حاشیه المکاسب

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (آخوند). مؤلف کتاب حاشیه کتاب المکاسب استاد محقق فقیه اصولی ملا محمد کاظم بن حسین خراسانی نجفی (م ۱۳۲۹ ق)، معروف به آخوند خراسانی می باشد.
حاشیه کتاب المکاسب از بهترین و دقیق ترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری و از مهم ترین آثار علمی باقی مانده از آخوند خراسانی (قده) می باشد.این کتاب در عین اختصار مشتمل بر معظم مباحث بیع و خیارات است.ابتکارات و نوآوری ها و تحقیقات کمیاب، قدرت استدلال و استحکام ادله و احاطه علمی مؤلف، به اضافه دقت بی نظیر و بیان رسا و قلم روان، این حاشیه را از سایر حواشی ممتاز نموده است.با توجه به این که این کتاب پس از کتاب های حاشیه قدیمی بر رسائل، درر الفوائد، فوائد الاصول، کفایة الاصول و حاشیه بر استصحاب و سایر تالیفات مؤلف نوشته شده و تالیف این کتاب در اواخر عمر شریف وی می باشد، خلاصه و چکیده افکار این فقیه اصولی در این کتاب نمایان شده و از اعتبار علمی خاصی برخوردار است.این کتاب نظیر تدریس آخوند و سایر تالیفات او به سبب دقت و عمق مطالب و دوری از زوائد در نوشتار و ایجاز و اختصار در بیان مطالب، از متون فقهی پیچیده به شمار می آید که درک آن برای بسیاری از اذهان مشکل است.برای درک بهتر مطالب این کتاب، به کتاب احکام مکاسب و تجارت تقریر درس مؤلف بوسیله شیخ حسن بن عبدالله بدر قطیفی (م ۱۳۳۴ ق) که از شاگردان وی بوده است می توان مراجعه کرد.

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (رشتی). حاشیة المکاسب کتاب با ارزشی از حواشی بر المکاسب شیخ انصاری «قده» (م ۱۲۸۱ ق) است که توسط میرزا حبیب الله رشتی (م ۱۳۱۲ ق) در اواخر زندگانی شیخ اعظم انصاری در زمانی که به بحث و تدریس آن اشتغال داشته است نوشته شده است و بعدها توسط شاگردانش بتدریج گردآوری و آماده شده است.
اگر چه مؤلف دارای کتاب های معتبری در مباحث اجاره ، بیع ، غصب ، و رهن در شرح بر شرایع الاسلام می باشد اما این کتاب نیز از آن نظر که با توجه به نظریات شیخ اعظم تالیف شده دارای جایگاه خاصی است.حواشی مذکور در کتاب بسیار مختصر و بدون بررسی تفصیلی مباحث نوشته شده و در موارد نادری نیز به منابع و مآخذ مراجعه شده است. شاید مختصرترین حاشیه بر مکاسب شیخ اعظم همین حاشیه باشد.از آنجایی که این حواشی در هنگام تدریس آن توسط مؤلف نوشته شده است اکثر این حواشی به تقریر و توضیح عبارات مکاسب اختصاص دارد و در مواردی نیز نقد و بررسی نظریات شیخ اعظم در آن دیده می شود.

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (شهیدی). کتاب حاشیة المکاسب، طبع جدید از متن کامل کتاب مکاسب شیخ انصاری به همراه حاشیه میرزا فتاح شهیدی تبریزی، به زبان عربی است.
این حاشیه که «هدایة الطالب الی اسرار المکاسب» نامیده شده، در طبع قدیم کتاب شناسی شده و در اینجا تنها به خصوصیات چاپ جدید اشاره می شود.این طبع از کتاب مکاسب همراه با حاشیه مزبور، در پنج جلد صورت گرفته که در جلد اول، مکاسب مکرمه، در جلدهای دوم و سوم، کتاب بیع و در دو جلد آخر، بحث خیارات و نقد و نسیه و مانند آن مطرح شده است.

