خانلری پرویز

[ویکی نور] «پرویز ناتل خانلری» در اسفند ماه 1292ش در تهران متولد شد. خانواده پدر و مادر او هر دو مازندرانی بودند و در حکومت قاجار شغل دیوانی داشتند. خانواده پدری خیلی زودتر از شهر بارفروش (بابل) کوچ کرده بودند. جد او میرزا احمد مازندرانی ابتدا عنوان خانلرخان و بعد لقب اعتصام الملک گرفت. پرویز تحصیلات ابتدایی را در مدرسه سن لویی، مدرسه آمریکایی تهران و مدرسه ثروت تهران گذراند. درس های دوره اول دبیرستان را به طور متفرقه امتحان داد، و هنگام ورود به دارالفنون برای دوره دوم متوسطه، به تشویق بدیع الزمان فروزانفر که آن زمان معلم دارالفنون بود، رشته ادبی را انتخاب کرد. سپس وارد دانشسرای عالی شد و در سال 1314 دانشنامه لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد. پس از گذراندن دوره آموزشی خدمت نظام وظیفه، از سال 1315 به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و مدتی دبیر دبیرستان های رشت بود. سپس ضمن تدریس در دبیرستانها، دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی را گذراند.
در سال 1322 خانلری جزو اولین گروه دریافت کنندگان دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران بود. موضوع پایان نامه دکتری او «تحول غزل در شعر فارسی» بود که به راهنمایی ملک الشعرا بهار به انجام رساند و بعداً با عنوان «تحقیق انتقادی در عروض و قافیه و چگونگی تحول اوزان غزل فارسی» به چاپ رسید. پس از پایان خدمت وظیفه، دوران خدمت در دانشگاه تهران را آغاز کرد.
خانلری کرسی تاریخ زبان فارسی را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران ایجاد کرد و تا سال 1357 خود متصدی تدریس آن بود. در همان اوایل دوران خدمت در دانشگاه تهران، در سال 1325 انتشارات دانشگاه تهران را بنیان گذاشت و خود به مدت پنج سال مدیریت آن را به عهده داشت.
خانلری از دوران دانشجویی، همکاری خود را با مطبوعات آغاز کرد و اشعار و نوشته هایش در مجله مهر انتشار می یافت. در خاطرات خود به از جمعی از ادیبان نامدار آن زمان همچون محمدتقی بهار، رشید یاسمی و سعید نفیسی یاد می کند که در دفتر مجله مهر گرد می آمدند و مشهور به ادبای سبعه (هفت گانه) بودند. در مقابل آنها به چهار نفر جوان نوگرا و تحصیل کرده اروپا یعنی صادق هدایت، مجتبی مینوی، بزرگ علوی و مسعود فرزاد اشاره می کند که در کافه رزنوار در خیابان لاله زار نو جمع می شدند و به گروه ربعه مشهور شده بودند و خانلری در حدود سال 1315 با آنان نیز آشنایی یافت.
در خرداد 1322 نخستین شماره از مجله ادبی سخن را انتشار داد و با وجود وقفه ناخواسته ای که پیش آمد تا سال 1357 انتشار آن را تداوم بخشید.
خانلری در سال 1327 به پاریس رفت و مدت دو سال در انستیتو دوفونتیک که ضمیمه دانشگاه سوربن بود به مطالعه و تحقیق مشغول شد. او اولین ایرانی بود که با رشته فونتیک (آواشناسی) در این مؤسسه آشنا شد و رساله ای نیز دراین باره به زبان فرانسوی نوشت.