حجاج بن یوسف بن مطر

[ویکی فقه] حَجّاج بن یوسف بن مَطَر، مترجم و ریاضی دان سده دوم و سوم بوده است.
از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. به گفته یعقوبی ، ظاهراً در ۱۴۵ طراحی و ساخت بخشهایی از بغداد ، پایتخت تازه منصور عباسی ، برعهده وی بوده است. بر همین اساس، سزگین تاریخ تولد حجاج را ۱۲۰ تعیین کرده است. در برخی منابع، برای وی القاب حاسب و مهندس ذکر شده است.
مترجم اصول اقلیدس
ابن ندیم از وی در زمره مترجمان یاد کرده است. به گفته او، نخستین بار حجاج اصول اقلیدس را ترجمه، و به هارون الرشید (حک :۱۷۰ـ۱۹۳) تقدیم کرد. این ترجمه بعدها به « نقل هارونی » مشهور شد. با به خلافت رسیدن مأمون (حک: ۱۹۸ـ۲۱۸)، باب تازه ای در ترجمه آثار یونانی گشوده شد. در این دوره حجاج، همراه با هیئتی رسمی از سوی مأمون، برای آوردن آثار علمی یونانی به روم شرقی سفر کرد. وی همچنین ویرایش جدیدی از ترجمه قبلی اش از اصول را به مأمون تقدیم کرد
← اعتبار و زمان تداول ترجمه اصول اقلیدس
حجاج در ۲۱۲ مجسطی بطلمیوس را از رومی (یا سریانی) به عربی ترجمه کرد این ترجمه، برخلاف ترجمه های وی از اصول، رواج فراوان یافت و بارها استنساخ شد گرچه پیش از این نیز دو ترجمه از مجسطی با حمایت مالی یحیی بن خالد برمکی صورت گرفته بود و ترجمه دوم را ابوحسّان و سلم در بیت الحکمه بازبینی کرده بودند.
ترجمه المرآة ارسطو
...