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (شیرازی). مؤلف کتاب حاشیة المکاسب میرزا محمد تقی مشهور به میرزای شیرازی، از فقهای بزرگ شیعه در نیمه اول قرن چهاردهم هجری و از علمای بزرگ حوزه علمیه نجف و متوفای سال ۱۳۳۸ هجری قمری است.
میرزای شیرازی در این کتاب از اول مکاسب شیخ انصاری تا آخر آنرا شرح و توضیح داده است به این ترتیب که در آغاز هر بخش می فرماید «قوله» و سپس کلماتی از عبارت شیخ انصاری در مکاسب را آورده و به شرح و توضیح آن می پردازد.میرزای شیرازی در این کتاب با سبکی علمی و بسیار دقیق به شرح و توضیح کتاب مکاسب پرداخته است.

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (کتاب). مولف میرزا علی بن شیخ عبد الحسین بن آخوند ملا علی اصغر ایروانی نجفی غروی متوفای ۱۳۵۴ هجری قمری می باشد.
کتاب حاشیة المکاسب محقق ایروانی یکی از بهترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده» می باشد.میرزا محمد علی اردوبادی در قسمتی از زندگی نامۀ مؤلف در مورد ارزش این کتاب می نویسد: حاشیة المکاسب و هی هذه التی یزفها الطبع الی الافاضل الاعلام و ستعود آیة باهرة علی ان عاقد سمطها هو اول فی تدقیق مباحث الفن و اول فی مواقع النظر و اول فی تطبیق الفرع علی الاصل.

[ویکی فقه] حاشیة المکاسب (یزدی). مؤلف کتاب حاشیة المکاسب علامه محقق سید محمد کاظم بن عبد العظیم طباطبایی حسنی یزدی نجفی (م ۱۳۳۷ ق)، می باشد.
یکی از دقیق ترین و بهترین حواشی و شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده»، حاشیه مکاسب سید محمد کاظم یزدی «قده» می باشد. اگر چه کتاب عروة الوثقی وی زبانزد عام و خاص بوده و عظمت علمی وی را بخوبی نشان می دهد اما کتاب حاشیه بر مکاسب نیز از مهم ترین آثار علمی و فقهی مؤلف می باشد.

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (آخوند). مؤلف کتاب حاشیه کتاب المکاسب استاد محقق فقیه اصولی ملا محمد کاظم بن حسین خراسانی نجفی (م ۱۳۲۹ ق)، معروف به آخوند خراسانی می باشد.
حاشیه کتاب المکاسب از بهترین و دقیق ترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری و از مهم ترین آثار علمی باقی مانده از آخوند خراسانی (قده) می باشد.این کتاب در عین اختصار مشتمل بر معظم مباحث بیع و خیارات است.ابتکارات و نوآوری ها و تحقیقات کمیاب، قدرت استدلال و استحکام ادله و احاطه علمی مؤلف، به اضافه دقت بی نظیر و بیان رسا و قلم روان، این حاشیه را از سایر حواشی ممتاز نموده است.با توجه به این که این کتاب پس از کتاب های حاشیه قدیمی بر رسائل، درر الفوائد، فوائد الاصول، کفایة الاصول و حاشیه بر استصحاب و سایر تالیفات مؤلف نوشته شده و تالیف این کتاب در اواخر عمر شریف وی می باشد، خلاصه و چکیده افکار این فقیه اصولی در این کتاب نمایان شده و از اعتبار علمی خاصی برخوردار است.این کتاب نظیر تدریس آخوند و سایر تالیفات او به سبب دقت و عمق مطالب و دوری از زوائد در نوشتار و ایجاز و اختصار در بیان مطالب، از متون فقهی پیچیده به شمار می آید که درک آن برای بسیاری از اذهان مشکل است.برای درک بهتر مطالب این کتاب، به کتاب احکام مکاسب و تجارت تقریر درس مؤلف بوسیله شیخ حسن بن عبدالله بدر قطیفی (م ۱۳۳۴ ق) که از شاگردان وی بوده است می توان مراجعه کرد.
تالیف و انتشار
کتاب موجود از دو قسمت حاشیه بر بیع و حاشیه بر خیارات تشکیل شده است.حاشیه بر بیع در ۱۲ ربیع الثانی سال ۱۳۱۸ ق و حاشیه بر قسمت خیارات در ۱۹ محرم الحرام سال ۱۳۱۹ ق پایان یافته است. کتاب موجود در جمادی الاولی سال ۱۴۰۶ ق بوسیله وزارت ارشاد اسلامی چاپ شده است و مصحح و محقق آن سید مهدی شمس الدین می باشد.
نسخه ها
در الذریعة نسخه خاصی از کتاب را ذکر ننموده است. نسخه اصلی که برای نگارش کتاب از آن استفاده شده است نسخه ای است که به خط مؤلف بوده و بوسیله نوه وی، فاضل متقی شیخ کفائی برای چاپ در اختیار گروه تحقیق انتشار کتاب قرار گرفته است.از آن جایی که نسخه چاپ سنگی آن دارای غلط های زیادی بوده است، کتاب موجود با نسخه مؤلف تصحیح شده است و مراجع و مآخذ روایات و کلمات اصحاب نیز برای استفاده بیشتر خوانندگان استخراج شده است.
تقسیم بندی مطالب
...

