[ویکی فقه] بَراذِعی ، ابوسعید خلف بن ابی القاسم اسدی قیروانی (د ح ۴۳۸ق / ۱۰۴۶م )، فقیه مالکی سده چهارم، و مؤلف کتاب التهذیب که در میان مالکیان غرب اسلامی از جایگاه ارزشمندی برخوردار است .
در قیروان به دنیا آمد.درباره زمان تولدش اطلاعی در دست نیست. به نوشته ابن خلکان او استاد ابن عبدالبِرّ (متولد ۳۶۸) بود.اگر این گفته درست باشد، احتمالاً ولادت وی در اواخر نیمه اول سده چهارم بوده است.به گزارش ابن منظور، براذعی برای کسب علم، به دمشق سفر کرد. تاریخ این مسافرت و نام استادان او در دمشق و همچنین زمان بازگشتش به قیروان مشخص نیست.
اساتید
او نزد دو تن از مشایخ بزرگ مالکی زمان ، ابن ابی زید و ابوالحسن قابسی ، به تحصیل فقه پرداخت . به تقریب با درگذشت ابن ابی زید در ۳۸۶ق ، براذعی راهی سفر شد و در مصر و دمشق در محضر درس استادانی همچون ابوالقاسم عبیدالله بن محمد ابن خلف ، ابوبکر مهندس ، عبدالوهاب کلابی ، ابوبکر احمد بن خطاب ، ابوبکر ابن ابی الحدید و عبدالله بن محمد بن هلال ، حضور یافت و از آن ها بهره برد. استادان براذعی در قیروان عبارت بودند از: ابوبکر هبة الدین عقبه که براذعی مسائل فقهی و کتاب مدوّنه درباره فقه مالکی را نزد او فرا گرفت؛ و ابومحمد بن ابی زید که براذعی از اصحاب سرشناس او به شمار می آمد.
بی مهری عالمان
براذعی پس از چندی ، با اندوخته هایی علمی ، به قیروان بازگشت و به تدریس و تألیف پرداخت و آثار بسیاری نگاشت که از مهم ترین آنها کتاب التهذیب فی اختصار المدونة است . براذعی در این دوره ، ظاهراً به سبب ارتباط نزدیک با حاکمان عبیدی که بر اهل سنت سخت می گرفتند، با بی مهری دیگر عالمان و بزرگان قیروان رو به رو گشت . همچنین گفته شده است که طالبان علم به سبب شعری که او در تأیید نسب بنی عبید (فاطمیان ) سروده ، و به نوعی از ایشان جانبداری کرده بوده است ، به او نزدیک نمی شدند. از سویی این امر سبب گشت تا فقیهان و بزرگان ، آثار او را به غیر از التهذیب ، «طرح » کنند و عملاً او را به انزوای علمی بکشانند؛ انزوایی که در نهایت منجر به مهاجرت او از قیروان به صقلیه (سیسیل ) شد. اما آنچه درباره ارتباط براذعی با دربار حاکمان قیروان و نیز تأیید او از بنی عبید گفته شده ، جای تأمل دارد؛ زیرا در قیروان ، عملاً دهة ۶ از سدة ۴ق زمان افول قدرت عبیدیان به حساب می آید و این زمانی است که براذعی دوره نوجوانی خویش را سپری می کرده است و این امر تا حدی قبول روایت یاد شده را دشوار می کند. برخی نیز علت عدم اشتهار براذعی در قیروان و طرد او توسط بزرگان قوم را قدرناشناسی نسبت به استادش ابن ابی زید و اهانت به وی دانسته اند. که البته دباغ به توضیح و نقد این سخن پرداخته ، و با دفاع از براذعی چنین نسبتی را ناروا دانسته است . براذعی در صقلیه با راه یابی به دربار سلاطین وقت ، توانست به معرفی اثر خود بپردازد و در آن جا شهرت فراوانی به دست آورد. در برخی منابع آمده است که براذعی آثارش را در دوره اقامتش در صقلیه تألیف نموده است که بنابر آنچه گفته شد، چندان قابل پذیرش نمی نماید. ابن فرحون صورت برخی از استفتائات اهل صقلیه از وی را درج کرده است . براذعی پس از بازگشت به قیروان به تألیف پرداخت، اما اوضاع قیروان، به علت حکومت فاطمیان در آن جا و مخالفت علما با آنان و درگیریهای مذهبی، به او مجال ادامه کار نداد.علمای قیروان او را به داشتن پیوندهای دوستی با سلاطین فاطمی متهم و به سوزاندن کتابهای او حکم کردند. او قیروان را به قصد صقلیّه (جزیره سیسیل) ترک کرد و چون مذهب مالکی در صقلیه در حال رشد بود، با حمایت سلطان آنجا، به تألیف کتابهای فقهی مالکی پرداخت.
