حکمرانی بروجرد لرستان و خوزستان

دانشنامه عمومی

حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان که با نام های دیگری مانند ایالت بروجرد، لرستان و خوزستان نیز ثبت شده است نام یک منطقه جغرافیایی و حکومت محلی در بخشی از دوره قاجاریان بوده است که تقریباً منطبق با استان های لرستان، خوزستان و ایلام امروزی به اضافه بخش هایی از چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، مرکزی، همدان و کرمانشاه بوده است. این حکمرانی توسط محمدتقی حسام السلطنه فرزند فتحعلی شاه قاجار ایجاد و اداره شد. بروجرد مرکز حکومتی «حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان» بود و به همین دلیل بناهای متعددی در آن ایجاد شد. حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان تا اواخر دوره قاجار و عمدتاً با نام «ولایت بروجرد و لرستان» با مرکزیت بروجرد به عنوان حاکم نشین این ولایت ادامه یافت. در سال ۱۳۱۸ ه‍. ق حکمرانی بروجرد، لرستان، خوزستان و بختیاری و ایلات و قشون مناطق مذکور به ابوالفتح میرزا سالارالدوله سپرده شد. [ ۱]
در سال ۱۲۲۴ ه‍. ق فتحعلی شاه قاجار حکومت بروجرد و مضافات آن شامل سیلاخور ( جنوب بروجرد و دورود ) و جاپلق ( مناطق ازنا، الیگودرز، شازند، شهرستان گلپایگان، خوانسار، خمین و داران ) را به فرزندش محمدتقی میرزا سپرد. [ ۲] طی سال های بعد، برادر حسام السلطنه، محمودمیرزا حاکم نهاوند و لرستان و خوزستان بود؛ اما به دلیل اهمال وی، نواحی لرستان و خوزستان از تسلط حکومت مرکزی خارج شده بودند. در سال ۱۲۴۲ ه‍. ق محمدتقی میرزا با تقدیم یکصد و بیست هزار تومان پیشکش به دربار و با گلایه از سهل انگاری محمودمیرزا، باعث شد تا علاوه بر حکومت بروجرد، حکمرانی دو ولایت لرستان و خوزستان نیز به وی سپرده شود و به این ترتیب «حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان» ایجاد شد و بروجرد مقر حکومتی این ناحیه شد و یک سال بعد نیز لقب حسام السلطنه از سوی دربار به وی اهدا شد. [ ۳]
طی سال های حکومت حسام السلطنه بر «حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان» درگیری های متعددی بین این حکمرانی و نواحی مجاور روی داد که منجر به گسترش قلمرو یا کوچک شدن حکمرانی مذکور شد. بین سال های ۱۲۴۶ تا ۱۲۴۸ قمری درگیری هایی بین حسام السلطنه حاکم «بروجرد، لرستان و خوزستان» با محمدحسین میرزا حشمت الدوله فرزند محمدعلی میرزا دولتشاه حاکم کرمانشاه درگرفت که در نتیجه آن، حشمت الدوله، با اهدای مبالغی به دربار تهران و جلب رضایت آنها، لرستان را تصرف کرد و به قلعه خرم آباد وارد شد. حسام السلطنه برای مبارزه با حشمت الدوله عازم کرمانشاه شد اما همزمان شیخعلی میرزا برادر حسام السلطنه که حکمران ملایر و تویسرکان بود، در حمایت از حشمت الدوله، به بروجرد تاخت و در غیاب حسام السلطنه، خانواده وی را محاصره کرد و به این ترتیب، حسام السلطنه ناچار به بازگشت به بروجرد و مبارزه با شیخعلی میرزا شد که در نهایت حسام السلطنه رقیب خود را شکست داد. حسام السلطنه در محرّم ۱۲۴۶ برای سرکوب حشمت الدوله به خرم آباد رفت اما شکست خورد و ناکام به بروجرد بازگشت. [ ۲] فتحعلی شاه، حسام السلطنه و محمدحسین میرزا و شیخعلی میرزا را احضار کرد و با وساطت بین آنها، دستور داد تا حشمت الدوله خسارات وارد بر حسام السلطنه را جبران نماید. با گذشت یک سال و عدم پرداخت غرامت، مجدداً حسام السلطنه به خرم آباد حمله کرد و قلعه آن شهر را که در اختیار نصراللّه میرزا بود محاصره کرد. همزمان، حشمت الدوله با سپاه خود از کرمانشاه به بروجرد تاخت و حسام السلطنه به ناچار در محرّم ۱۲۴۸ از محاصره قلعه خرّم آباد دست برداشت و به بروجرد بازگشت. طی نبردهای متعددی که صورت گرفت، حسام السلطنه بخش زیادی از نیروهایش را از دست داد و ۴۵ روز در بروجرد در محاصره حشمت الدوله قرار گرفت. سرانجام فتحعلی شاه، غلامحسین خان سپهدار را به عنوان حاکم ولایت بروجرد به آن شهر گسیل کرد تا ضمن منع حشمت الدوله از ادامه محاصره، حسام السلطنه را به تهران بفرستد. هرچند حسام السطلنه چهار ماه بعد مجدداً به حکومت بروجرد بازگشت اما مدت زیادی دوام نیاورد و سرانجام به تهران بازگشت. [ ۳] در سال ۱۲۵۰ ه‍. ق حسام السلطنه با فتحعلی شاه عازم فارس شد ولی شاه در میانه راه درگذشت. با موافقت حسینعلی میرزا فرمانفرما حسام السلطنه فرزند فتحعلی شاه که مدعی حکومت بود مجدداً به حکومت بروجرد، لرستان و خوزستان بازگشت. [ ۴] با به سلطنت رسیدن محمدشاه، حسام السلطنه از فرمانفرما فاصله گرفت و راهی تهران شد. [ ۵] از مهم ترین وقایع نهاوند در سال های بعد قیام شاهزاده محمد میرزا خزایی در سال ۱۳۰۴ بود که نهایتاً در سال ۱۳۰۵ با اعدام وی و هواداران او به همراه چند تن از فرزندان این شاهزاده قاجار پایان گرفت،
عکس حکمرانی بروجرد لرستان و خوزستانعکس حکمرانی بروجرد لرستان و خوزستان
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

پیشنهاد کاربران

بپرس