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (آخوند). حاشیة المکاسب نوشته استاد محقق فقیه اصولی ملا محمد کاظم بن حسین خراسانی نجفی (م 1329 ق).
حاشیۀ کتاب المکاسب از بهترین و دقیق ترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری و از مهم ترین آثار علمی باقی مانده از آخوند خراسانی (قده) می باشد.
این کتاب در عین اختصار مشتمل بر معظم مباحث بیع و خیارات است.
ابتکارات و نوآوری ها و تحقیقات کمیاب، قدرت استدلال و استحکام ادله و احاطۀ علمی مؤلف، به اضافۀ دقت بی نظیر و بیان رسا و قلم روان، این حاشیه را از سایر حواشی ممتاز نموده است.
با توجه به این که این کتاب پس از کتاب های حاشیۀ قدیمی بر رسائل، درر الفوائد، فوائد الأصول، کفایة الأصول و حاشیه بر استصحاب و سایر تألیفات مؤلف نوشته شده و تألیف این کتاب در اواخر عمر شریف وی می باشد، خلاصه و چکیدۀ افکار این فقیه اصولی در این کتاب نمایان شده و از اعتبار علمی خاصی برخوردار است.

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (العراقی). حاشیة المکاسب (العراقی)، تقریرات و حواشی درس آقا ضیاءالدین عراقی (متوفی 1361ق)، بر کتاب مکاسب شیخ انصاری است که به قلم میرزا ابوالفضل نجم آبادی (متوفی 1385ق)، به زبان عربی نگارش شده است.
این کتاب، مشتمل بر شرح استدلالی مباحث مکاسب محرمه، بیع و خیارات در یک جلد است.
در مقدمه تحقیقی کتاب، مقاله ای درباره چگونگی شکل گیری مذاهب چهارگانه اهل سنت و نیز تطوّر فقه شیعی و آثار فقهی تشیع ارائه شده است. مکتب فقهی اهل بیت(ع)، مکتبی مستقل و برگرفته از کتاب و سنت نبوی است که نزد اهل بیت(ع) به امانت بوده است. این استقلال در مقطع زمانی امام باقر و صادق(ع) که مصادف با ضعف دولت اموی و قیام عباسیان بود، متجلی شد.
در ادامه این مقدمه، شرح حال شیخ انصاری، شیخ آقا ضیاءالدین عراقی، آیت الله نجم آبادی و آثار آنها مورد مطالعه قرار گرفته است.
نگارش این حاشیه به شیوه «قوله - أقول» با ذکر عبارات و مطالب دشوار مکاسب در داخل پرانتز و شرح و توضیح آن به شیوه استدلالی صورت گرفته است. نویسنده در هر موضوع آراء و نظرات مختلف را مطرح و پس از نقد و بررسی عالمانه آنها با تعبیراتی مانند «و التحقیق» جمع بندی و نظر خود را ذکر کرده است.
تحقیق این کتاب بر روی تنها نسخه باقی مانده از آن انجام گرفته است. آدرس آیات، روایات و ارجاعات خوبی در پاورقی های کتاب ذکر شده است. در تحقیق کتاب، که توسط گروه تحقیق مؤسسه آیت الله العظمی بروجردی صورت گرفته، تلاش شده است که منابع و مآخذ حواشی و نظریاتی را که عراقی مطرح کرده، استخراج و در پاورقی برای مراجعه محققین ذکر شود. همچنین برخی توضیحات عراقی بر حاشیه خود، در پاورقی ذکر شده که با تعبیر «منه رحمه الله» مشخص گردیده است.

