جهان بینی قرانی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جهان بینی قرآنی. جهان بینی یک نگرش کلی به هستی و انسان است. در جهان بینی قرآنی، آفرینش هدفمند است و آن گونه که مادی گرایان می پندارند، بیهوده و گزاف آفریده نشده است.
جهان هستی گران بها و ارزشمند است، از نظر فلسفه قرآنی، عالم هستی ارزش والایی دارد و در نزد سازنده اش بسیار گران قیمت است، نه از آن جهت که در آن بسیار تلاش نموده و بهای کلانی برای آن پرداخته است، نه هرگز: «اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَیْئًا اَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ؛ چون به چیزی اراده فرماید، کارش این بس که می گوید: «باش؛ پس (بی درنگ) موجود می شود».ارزشمندی عالم هستی بدان جهت است که بر خالق و آفریننده او دلالت می کند؛ چون خشت خشت آن، به حق بنا نهاده شده و قوانین محکمی آن را سرو سامان داده است که مجد و عظمت الهی، در درخشان ترین صورت، آن متجلی است: «مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالارْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا اِلا بِالْحَقِّ وَاَجَلٍ مُسَمًّی وَالَّذِینَ کَفَرُوا عَمَّا اُنْذِرُوا؛ ما آسمان ها و زمین و آنچه در میان این دو است، جز به حق و برای سرآمد معینی نیافریده ایم؛ و لکن کافران که این حقیقت را نمی پذیرند و از آنچه بیم داده می شوند که فرا رسیدن دادگاه بزرگ قیامت و شقاوت آخرت است، روی می گردانند».
دیدگاه قرآن درباره جهان
خداوند دنیا را به خاطر به کمال رساندن انسان خلق کرده است، زندگی آخرت را به وسیله اعمال و رفتار اختیاری خویش در دنیا می سازیم و به آن شکل می دهیم و چنان که در روایات آمده، دنیا، مزرعه آخرت است. در این جا باید کشت داشت تا در آن جا بتوان درو کرد: «انّما تُوَفّونَ اجورکم؛ فقط (نتایج) کارهایتان را برداشت می کنید».اگر دنیا نباشد، کسی به بهشت نمی رود، نعمت های بهشت پاداش کارهای دنیوی است، کرامات و فضائل و مقامات اخروی حاصل تلاش ها و کارهای انسان است که در دنیا انجام داده است. پس دنیا ارزش فوق العاده دارد؛ زیرا در عمر کوتاه آن، می توان سعادت بی نهایت و لذت جاویدان آخرت را فراهم آورد.حضرت ابراهیم (علیه السلام) در دنیا به مقامی رسید که خداوند درباره او می فرماید:«وَلَقَدِ اصْطَفَیْنَاهُ فِی الدُّنْیَا وَاِنَّهُ فِی الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ»؛ «و حقاً که برگزیدیم؛ ولی (حضرت ابراهیم) را در دنیا و او در آخرت از شایستگان است».درباره بعضی از مؤمنین می فرماید: «فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الآخِرَةِ»؛ «پس عطا کردشان خداوند پاداش دنیا و نیکی پاداش آخرت را».و در جای دیگر قرآن، دنیا را محل نزول برکات و نعمت هایش معرفی می کند: «و لو انّ اهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض؛ «اگر اهل شهر و آبادی ها، ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم».
علت مذمت دنیا
سرزنش های قرآن درباره دنیا، نظیر این که درباره مشرکین و کفار می گوید: «غرّتهمُ الحیاةُ الدّنیا؛ زندگی دنیا فریبشان داده است».یا می گوید: «فلا تغرنکم الحیاة الدنیا؛ و (مواظب باشید) زندگی دنیا فریبتان ندهد».و در جای دیگر زندگی دنیا را نوعی بازیچه کودکانه و لهو و سرگرمی می شمرد، می فرماید: «و ما الحیاة الدنیا الا لعبٌ و لهوٌ...؛ زندگی دنیا چیزی جز بازی و سرگرمی نیست». و نظایر اینها برای چیست؟در پاسخ به این سؤال باید گفت: زندگی دنیا به لحاظ این که موجودی عینی و در زمره مخلوقات خداوند حکیم است، هیچ عیبی ندارد و براساس یک قاعده کلی از آیه، «ربّنا الّذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی؛ پروردگار ما کسی است که با آفرینش هر چیزی را بدان اعطا نمود و سپس آن را هدایت فرمود».آن چه قابل بیان است این است که: نظام زندگی دنیوی بهترین نظام بوده و از نهایت اتقان و جمال برخوردار می باشد؛ بنابراین اشکال اصلی کار را باید در جای دیگر جست وجو کرد و با کمی دقت در آیات و روایات می توان دریافت، عیب و ایراد، از کیفیت رابطه انسان و برخورد وی با دنیا پیدا می شود؛ زیرا همان برخورد او با دنیاست که می تواند آن را برای آینده مفید یا مضرّ، ارزشمند یا بی ارزش، مثبت یا منفی، خوب یا بد کند. در واقع آن چه مورد مذمت و سرزنش قرار گرفته است، دنیاپرستی، تکاثرطلبی، طغیان گری، نابرابری، خودخواهی، دگرآزاری و... خدا محور نبودن کارهاست؛ و گرنه دنیا محل پرورش یافتن و شکوفا گشتن است و هیچ مذمت و سرزنشی را به همراه ندارد. دیدگاه قرآن شریف هم درباره اصل هستی و دنیا بسیار مثبت و جدی است.
← دنیا در کلام امام علی
...

پیشنهاد کاربران

بپرس