ اضافه به صورت ۲۳:۵۹:۶۰ در ساعت های UTC نشان داده می شوند. البته در ساعت های محلی وابسته به UTC، این ثانیه می تواند در ادامه یه یک ساعت دیگر یا حتی نیم ساعت یا یک ربع ساعت دیگری در نظر گرفته شود، با توجه به این ساعت محلی. ثانیهٔ کبیسه ای منفی، ثانیهٔ ۲۳:۵۹:۵۹ را از یک تاریخ مشخص، حذف می کند. به طوری که آخرین ثانیهٔ روز ۲۳:۵۹:۵۸ می شود و ثانیهٔ بعدیِ آن ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد خواهد بود. اگرچه، UTC از زمان تأسیس خود هیچگاه به ثانیهٔ کبیسه ای منفی نیاز پیدا نکرده است.
هرچند کلاودیوس بطلمیوس حدود ۱۴۰ سال قبل از میلاد یک روز خورشیدی را به ۶ قسمت مساوی برای نگهداری زمان تقسیم کرده بود[ ۳] ، ولی این ابوریحان بیرونی بود که در سال ۱۰۰۰ میلادی، یک روز را به ۲۴ قسمت و هر قسمت را به ۶۰ واحد تقسیم کرد. در سال ۱۸۷۴ بود که مقیاس ثانیه ( در دستگاه CGS ) به صورت رسمی به عنوان پایهٔ واحد زمان منظور گردید. [ ۴] کمی پس از این مساًله وقتی دانشمندان به این نتیجه رسیدند که زمان چرخش زمین متفاوت است، اتحادیه بین المللی اخترشناسی IAU در سال ۱۹۵۲ ثانیه را به عنوان واحد در سال نجومی در نظر گرفت اما از آنجائیکه سال خورشیدی در محاسبات اساسی تر از سال نجومی قلمداد می شود، در سال ۱۹۵۵ IAU ثانیه را به مقدار ۱⁄۳۱٬۵۵۶٬۹۲۵٫۹۷۴۷ برای سال ۱۹۰۰ تعیین نمود. بالاخره با توجه به ناکافی بودن این تعریف ها، در تاریخ ۱۹۶۷ مجدداً مقدار آن را معادل ۹۱۹۲۶۳۱۷۷۰ دور تشعشع حاصل از اتم سزیوم تعیین کردند. [ ۵]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاستاندارد ساعت هماهنگ جهانی ( UTC ) مقیاس ثانیه را از دستگاه بین المللی یکاها ( SI ) استفاده می کند و سنجش آن از روی ساعت اتمی است. این استاندارد برای سنجش زمان، مورد استفادهٔ بسیاری از کشورهاست. با توجه به اینکه متوسط زمان یک روز خورشیدی کمی بیشتر از ۲۴ ساعت ( یا ۸۶۴۰۰ ثانیه ) است، بنابراین، اگر یک روز UTC را دقیقاً ۸۶۴۰۰ ثانیه در نظر بگیریم، اختلاف زمان جزئی با یک روز استانداردهای زمان خورشیدی ( مثل ساعت گرینویچ ) پیدا خواهد کرد. موضوع ثانیهٔ کبیسه اصلاح این تفاوت به صورت تنظیم آن به ۸۶۴۰۱ یا ۸۶۳۹۹ ثانیه است. مخصوصاً، یک ثانیهٔ کبیسه ای مثبت بین ثانیهٔ ۲۳:۵۹:۵۹ از یک روز انتخاب شده توسط UTC ( که عموماً آخرین روز یک ماه انتخاب می شود. معمولاً ۳۰ ژوئن یا ۳۱ دسامبر ) و ثانیهٔ ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد در نظر گرفته می شود؛ که این ثانیهٔ اضافه به صورت ۲۳:۵۹:۶۰ در ساعت های UTC نشان داده می شوند. البته در ساعت های محلی وابسته به UTC، این ثانیه می تواند در ادامه یه یک ساعت دیگر یا حتی نیم ساعت یا یک ربع ساعت دیگری در نظر گرفته شود، با توجه به این ساعت محلی. ثانیهٔ کبیسه ای منفی، ثانیهٔ ۲۳:۵۹:۵۹ را از یک تاریخ مشخص، حذف می کند. به طوری که آخرین ثانیهٔ روز ۲۳:۵۹:۵۸ می شود و ثانیهٔ بعدیِ آن ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد خواهد بود. اگرچه، UTC از زمان تأسیس خود هیچگاه به ثانیهٔ کبیسه ای منفی نیاز پیدا نکرده است.
هرچند کلاودیوس بطلمیوس حدود ۱۴۰ سال قبل از میلاد یک روز خورشیدی را به ۶ قسمت مساوی برای نگهداری زمان تقسیم کرده بود[ ۳] ، ولی این ابوریحان بیرونی بود که در سال ۱۰۰۰ میلادی، یک روز را به ۲۴ قسمت و هر قسمت را به ۶۰ واحد تقسیم کرد. در سال ۱۸۷۴ بود که مقیاس ثانیه ( در دستگاه CGS ) به صورت رسمی به عنوان پایهٔ واحد زمان منظور گردید. [ ۴] کمی پس از این مساًله وقتی دانشمندان به این نتیجه رسیدند که زمان چرخش زمین متفاوت است، اتحادیه بین المللی اخترشناسی IAU در سال ۱۹۵۲ ثانیه را به عنوان واحد در سال نجومی در نظر گرفت اما از آنجائیکه سال خورشیدی در محاسبات اساسی تر از سال نجومی قلمداد می شود، در سال ۱۹۵۵ IAU ثانیه را به مقدار ۱⁄۳۱٬۵۵۶٬۹۲۵٫۹۷۴۷ برای سال ۱۹۰۰ تعیین نمود. بالاخره با توجه به ناکافی بودن این تعریف ها، در تاریخ ۱۹۶۷ مجدداً مقدار آن را معادل ۹۱۹۲۶۳۱۷۷۰ دور تشعشع حاصل از اتم سزیوم تعیین کردند. [ ۵]
wiki: ثانیه کبیسه