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (ایروانی). حاشیة المکاسب تألیف میرزا علی بن شیخ عبدالحسین بن آخوند ملا علی اصغر ایروانی نجفی غروی (م 1354 ق).
کتاب حاشیة المکاسب محقق ایروانی یکی از بهترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده» می باشد.
مؤلف در این کتاب بدون توجه و تعرض به اقوال سایر محشین صرفا به تحقیق و بررسی متن المکاسب شیخ اعظم پرداخته است. این کتاب مجموعه ای از ابتکارات و افکار بلند و دقت های کم نظیر این محقق ارجمند می باشد.
وی به دور از تقلید از روش سایر محشین مکاسب با تعمق و تدبر در اقوال و نظریات به بررسی و نقد آنان پرداخته است و به دلیل مراجعه ننمودن به مآخذ و منابع اقوال حتی در مورد الفاظ کنایی نظیر بعض الأساطین «یا بعض المعاصرین» با همان حالت آنها را نقل و به بررسی اقوال آنان پرداخته است.
از زمان نگارش این کتاب ارزشمند که به اصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد، فقهای بزرگ پس از وی، همچون مرحوم نائینی در منیة الطالب، امام خمینی «قده» در المکاسب المحرمة، محقق خویی «قده» در کتاب های صلاة و صوم مستند عروة الوثقی و مصباح الفقاهة به نقل آراء وی پرداخته و نظریات این فقیه موفق را بررسی نموده اند.

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (رشتی). حاشیة المکاسب کتاب با ارزشی از حواشی بر المکاسب شیخ انصاری «قده» (م ۱۲۸۱ ق) است که توسط میرزا حبیب الله رشتی (م ۱۳۱۲ ق) در اواخر زندگانی شیخ اعظم انصاری در زمانی که به بحث و تدریس آن اشتغال داشته است نوشته شده است و بعدها توسط شاگردانش بتدریج گردآوری و آماده شده است.
اگر چه مؤلف دارای کتاب های معتبری در مباحث اجاره ، بیع ، غصب ، و رهن در شرح بر شرایع الاسلام می باشد اما این کتاب نیز از آن نظر که با توجه به نظریات شیخ اعظم تالیف شده دارای جایگاه خاصی است.حواشی مذکور در کتاب بسیار مختصر و بدون بررسی تفصیلی مباحث نوشته شده و در موارد نادری نیز به منابع و مآخذ مراجعه شده است. شاید مختصرترین حاشیه بر مکاسب شیخ اعظم همین حاشیه باشد.از آنجایی که این حواشی در هنگام تدریس آن توسط مؤلف نوشته شده است اکثر این حواشی به تقریر و توضیح عبارات مکاسب اختصاص دارد و در مواردی نیز نقد و بررسی نظریات شیخ اعظم در آن دیده می شود.
مقرر
در متن کتاب موجود نامی از فردی که این حواشی را جمع آوری کرده است موجود نیست اما در کتب تراجم مثل الذریعة و مستدرکات اعیان الشیعة دو نفر را به عنوان مقرر بحث های میرزا حبیب الله و دارای کتاب حاشیه بر مکاسب ذکر نموده اند.نفر اول سید محمد باقر بن مرتضی درچه ای اصفهانی (م ۱۳۴۲ ق) است. صاحب الذریعة در کتاب نقباء البشر و در الذریعة می نویسد:هاجر الی العتبات مع آیة الله النائینی و قرا فی النجف علی العلامة المیرزا حبیب الله الرشتی و کتب حاشیة المکاسب و الرسائل من تقریراته.فرد دیگر سید محمد باقر بن علی (صاحب حاشیه بر قوانین) قزوینی (م ۱۳۲۸ ق) می باشد. در مستدرکات اعیان الشیعة در ذکر نام تالیفات وی می نویسد: حاشیة المکاسب و هو تقریرات درس استاذه المیرزا حبیب الله الرشتی. در هر حال این کتاب را هر کدام از این دو گردآوری کرده باشند آن چنان که در خاتمه کتاب آمده است در ابتدا گروهی از شاگردان مؤلف این کتاب را جمع آوری نموده و سپس یکی از دو فرد مذکور آن را تصحیح و تحقیق نموده است.در پایان این کتاب آمده است: کان اصل الحواشی غیر مدون فدونها جماعة من الاصحاب من جامع لجمیعها و حافظ لجلها لکنها اورکهم الطبیعة الثانویة فحرفوا حروفا منها لا عن قصد الی ذلک حتی وفقنی الله تعالی للعرض علی اصل خطه الشریف فجمعتها کما هی من دون زیادة و نقیصة و اسقط منها ما اسقطه شیخنا المعظم و زدت علیها ما زادها دام افضاله خصوصا فی المتاخرین من الازمنة حینا بعد حین.
تاریخ تالیف
با توجه به این که کتاب مکاسب محرمه در اواخر عمر شریف شیخ اعظم «قده» (م ۱۲۸۱ ق) نوشته شده است و از طرفی میرزا حبیب الله رشتی پس از نام شیخ اعظم عبارت «دام ظله» را ذکر نموده است.بنابراین این کتاب حدود سال های ۱۲۷۵ ق تا ۱۲۸۱ ق نوشته شده و زمان جمع آوری آن نیز به احتمال زیاد قبل از ۱۳۰۰ قمری بوده است.
تاریخ انتشار
...

