حضرموت

[ویکی شیعه] حَضْرَمَوْت نام قبیله و نام منطقه ای وسیع است که در شرق کشور یمن در جنوب جزیرة العرب و ساحل دریای عرب قراردارد. به مردم آن، حَضرَمی گفته می شود. ساکنین آن در زمان پیامبر اسلام (ص) مسلمان شدند. در طول تاریخ اسلام، شیعیان در آن زندگی می کردند.
حضرموت از دو کلمه حضر (حضور داشتن) و موت (مرگ) تشکیل شده و به معنای سرزمین مرگ است. علت نامیدن این سرزمین به این نام عبارت است از:
این سرزمین دارای تمدنی کهن بوده که تقریبا پنج قرن پیش از میلاد شروع و به حدود قرن سوم میلادی ختم می شود. این منطقه به عنوان اقامتگاه قوم عاد هم نام برده شده که در قرآن در سوره فجر آیات هفت به بعد از آن سخن به میان آمده است.

[ویکی فقه] حضر موت یکی از نواحی شش گانه جزیره العرب است .
حضرموت به فتح حاء و سکون ضاد و فتح راء ومیم خوانده می شود.
موقعیت جغرافیایی حضر موت
ناحیه وسیعی در شرق عدن و در کناره دریا است که صحرای (احقاف) در مجاورت آن بوده است . می گویند حضرت هود در این منطقه به خاک سپرده شده است .
وجه نامگذاری
در علت نامگذاری آن چند قول است :
الف) بعضی آن را منتسب به ( حضرموت بن قحطان) دانسته اند که در این مکان ساکن شده است .
ب) عده ای آن را از نام (حضرموت عمروبن قیس بن معاویه) دانسته اند.
ج) کسانی حضر موت را نام قبیله ای که در این منطقه ساکن بوده ذکر کرده اند.
د) در دوران گذشته جنگ سختی در آن جا رخ داد و بیشتر ساکنان آن کشته شدند ، لذا آن را حضرموت گفته اند .
ه) در تورات این منطقه به نام (حاضر میت) یعنی اولین ساکن آن آمده است .
همچنین حضرموت و المهر را یک منطقه وسیع در کنار (عمان ) و (عدن) دانسته اند .
المهره از (مهره بن حیدان بن عمروبن الخاف بن قضاعه ) گرفته شده و نیز نام قبیله ای بوده است.