مقام علمی
...
در قیروان به دنیا آمد.درباره زمان تولدش اطلاعی در دست نیست. به نوشته ابن خلکان او استاد ابن عبدالبِرّ (متولد ۳۶۸) بود.اگر این گفته درست باشد، احتمالاً ولادت وی در اواخر نیمه اول سده چهارم بوده است.به گزارش ابن منظور، براذعی برای کسب علم، به دمشق سفر کرد. تاریخ این مسافرت و نام استادان او در دمشق و همچنین زمان بازگشتش به قیروان مشخص نیست.
اساتید
او نزد دو تن از مشایخ بزرگ مالکی زمان ، ابن ابی زید و ابوالحسن قابسی ، به تحصیل فقه پرداخت . به تقریب با درگذشت ابن ابی زید در ۳۸۶ق ، براذعی راهی سفر شد و در مصر و دمشق در محضر درس استادانی همچون ابوالقاسم عبیدالله بن محمد ابن خلف ، ابوبکر مهندس ، عبدالوهاب کلابی ، ابوبکر احمد بن خطاب ، ابوبکر ابن ابی الحدید و عبدالله بن محمد بن هلال ، حضور یافت و از آن ها بهره برد. استادان براذعی در قیروان عبارت بودند از: ابوبکر هبة الدین عقبه که براذعی مسائل فقهی و کتاب مدوّنه درباره فقه مالکی را نزد او فرا گرفت؛ و ابومحمد بن ابی زید که براذعی از اصحاب سرشناس او به شمار می آمد.
بی مهری عالمان
براذعی پس از چندی ، با اندوخته هایی علمی ، به قیروان بازگشت و به تدریس و تألیف پرداخت و آثار بسیاری نگاشت که از مهم ترین آنها کتاب التهذیب فی اختصار المدونة است . براذعی در این دوره ، ظاهراً به سبب ارتباط نزدیک با حاکمان عبیدی که بر اهل سنت سخت می گرفتند، با بی مهری دیگر عالمان و بزرگان قیروان رو به رو گشت . همچنین گفته شده است که طالبان علم به سبب شعری که او در تأیید نسب بنی عبید (فاطمیان ) سروده ، و به نوعی از ایشان جانبداری کرده بوده است ، به او نزدیک نمی شدند. از سویی این امر سبب گشت تا فقیهان و بزرگان ، آثار او را به غیر از التهذیب ، «طرح » کنند و عملاً او را به انزوای علمی بکشانند؛ انزوایی که در نهایت منجر به مهاجرت او از قیروان به صقلیه (سیسیل ) شد. اما آنچه درباره ارتباط براذعی با دربار حاکمان قیروان و نیز تأیید او از بنی عبید گفته شده ، جای تأمل دارد؛ زیرا در قیروان ، عملاً دهة ۶ از سدة ۴ق زمان افول قدرت عبیدیان به حساب می آید و این زمانی است که براذعی دوره نوجوانی خویش را سپری می کرده است و این امر تا حدی قبول روایت یاد شده را دشوار می کند. برخی نیز علت عدم اشتهار براذعی در قیروان و طرد او توسط بزرگان قوم را قدرناشناسی نسبت به استادش ابن ابی زید و اهانت به وی دانسته اند. که البته دباغ به توضیح و نقد این سخن پرداخته ، و با دفاع از براذعی چنین نسبتی را ناروا دانسته است . براذعی در صقلیه با راه یابی به دربار سلاطین وقت ، توانست به معرفی اثر خود بپردازد و در آن جا شهرت فراوانی به دست آورد. در برخی منابع آمده است که براذعی آثارش را در دوره اقامتش در صقلیه تألیف نموده است که بنابر آنچه گفته شد، چندان قابل پذیرش نمی نماید. ابن فرحون صورت برخی از استفتائات اهل صقلیه از وی را درج کرده است . براذعی پس از بازگشت به قیروان به تألیف پرداخت، اما اوضاع قیروان، به علت حکومت فاطمیان در آن جا و مخالفت علما با آنان و درگیریهای مذهبی، به او مجال ادامه کار نداد.علمای قیروان او را به داشتن پیوندهای دوستی با سلاطین فاطمی متهم و به سوزاندن کتابهای او حکم کردند. او قیروان را به قصد صقلیّه (جزیره سیسیل) ترک کرد و چون مذهب مالکی در صقلیه در حال رشد بود، با حمایت سلطان آنجا، به تألیف کتابهای فقهی مالکی پرداخت.
مقام علمی
...
wikifeqh: خلف_بن_قاسم_براذعی