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (شهیدی جدید). حاشیة المکاسب (شهیدی - جدید)، طبع جدید از متن کامل کتاب مکاسب شیخ انصاری به همراه حاشیه میرزا فتاح شهیدی تبریزی، به زبان عربی است. این کتاب که «هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب» نامیده شده، در طبع قدیم، کتاب شناسی شده و در اینجا تنها به خصوصیات چاپ جدید اشاره می شود.
این طبع از کتاب در پنج جلد صورت گرفته که در جلد اول مکاسب مکرمه، در جلدهای دوم و سوم کتاب بیع و در دو جلد آخر بحث خیارات و نقد و نسیه و مانند آن مطرح شده است.
از ویژگی های این طبع از کتاب تفکیک متن کتاب مکاسب از حاشیه است؛ بدین ترتیب که متن کتاب مکاسب در بالای صفحه و حاشیه شهیدی در ذیل صفحه آمده است. اختلاف نسخ و برخی توضیحات نیز در پاورقی کتاب آمده است. آدرس آیات، روایات و مراجع عبارات کتاب در انتهای هر بخش از کتاب تحت عنوان «مصادر» آمده است.
فهرست عناوین هر جلد در انتهای آن و فهرست منابع در انتهای جلد پنجم ذکر شده است.
هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (شهیدی). کتاب حاشیة المکاسب، طبع جدید از متن کامل کتاب مکاسب شیخ انصاری به همراه حاشیه میرزا فتاح شهیدی تبریزی، به زبان عربی است.
این حاشیه که «هدایة الطالب الی اسرار المکاسب» نامیده شده، در طبع قدیم کتاب شناسی شده و در اینجا تنها به خصوصیات چاپ جدید اشاره می شود.این طبع از کتاب مکاسب همراه با حاشیه مزبور، در پنج جلد صورت گرفته که در جلد اول، مکاسب مکرمه، در جلدهای دوم و سوم، کتاب بیع و در دو جلد آخر، بحث خیارات و نقد و نسیه و مانند آن مطرح شده است.
ویژگی کتاب
از ویژگی های این طبع، تفکیک متن کتاب مکاسب از حاشیه است؛ بدین ترتیب که متن کتاب مکاسب در بالای صفحه و حاشیه شهیدی در ذیل آن آمده است. اختلاف نسخ و برخی توضیحات نیز در پاورقی کتاب ذکر شده است. آدرس آیات، روایات و مراجع عبارات کتاب در انتهای هر بخش از کتاب تحت عنوان «مصادر» آمده است.فهرست عناوین هر جلد در انتهای آن و در انتهای جلد پنجم ذکر شده است.
عناوین مرتبط