[ویکی اهل البیت] حَضْرَمَوْت نام ناحیة وسیعی در شرق عدن و در کناره دریاست که صحرای «احقاف» در مجاورت آن بوده است. گویند حضرت هود علیه السلام در این منطقه به خاک سپرده شده است.
این سرزمین در جنوب جزیرةالعرب و در در مشرق یمن قراردارد و بر دریای عرب و خلیج عدن مشرف است. محدوده آن به ویژه مرزهای شرقی و غربی اش به دلایل مختلفی دقیقاً مشخص نیست و اختلاف نظر شدیدی در منابع درباره آن وجود دارد.
به طور کلی، عدن در مغرب تا منطقه ظفارِ عمان در مشرق و شنهای جنوبی ربع خالی و احقاف در شمال تا آبهای خلیج عدن در جنوب، مرزهای حضرموت را تشکیل می دهند. این محدوده تقریباً در ْ13 تا ْ19 عرض شمالی و ْ45 تا ْ53 طول شرقی گسترده است. به گفته واسعی یمانی، مرز شرقی حضرموت وادی هود پیامبر و مرز غربی آن صنعاست.
مطابق تقسیمات سیاسی جدید یمن، محدوده واقعی حضرموت ده استان از 21 استان کشور را دربرمی گیرد که شامل استانهای مَهْرَه در مشرق، حضرموت ، شَبوَه و أبْین در مرکز و جنوب و بخشهایی از استانهای جوف، مأرب، بیضاء، ضالِع، لَحَج و عدن در مغرب است.
در تقسیم بندی کهن، حضرموت یکی از چهار بخش مهم و عمده یمن بود. در دوره اسلامی، دارای دو شهر مرکزی به نامهای شبام و تریم بود و یکی از سه ولایت یمن محسوب می شد. در تقسیمات کشوری یمن جنوبی پس از استقلال در 1346ش/1967، منطقه حضرموت استان پنجم جمهوری یمن شد.
استان حضرموت با مساحتی بالغ بر 000، 155 کیلومترمربع دارای 29 شهرستان و جمعیتی بالغ بر 000، 871 نفر است. هشت شهرستان استان حضرموت شامل ثَمود، عَبر، قَطْن، سیئون، شَحْر، دَوْعَن، حَجْر و مکلّاست که هر کدام چندین ناحیه و شهر کوچک را دربردارند.
قسمتهای مختلف این گستره، از نظر طبیعی و زمین شناسی متفاوت اند. در شمال و شمال شرقی که سطوح شنی نسبتاً هموار گسترده است، حداکثر ارتفاع به پانصد متر از سطح دریا می رسد اما در بخشهای مرکزی و جنوبی، چین خوردگی ها و ناهمواری های متعددی وجود دارد و ارتفاع برخی از این ناهمواری ها از هزار متر بیشتر است. در سراسر باریکه کم عرض و کم ارتفاع جنوبیِ حضرموت که سواحل حضرموت را دربرمی گیرد، حداکثر ارتفاع به دویست متر می رسد.
در این قسمت که به حضرموت ساحلی مشهور است، امروزه شهرهایی چون غَیضَه (مرکز استان مهره)، مُکَلّا(مرکز استان حضرموت)، زَنْجْبار ، عدن (مرکز استان عدن)، سیحوت، شَحر و رَیان قرار دارند که به همراه شهرهای کهن قسمت مرکزی مانند تَریم، شِبام، شبوه، ثمود و سیئون اهمیت بیشتری از بقیه شهرها دارند. مغرب و جنوب غربی حضرموت بیشترین ناهمواری ها و ارتفاعات را داراست، به طوری که در بعضی قسمتها به ویژه در استان بیضاء، ارتفاع ناهمواری ها به بیش از دوهزار متر می رسد. در قسمت مرکزی حضرموت دو عارضه طبیعی وجود دارد به نامهای دشت سَبعَتین (رملةالسبعتین) در ارتفاع پانصد تا هزار متری و کوههای حبشیه با ارتفاع بیش از هزار متر. بقیه نواحی این قسمت شامل دشتهای پراکنده است.

