[ویکی فقه] ورود مفهوم جامعة مدنی به عرصة مباحث نظریِ اندیشمندان جهان اسلام ، با تأخیر زمانی بسیار، در دهة هشتاد سدة بیستم اتفاق افتاد.
به رغم سابقة این مفهوم نزد اندیشمندان غربی (از اواخر سدة هفدهم میلادی به بعد)، ورود آن به عرصة مباحث نظریِ اندیشمندان جهان اسلام ، با تأخیر زمانی بسیار، در دهة هشتاد سدة بیستم اتفاق افتاد. با وجود این، آثار نظری معتنابهی را پدید آورد
آثار نظری یران جامعة مدنی
به طور کلی در میان اندیشمندان ایرانی سه دیدگاه درباره جامعة مدنی مطرح است: سنت گرایی دینی ، نوگرایی دینی و نگاه عرفی ( سکولار ). نگاه سنّت گرایان دینی به جمع میان جامعة دینی و جامعة مدنی، اساساً سلبی است. انگاره هایی که این دیدگاه برای جامعة مدنی قائل است، عبارت اند از: فردگرایی ، سود انگاری ، عرفی گرایی ، عقلانیت ابزاری ، تکثرگرایی و شکاکیت اخلاقی ، ضد ایدئولوژیک بودن، و لیبرالیسم . بر اساس این باور، جامعة مدنی غربی برآیند و نتیجه یک نظریه سیاسی و اقتصادی خاص نیست بلکه حاصل تکامل تاریخی نظریه پردازیهای متنوعی است که به رغم اختلاف نگرشها، در چند اصل ریشه ای و نظری، که بنیان نظری مدرنیته را تشکیل می دهند، اشتراک نظر دارند سنّت گرایی دینی چنین انگاره هایی را برای جامعة دینی برمی شمرد: نگاه هستی شناختی خاص به انسان ، نفی فردگرایی، نفی عرفی گرایی، فرا دستوری بودن شریعت ، ایدئولوژیک بودن دین، و نفی عقلانیت ابزاری . آن گاه با مقایسة این دو سلسله از انگاره ها، تضاد میان جامعة مدنی و جامعة دینی را نشان می دهد و بر این باور است که شدت تباین و ناسازگاری میان مبانی متافیزیکی و معرفت شناختی و ارزشی این دو به اندازه ای است که جمع میان آن ها تناقض نمون ( پارادوکسیکال ) است
تضاد میان جامعة دینی و جامعة مدنی
نوگرایی دینی، تضاد میان جامعة دینی و جامعة مدنی را رد می کند و بر این باور است که در واقع، جامعة مدنی یک شیوه و یک مقولة روش شناختی است، اما جامعة دینی مقوله ای ایدئولوژیک است. به تعبیر دیگر، دین برای جامعه، ایدئولوژی یا منبع و مأخذ حقیقی و ارزش است و حال آن که مدنیت برای جامعه نوعی روش شناسی همزیستی به شمار می آید. می توان جامعة مدنی را، به عنوان روشی در خدمت جامعة دینی، به مثابة جامعه ای ایدئولوژیک قرار داد و بدین ترتیب، تنوع و تکثر را در قرائتهای دینی به رسمیت شناخت. در این صورت جامعة مدنی، جامعة مدنی دینی است.
نسبت جامعة مدنی با مدینة النبی
...
به رغم سابقة این مفهوم نزد اندیشمندان غربی (از اواخر سدة هفدهم میلادی به بعد)، ورود آن به عرصة مباحث نظریِ اندیشمندان جهان اسلام ، با تأخیر زمانی بسیار، در دهة هشتاد سدة بیستم اتفاق افتاد. با وجود این، آثار نظری معتنابهی را پدید آورد
آثار نظری یران جامعة مدنی
به طور کلی در میان اندیشمندان ایرانی سه دیدگاه درباره جامعة مدنی مطرح است: سنت گرایی دینی ، نوگرایی دینی و نگاه عرفی ( سکولار ). نگاه سنّت گرایان دینی به جمع میان جامعة دینی و جامعة مدنی، اساساً سلبی است. انگاره هایی که این دیدگاه برای جامعة مدنی قائل است، عبارت اند از: فردگرایی ، سود انگاری ، عرفی گرایی ، عقلانیت ابزاری ، تکثرگرایی و شکاکیت اخلاقی ، ضد ایدئولوژیک بودن، و لیبرالیسم . بر اساس این باور، جامعة مدنی غربی برآیند و نتیجه یک نظریه سیاسی و اقتصادی خاص نیست بلکه حاصل تکامل تاریخی نظریه پردازیهای متنوعی است که به رغم اختلاف نگرشها، در چند اصل ریشه ای و نظری، که بنیان نظری مدرنیته را تشکیل می دهند، اشتراک نظر دارند سنّت گرایی دینی چنین انگاره هایی را برای جامعة دینی برمی شمرد: نگاه هستی شناختی خاص به انسان ، نفی فردگرایی، نفی عرفی گرایی، فرا دستوری بودن شریعت ، ایدئولوژیک بودن دین، و نفی عقلانیت ابزاری . آن گاه با مقایسة این دو سلسله از انگاره ها، تضاد میان جامعة مدنی و جامعة دینی را نشان می دهد و بر این باور است که شدت تباین و ناسازگاری میان مبانی متافیزیکی و معرفت شناختی و ارزشی این دو به اندازه ای است که جمع میان آن ها تناقض نمون ( پارادوکسیکال ) است
تضاد میان جامعة دینی و جامعة مدنی
نوگرایی دینی، تضاد میان جامعة دینی و جامعة مدنی را رد می کند و بر این باور است که در واقع، جامعة مدنی یک شیوه و یک مقولة روش شناختی است، اما جامعة دینی مقوله ای ایدئولوژیک است. به تعبیر دیگر، دین برای جامعه، ایدئولوژی یا منبع و مأخذ حقیقی و ارزش است و حال آن که مدنیت برای جامعه نوعی روش شناسی همزیستی به شمار می آید. می توان جامعة مدنی را، به عنوان روشی در خدمت جامعة دینی، به مثابة جامعه ای ایدئولوژیک قرار داد و بدین ترتیب، تنوع و تکثر را در قرائتهای دینی به رسمیت شناخت. در این صورت جامعة مدنی، جامعة مدنی دینی است.
نسبت جامعة مدنی با مدینة النبی
...
wikifeqh: جامعه_مدنی_در_جهان_اسلام