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (شیرازی). مؤلف کتاب حاشیة المکاسب میرزا محمد تقی مشهور به میرزای شیرازی، از فقهای بزرگ شیعه در نیمه اول قرن چهاردهم هجری و از علمای بزرگ حوزه علمیه نجف و متوفای سال ۱۳۳۸ هجری قمری است.
میرزای شیرازی در این کتاب از اول مکاسب شیخ انصاری تا آخر آنرا شرح و توضیح داده است به این ترتیب که در آغاز هر بخش می فرماید «قوله» و سپس کلماتی از عبارت شیخ انصاری در مکاسب را آورده و به شرح و توضیح آن می پردازد.میرزای شیرازی در این کتاب با سبکی علمی و بسیار دقیق به شرح و توضیح کتاب مکاسب پرداخته است.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب از منابع خوب برای آشنایی با مبانی فقهی میرزای شیرازی کوچک می باشد. این کتاب سند خوبی بر توانایی فقهی و قدرت استنباط نگارنده می باشد. کتاب حاشیه بر مکاسب میرزا محمد تقی شیرازی کتابی مناسب برای مراجعه طلاب به هنگام درس مکاسب و منبعی خوب برای مراجعه اساتید این کتاب قبل از تدریس مکاسب می باشد.نگارنده در این کتاب به بسیاری از نکات علمی و دقیق کتاب مکاسب شیخ انصاری اشاره کرده است. کتاب مکاسب از کتاب های درسی سطوح عالی در حوزه های علمیه به شمار می آید.
معرفی کتاب
آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب ارزشمند الذریعه الی تصانیف الشیعه ج۶ ص۱۵۵ می فرماید: «لشیخنا المیرزا محمد تقی بن المیرزا محب علی بن المیرزا محمد علی المتخلص بگلشن الشیرازی الحائری المولد و المدفن السامرائی الجوار، المتوفی لیلة الاربعاء (۳ ذی الحجة ۱۳۳۸) هی لطیفة دقیقة تقرب من خمسة آلاف بیت لم تطبع، و طبعت حاشیة المکاسب له، کما یاتی» یعنی استاد ما میرزا محمد تقی فرزند میرزا محب علی فرزند میرزا محمد علی که در اشعار خود متخلص به نام گلشن شیرازی می باشند، متولد و متوفای کربلا و ساکن سامراء و متوفای شب چهارشنبه ۳ ذی حجه سال ۱۳۳۸ هجری قمری. دیوان اشعار ایشان بسیار لطیف و دقیق و شامل پنج هزار بیت شعر می باشد که به چاپ نرسیده است. ایشان حاشیه ای بر مکاسب دارند که به چاپ رسیده است.سید محسن امین در کتاب ارزشمند اعیان الشیعة جلد ۹ ص۱۹۲ در معرفی تالیفات میرزا محمد تقی شیرازی می فرمایند «و طبع له حاشیة علی المکاسب» یعنی کتابی از ایشان به نام حاشیه بر مکاسب به چاپ رسیده است.
مباحث کتاب
...

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (همدانی). حاشیة المکاسب تألیف فقیه محقق حاج آقا رضا بن محمد هادی همدانی (م 1322 ق).
کتاب حاشیه بر مکاسب آقا رضا همدانی از اولین شروح بر مکاسب شیخ اعظم انصاری و از عمیق ترین و دقیق ترین این شروح می باشد.
این کتاب شامل تعلیقات و حواشی مؤلف از کتاب البیع تا آخر کتاب خیارات می باشد. اگر چه این کتاب به صورت نسخۀ خطی در گوشه های کتابخانه های خصوصی بوده است اما به دلیل اهمیت مطالب آن و توجه و عنایت علما و بزرگان از فقهاء، نسخه های خطی آن بیش از سایر تألیفات وی نسخه برداری شده و بزرگانی همچون شیخ محمد حسین اصفهانی (م 1361 ق)، محقق نائینی (م 1355 ق)، شیخ حسین حلّی (م 1394 ق) و دیگران سعی داشته اند تا یک نسخه از آن را داشته باشند و از مطالب آن استفاده نمایند.
روش و شیوۀ کتاب از ابتدا تا اواسط آن و از اواسط تا به پایان آن به دو گونه است. در ابتدا مطالب کتاب به صورت تقریر درس خارج و نظریات شخصی مؤلف بوده و ذکر عناوین ابواب و فروع مسائل مطرح شده از کتاب المکاسب شیخ، بیشتر به عنوان آغازگر بیان نظریات مؤلف می باشد.
از اواسط کتاب با تغییر در شیوۀ نگارش، شرح عبارت های مکاسب به صورت باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد.
این کتاب نیز نظیر «مصباح الفقیه» و «حاشیة الرسائل» وی مملو از تحقیقات فقهی بدیع و تطبیق قواعد اصولی بر مصادیق آنان می باشد.

