[ویکی فقه] ثمودی، اصطلاح بی مسمّای امروزی برای همه انواع خطوط کتیبه های باستانی شمال عربستان، که برخلاف تیمائی، دیدانی و لحیانی («لحیان»)، حسائی/ احسائی، حسمایی یا صفایی، هنوز به دقت طبقه بندی نشده اند.
ثمودی مقوله ای نامشخص است و به خط یا گویش خاصی اشاره نمی کند. این نام کاملاً قراردادی است و هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد کتیبه های موجود با قبیله ثمود ربط دارند.
تاریخچه کتیبه ها
پیش از اسلام ، در میان ساکنان عربستان ، به خصوص بادیه نشینانی که نوشته ها و نقاشی های آنان زینت بخش تخته سنگ های بیابان بود، نوشتن امری رایج بود. احتمالاً از اوایل قرن هشتم پیش از میلاد تا دست کم نیمه قرن سوم میلادی، تعداد معتنابهی از نظام های الفبایی شمال عربستان در سراسر شبه جزیره به کار می رفت، اگرچه امروزه به ندرت کتیبه ای از این دست در سواحل خلیج فارس یافت می شود. متون گوناگونی به خط ثمودی در گستره ای کشف شده که سرحد شمالی آن حوران سوریه و منتهی الیه جنوبی آن رملة السبعتین/ رمله سبتین در یمن مرکزی است و نیز از مغرب عراق تا مصر علیا امتداد دارد.
محققان و نسخه برداران
در ۱۲۴۷/۱۸۳۱، ولستد و کارلس از برخی کتیبه های ثمودی، که بر صخره ای در نزدیکی وجه قرار داشت، نسخه برداری کردند. در ۱۲۶۴/ ۱۸۴۸، والین از کتیبه های بیشتری در وادی العُوَینِد، در شمال تبوک ، نسخه برداری و آن ها را آوانویسی کرد. در ۱۲۷۴/۱۸۵۸ نیز وتسشتاین از تعدادی از کتیبه های ثمودی و صفایی در جنوب سوریه نسخه برداری کرد. این آثار تا ۱۳۰۸ ش /۱۹۲۹ منتشر نشدند تا این که دواتی، هوبر و اویتینگ تعداد زیادی از متون یافت شده در شمال عربستان را از ۱۲۸۷ تا ۱۳۰۸/ دهه های ۱۸۷۰ و ۱۸۸۰ ثبت و ضبط کردند و کار آنان، رمزگشایی این آثار را تا حدی ممکن ساخت. چند سال بعد، ژوسن و سووینیاک از حدود ۷۶۰ کتیبه ــ که مجدداً از شمال غربی عربستان به دست آمده بود ــ رونوشت های معتبرتری منتشر کردند. در ۱۳۱۵ ش و ۱۳۲۹ـ۱۳۳۰ ش/ ۱۹۳۶ و ۱۹۵۰ـ۱۹۵۱، فیلبی متن دو هزار کتیبه ثمودی را در عربستان شمالی و جنوبی رونویسی کرد، اما عکسی از آن ها تهیه نکرد. نسخه برداری های فیلبی چنان بی دقت تهیه شده که چندان قابل استناد و اعتماد نیست.در ۱۳۳۰ ش /۱۹۵۱، دو نفر هر دو به نام ریکمانس، که از اعضای هیئت اعزامی فیلبی ـ ریکمانس ـ لیپنس بودند، برای انجام دادن طرحی تحقیقاتی، به مرکز و جنوب غربی عربستان سعودی سفر کردند، از نه هزار دیوارنوشته نسخه برداری کردند که تحت عناوین عربی جنوبی، دیدانی، حسائی یا صفایی جای نمی گرفتند، بنابراین آن ها را ثمودی نامیدند. به این ترتیب، دامنه انواع خطها و زبان های منسوب به ثمودی گسترش بسیار یافت. در ۱۳۳۱ ش /۱۹۵۲، هاردینگ متن بیش از پانصد کتیبه کشف شده در جنوب اردن را منتشر کرد. از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ ش/ دهه ۱۹۸۰، نیز بیش از هزاران کتیبه متعلق به همان منطقه به ثبت رسید.
