جزئی و کلی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جزئی و کلی ، دو اصطلاح در فلسفه و منطق ، در حوزه وجودشناسی ، معرفت شناسی و مباحث الفاظ می باشد.
در فلسفه در باره این دو اصطلاح ، هم در حوزه وجودشناسی و هم در قلمرو معرفت شناسی مباحث مهمی یافت می شود و چون در مواردی با مباحث الفاظ پیوند مستقیم دارد، در هر سه قلمرو (ذهن ، خارج و الفاظ ) و ارتباط میان این حوزه ها مطالب مهمی عرضه شده است . چون جزئی و کلی در منطق به قضایای حملی و شرطی اسناد داده می شود و همچنین کلی مقسمی برای کلیات خمس در بحث تعریف است ، از اصطلاحات منطقی نیز محسوب می شوند. متکلمان نیز در آثار خود مطالب در خور توجهی در این باره مطرح ساخته اند، لیکن در برخی موارد به جای واژه کلی از اصطلاحات خاص خود استفاده کرده اند، همانطور که عرفا نیز چنین کرده اند. بنابراین ، در فلسفه ، کلام ، منطق و عرفان بحث در باره جزئی و کلی قابل پیگیری است .

پیشینه بحث جزئی و کلی
پیشینه این بحث را، مانند بسیاری دیگر از مسائل فلسفی ، باید در فلسفه یونان و آرای فیلسوفان یونانی جست . از طریق انتقالِ آثار و آرای فلسفی ایشان به جهان اسلام ، برخی از مبانی اندیشه فیلسوفان مسلمان بر گرفته یا متأثر از آنان است . اما اندیشمندان مسلمان در توسعه و تکمیل مباحث فلسفی ، به ویژه بحث مذکور، و حل برخی مشکلات ناشی از آن در زمینه وجودشناسی و معرفت شناسی ، مستقلاً و با ابتکار نظر نقش مؤثری ایفا کرده اند.

جزئی و کلی از نظر افلاطون
در تاریخ فلسفه یونان ، افلاطون را پدر این موضوع جاودانه (بحث کلیات ) خوانده اند. وی در تبیین نظریه کلی ، عناصر مهمی به کار برده که آن ها را از گذشتگان خود اخذ کرده است . مثلاً، درک وحدت در کثرت را از طالس ، درک کثرت در وحدت در عین وحدت در کثرت را از هراکلیتوس ، و ازلیت و ابدیت و بی زمانی و ثبات را به عنوان معیار واقعیت از پارمنیدس گرفته است . افلاطون ، همانند سقراط ، در پی ایده آلی بود که ملاک اخلاق ، فلسفه و سیاست باشد. از نظر او ایده آل همان مُثُل یا کلیات است .

اولین گام افلاطون در طرح بحث کلی
...

پیشنهاد کاربران

بپرس