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (کتاب). مولف میرزا علی بن شیخ عبد الحسین بن آخوند ملا علی اصغر ایروانی نجفی غروی متوفای ۱۳۵۴ هجری قمری می باشد.
کتاب حاشیة المکاسب محقق ایروانی یکی از بهترین شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده» می باشد.میرزا محمد علی اردوبادی در قسمتی از زندگی نامۀ مؤلف در مورد ارزش این کتاب می نویسد: حاشیة المکاسب و هی هذه التی یزفها الطبع الی الافاضل الاعلام و ستعود آیة باهرة علی ان عاقد سمطها هو اول فی تدقیق مباحث الفن و اول فی مواقع النظر و اول فی تطبیق الفرع علی الاصل.
روش مولف
مؤلف در این کتاب بدون توجه و تعرض به اقوال سایر محشین صرفا به تحقیق و بررسی متن المکاسب شیخ اعظم پرداخته است. این کتاب مجموعه ای از ابتکارات و افکار بلند و دقت های کم نظیر این محقق ارجمند می باشد.وی به دور از تقلید از روش سایر محشین مکاسب با تعمق و تدبر در اقوال و نظریات به بررسی و نقد آنان پرداخته است و به دلیل مراجعه ننمودن به مآخذ و منابع اقوال حتی در مورد الفاظ کنایی نظیر بعض الاساطین «یا بعض المعاصرین» با همان حالت آنها را نقل و به بررسی اقوال آنان پرداخته است. از زمان نگارش این کتاب ارزشمند که به اصطلاح شرح بالقول (قوله... اقول) می باشد، فقهای بزرگ پس از وی، همچون مرحوم نائینی در منیة الطالب، امام خمینی «قده» در المکاسب المحرمة، محقق خویی «قده» در کتاب های صلاة و صوم مستند عروة الوثقی و مصباح الفقاهة به نقل آراء وی پرداخته و نظریات این فقیه موفق را بررسی نموده اند.در این کتاب تمام سه قسمت مکاسب محرمه ، کتاب البیع و خیارات حاشیه زده شده و در پایان کتاب البیع به صورت بسیار مختصر و در چند صفحه در مورد خروج ملک از تسلط مالکش بر اثر اعراض او، رساله ای با عنوان «جمان السلک فی الاعراض عن الملک» اضافه شده است.
انگیزۀ تالیف
مؤلف در خطبۀ کتاب در مورد علت تالیف آن می نویسد: فهذه خواطر علقتها علی کتاب المکاسب لشیخ الطائفة و عمید الفرقة استاد المجتهدین شیخنا المرتضی الانصاری «قدس الله سره» قصدت فیما اوضحت من مسائل الکتاب ایقاف الطالب علی سننه اللاحب و فیما انتقدته الاصحار بالحقیقة. ترجمه: یعنی اینها حواشی بر کتاب مکاسب شیخ اعظم «قده» است که به ذهن من رسیده است و در آنچه واضح نمودم و در آنچه نقد و بررسی نمودم آگاهی طلاب و آشکار نمودن حقیقت را قصد نمودم.
تاریخ تالیف
...