دو دیدگاه
...
ثمودی مقوله ای نامشخص است و به خط یا گویش خاصی اشاره نمی کند. این نام کاملاً قراردادی است و هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد کتیبه های موجود با قبیله ثمود ربط دارند.
تاریخچه کتیبه ها
پیش از اسلام ، در میان ساکنان عربستان ، به خصوص بادیه نشینانی که نوشته ها و نقاشی های آنان زینت بخش تخته سنگ های بیابان بود، نوشتن امری رایج بود. احتمالاً از اوایل قرن هشتم پیش از میلاد تا دست کم نیمه قرن سوم میلادی، تعداد معتنابهی از نظام های الفبایی شمال عربستان در سراسر شبه جزیره به کار می رفت، اگرچه امروزه به ندرت کتیبه ای از این دست در سواحل خلیج فارس یافت می شود. متون گوناگونی به خط ثمودی در گستره ای کشف شده که سرحد شمالی آن حوران سوریه و منتهی الیه جنوبی آن رملة السبعتین/ رمله سبتین در یمن مرکزی است و نیز از مغرب عراق تا مصر علیا امتداد دارد.
محققان و نسخه برداران
در ۱۲۴۷/۱۸۳۱، ولستد و کارلس از برخی کتیبه های ثمودی، که بر صخره ای در نزدیکی وجه قرار داشت، نسخه برداری کردند. در ۱۲۶۴/ ۱۸۴۸، والین از کتیبه های بیشتری در وادی العُوَینِد، در شمال تبوک ، نسخه برداری و آن ها را آوانویسی کرد. در ۱۲۷۴/۱۸۵۸ نیز وتسشتاین از تعدادی از کتیبه های ثمودی و صفایی در جنوب سوریه نسخه برداری کرد. این آثار تا ۱۳۰۸ ش /۱۹۲۹ منتشر نشدند تا این که دواتی، هوبر و اویتینگ تعداد زیادی از متون یافت شده در شمال عربستان را از ۱۲۸۷ تا ۱۳۰۸/ دهه های ۱۸۷۰ و ۱۸۸۰ ثبت و ضبط کردند و کار آنان، رمزگشایی این آثار را تا حدی ممکن ساخت. چند سال بعد، ژوسن و سووینیاک از حدود ۷۶۰ کتیبه ــ که مجدداً از شمال غربی عربستان به دست آمده بود ــ رونوشت های معتبرتری منتشر کردند. در ۱۳۱۵ ش و ۱۳۲۹ـ۱۳۳۰ ش/ ۱۹۳۶ و ۱۹۵۰ـ۱۹۵۱، فیلبی متن دو هزار کتیبه ثمودی را در عربستان شمالی و جنوبی رونویسی کرد، اما عکسی از آن ها تهیه نکرد. نسخه برداری های فیلبی چنان بی دقت تهیه شده که چندان قابل استناد و اعتماد نیست.در ۱۳۳۰ ش /۱۹۵۱، دو نفر هر دو به نام ریکمانس، که از اعضای هیئت اعزامی فیلبی ـ ریکمانس ـ لیپنس بودند، برای انجام دادن طرحی تحقیقاتی، به مرکز و جنوب غربی عربستان سعودی سفر کردند، از نه هزار دیوارنوشته نسخه برداری کردند که تحت عناوین عربی جنوبی، دیدانی، حسائی یا صفایی جای نمی گرفتند، بنابراین آن ها را ثمودی نامیدند. به این ترتیب، دامنه انواع خطها و زبان های منسوب به ثمودی گسترش بسیار یافت. در ۱۳۳۱ ش /۱۹۵۲، هاردینگ متن بیش از پانصد کتیبه کشف شده در جنوب اردن را منتشر کرد. از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ ش/ دهه ۱۹۸۰، نیز بیش از هزاران کتیبه متعلق به همان منطقه به ثبت رسید.
دو دیدگاه
...
wikifeqh: ثمودی