جوامع الکلم

[ویکی فقه] جوامِعُ الْکَلِم، اصطلاحی حدیثی است،برگرفته از حدیثی از پیامبر اکرم ناظر به سخنان جامع ، موجز و پرمعنای آن حضرت می باشد.
جوامع الکلم ترکیبی وصفی است که در آن جای صفت و موصوف عوض و صفت به موصوف اضافه شده ، صورت اصلی آن الکَلِمُ الجامعه بوده است .
جوامع ، جمعِ جامعه است و کَلِم ، جمعِ کلمه ، و کلمه هم یک لفظ و هم مجموعه ای از الفاظ را در بر می گیرد.
در زبان عربی واژه کلمه را به کار می برند و از آن مجموعه ای از کلمات ، نظیر یک خطبه و یک قصیده ، را قصد می کنند.
کَلِم هم کمتر از سه کلمه را در بر نمی گیرد.
بنابراین ، منظور از جوامع الکلم مجموعه ای از جملات و سخنان جامع و فراگیر است .

ذکر اصطلاح مذکور در منابع شیعی و سنی
این اصطلاح در چند حدیث از منابع شیعی و سنّی ، و در سیاق های گوناگون ، از پیامبر اکرم نقل شده است : «بُعِثتُ بجوامع الکَلِم » (من با سخنان جامع برانگیخته شدم )
، «اُعْطیتُ جوامع الکَلم » (به من سخنان جامع داده شده ) ، و «اُوتیتُ جوامع الکَلِم » برای اطلاع از نقل ها و سند این حدیث در منابع اهل سنّت . در حدیث مشهور امام حسن علیه السلام به نقل از هند بن ابی هاله در وصف پیامبر صلی اللّه علیه وآله ، نیز آمده است : «کان ...
و یتکلَّمُ بجوامع الکلم ».

جوامع الکلم از اختصاصات پیامبر
در این احادیث ، داشتن جوامع الکلم ، در کنار چند ویژگی دیگر، از جمله اختصاصات پیامبر شمرده شده و در توضیح معنای آن گفته شده که سخنان پیامبر اکرم سخنانی است با واژه های اندک و معانی بسیار.

قول مناوی در توضیح جوامع الکلم
...

[ویکی شیعه] جوامع الکلم، مفهومی حدیثی است که به مجموعه سخنان جامع و موجز و پرمعنای پیامبر اکرم اشاره دارد. این سخنان در برخی منابع، بر آیات قرآن کریم تطبیق داده شده و در برخی دیگر بر احادیث نبوی که راویان عین الفاظی که پاهمبر فرمودند را نقل کرده اند. جامع العلوم و الحکم، نوشته ابن رجب بغدادی، مهم ترین کتابی است که در مورد جوامع الکلم پاهمبر نوشته شده است.
جوامع الکلم ترکیبی وصفی است که در آن جای صفت و موصوف عوض شده است. جوامع ، جمعِ جامعه است و کلِم ، جمعِ کلمه ، و کلمه هم یک لفظ و هم مجموعه ای از الفاظ را در برمی گیرد.
منظور از کلمه در این اصطلاح، مجموعه ای از کلمات ، نظیر یک خطبه و یک قصیده است. بنابراین ، منظور از جوامع الکلم مجموعه ای از جملات و سخنان جامع و فراگیر است . در اصطلاح حدیثی نیز، جوامع الکلم، ناظر به سخنان جامع ، موجَز و پرمعنای آن حضرت است.