[ویکی فقه] حاشیه المکاسب (یزدی). مؤلف کتاب حاشیة المکاسب علامه محقق سید محمد کاظم بن عبد العظیم طباطبایی حسنی یزدی نجفی (م ۱۳۳۷ ق)، می باشد.
یکی از دقیق ترین و بهترین حواشی و شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده»، حاشیه مکاسب سید محمد کاظم یزدی «قده» می باشد. اگر چه کتاب عروة الوثقی وی زبانزد عام و خاص بوده و عظمت علمی وی را بخوبی نشان می دهد اما کتاب حاشیه بر مکاسب نیز از مهم ترین آثار علمی و فقهی مؤلف می باشد.
ارزش و اعتبار
این کتاب مملو از ابتکارات و خلاقیت ها و دقت نظر مؤلف می باشد و حواشی و شروح آن از تنوع کم نظیری برخوردار است. در این کتاب از فقه الحدیث تا معانی کلمات و ترجمه عبارت ها و حتی بیان وجه «فتامل» های عبارات شیخ دیده می شود.این کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله... اقول) می باشد. و تمام قسمت های مکاسب یعنی مکاسب محرمه، کتاب البیع، کتاب خیارات را در بر دارد.در میان حاشیه پردازان مکاسب شیخ انصاری «قده»، هیچ کس مانند سید یزدی به روش عرفی به تفقه نپرداخته است. وی در بسیاری از موارد آن چنان عرفی اندیشیده که روش یک حقوق دان عرفی معاصر به ذهن انسان تداعی می کند.از طرفی با توجه به صاحب نظر بودن وی در مباحث علم اصول فقه در بسیاری از مباحث کتاب نکات دقیق اصولی را به صورت مختصر مطرح نموده و تفصیل آن را به کتاب هایی که به صورت مجزا در مباحث استصحاب و تعادل و تراجیح، حجیت ظن و نظائر آن تالیف نموده است، ارجاع داده است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهای عظام واقع شده است و بزرگانی همچون:-محقق اصفهانی (م ۱۳۶۱ ق) - محقق نائینی (م ۱۳۵۵ ق) در تقریراتش «المکاسب و البیع، منیة الطالب» - شیخ مرتضی حائری (م ۱۳۵۵ ق) در کتاب خمس- آیة الله حکیم (م ۱۳۹۰ ق) در مستمسک عروة الوثقی- آیة الله گلپایگانی (م ۱۴۱۴ ق) در نتائج الافکار- امام خمینی (م ۱۴۰۹ ق) در مکاسب محرمه- آیة الله خویی (م ۱۴۱۳ ق) در کتاب مصباح الفقاهة و بسیاری از بزرگان دیگر به آن استناد نموده یا مورد نقد و بررسی قرار داده اند.
علت تالیف
محقق یزدی در بیان علت تالیف کتاب در ابتدای مکاسب محرمه این گونه می نویسد:ربما ینقدح فی ذهنی الاشکال او توضیح حال او دفع ایراد او بیان مرادی، حببت ایراده علی طرز التعلیق علیه تذکرة لی و لغیری تبصرة.همین طور در مقدمه کتاب البیع می نویسد: سنح بخاطری ان اعلق علیه وجیزة لطیفة مشتملة علی فوائد لیکون لی تذکرة و لغیری تبصرة.
تاریخ تالیف
...

[ویکی نور] حاشیه المکاسب (یزدی). حاشیة المکاسب تألیف علامۀ محقق سید محمد کاظم بن عبدالعظیم طباطبایی حسنی یزدی نجفی (م 1337 ق).
یکی از دقیق ترین و بهترین حواشی و شروح مکاسب شیخ اعظم انصاری «قده»، حاشیۀ مکاسب سید محمد کاظم یزدی «قده» می باشد. اگر چه کتاب العروة الوثقی وی زبانزد عام و خاص بوده و عظمت علمی وی را بخوبی نشان می دهد اما کتاب حاشیه بر مکاسب نیز از مهم ترین آثار علمی و فقهی مؤلف می باشد.
این کتاب مملو از ابتکارات و خلاقیت ها و دقت نظر مؤلف می باشد و حواشی و شروح آن از تنوع کم نظیری برخوردار است. در این کتاب از فقه الحدیث تا معانی کلمات و ترجمۀ عبارت ها و حتی بیان وجه «فتأمل» های عبارات شیخ دیده می شود.
این کتاب باصطلاح شرح بالقول (قوله... أقول) می باشد. و تمام قسمت های مکاسب یعنی مکاسب محرمه، کتاب البیع، کتاب خیارات را در بر دارد.
در میان حاشیه پردازان مکاسب شیخ انصاری «قده»، هیچ کس مانند سید یزدی به روش عرفی به تفقه نپرداخته است. وی در بسیاری از موارد آن چنان عرفی اندیشیده که روش یک حقوق دان عرفی معاصر به ذهن انسان تداعی می کند.

پیشنهاد کاربران

بپرس