حَضْرَمَوت یکی از مناطق تاریخی جنوب شبه جزیره عربستان است. اهالی حضرموت را حَضرَمی می نامند.
به قولی ریشه نام حَضرَموت از حضر ( حضور داشتن ) و موت ( مرگ ) است، یعنی جایی که مرگ در آن حضور دارد. قول دیگری حضرموت را به «حضرموت بن یقطن بن عامر ابن شالخ» نسبت می دهد. نخستین پادشاهی که بر حضرموت حکمران بوده است: «صدقی ایل» نامیده می شده است. ایشان حکمران حضرموت و دولت معین باهم بوده است. این پادشاه در سال ۱۰۲۰ پیش از میلاد بر این منطقه حاکم بوده است.
شهر شَبوَه مرکز محصول بخور، پایتخت حضرموت بوده است. تمدن این سرزمین در حدود پنج قرن پیش از میلاد شروع و به حدود قرن سوم میلادی ختم می شود. آثار و کتیبه هایی که در این ناحیه کشف شده نشان می دهد که تمدن حضرموت اساساً از تمدن یمن جدا نبوده است. ضمن حفریاتی که در معابد مربوط به قرن سوم و چهارم ق. م شده، مهره هایی به دست آمده که شبیه به مهره های ایرانی عصر هخامنشی و بعد از آن است. همچنین برخی از دانشمندان معتقداند که تمدن حضرموت و دیگر نقاط جنوب عربستان، به طور کلی، در آغاز تحت تأثیر تمدن بین النهرین بوده، سپس از قرن اول قبل از میلاد به سمت تمدن های حوزه مدیترانه و تمدن ایران متمایل شده است، زیرا روم و یونان و پارس با عربستان جنوبی تبادلات نزدیکی برقرار کرده بودند. چنین به نظر می رسد که در دوران ساسانی، خاصه در اواخر این دوران، حضرموت و کِنده نیز مانند یمن کاملاً تحت تسلط شاهنشاهی ایران قرار گرفته بودند. . [ ۱]
در مفهوم تاریخی حَضرَموت نام یک منطقه و حکومت واقع در جنوب شبه جزیرهٔ عربستان در امتداد خلیج عدن در دریای عرب، از یمن تا ناحیه ظُفار عمان قرار دارد.
حضرموت از سوی غرب به ربع الخالی می پیوندد. به اهالی حضرموت، حَضرَمی گفته می شود.
سلطنت حضرموت با دولت معین هم عصر و در مملکتی که جنوب سبا و یمن میان ۱۵ و ۱۴ درجه عرض شمالی و ۴۷ و ۵۳ درجه طول شرقی ( از گرینویچ ) واقع بود.
پایتخت این مملکت شهر شَبوَه مرکز اصلی محصول بخور بود. آغاز دولت حضرموت را به تحقیق نمی توان تعیین کرد ولی ظاهراً در هر حال پیش از تشکیل دولت سبأ ویکی از سه دولت عمده جنوبی بود و با دولت قتبان و دولت معین خاک و ثروت و تمدن و دادوستد آن قطعه را صاحب بودند.
انقراض این دولت در حدود ۳۰۰ میلادی است که همه ممالک یمن جزو یک مملکت بزرگ سبأی و حِمْیَری گردید.

حَضْرَموت
سرزمینی در جنوب جزیرةالعرب، بر کرانۀ دریای عرب، در ارتفاع ۱,۴۰۰متری از سطح دریا، شامل جنوب و جنوب شرقی یمن امروز و بخشی از کشور عُمان. جمعیت آن ۸۷۰,۱۰۰ نفر است (۱۹۹۴). قسمت عمدۀ آن وادیی است، به طول حدود ۶۴۰ کیلومتر، که از ارتفاعات جنوب غربی عربستان به سمت شمال ممتد است. سیلاب های فصلی در مسیری که وادی مسیله نام دارد، در این ناحیه جریان می یابد. قسمت اعظم این سرزمین لم یزرع است، ولی چند درۀ حاصل خیز در آن دیده می شود، که به کمک آبیاری در آن ها محصولاتی از قبیل پنبه، توتون، و قهوه، برای صادرات، کشت می شود. در این ناحیه اعراب بادیه نشین نیز زندگی می کنند. شهرهای مهم آن عبارت اند از مکلّا، نزدیک ساحل؛ شیبام؛ سیئون؛ جریبا؛ و تریم، که همگی دور از ساحل قرار دارند. حضرموت تا اواخر قرن ۳م سلطنتی مستقل بود و پس از آن به تصرف سبا و حمیر درآمد. پس از آن که فاطمیان مصر ناچار از ترک این دیار شدند، سلسلۀ بنی رسول (۶۲۶ـ۸۵۸ق/۱۲۲۸ـ۱۴۵۴م) بر یمن و حضرموت حکم می راند. آن گاه نوبت حکومت به دولت عثمانی و سپس انگلستان رسید. با استقلال کشور یمن و سلطنت عمان و مسقط، ناحیۀ حضرموت بین این دو کشور تقسیم شد. کاوش های باستان شناسی که نخستین بار در ۱۲۶۰ق/۱۸۴۳ آغاز شد، نشان از وجود تمدنی پیشرفته در آن جا دارد. حضرموت از روزگاران قدیم با هند و جزایر اندونزی روابط تجاری داشته و محصولاتی همچون خرما و گندم و برخی از صمغ ها را صادر می کرده است. نام حضرموت در کتاب مقدس و منابع یونانی آمده است.