خمپاره انداز

خمپاره انداز یک توپ سرپر است که گلوله ها را با شتاب کم و در مسیرهای بالستیک کمانی به فواصل نزدیک پرتاب می کند و طول لوله آن، کم تر از ۱۵ برابر اندازه کالیبرش است.
یک خمپاره انداز از ۴ قسمت اصلی تشکیل می شود که شامل قنداق، دوپایه، لوله و زاویه یاب فرماندهی می شود. کالیبر خمپاره انداز شامل خمپاره انداز ۱۲۰ م م، خمپاره انداز ۸۱ م م و خمپاره انداز ۶۰ م م می شود. خمپاره اندازها یکی از بهترین سلاح ها در میدان نبرد بوده و بسیار کاربردی است زیرا گلوله را به صورت منحنی پرتاب می کند و با نواخت تیر بالا و حجم آتش زیاد دشمن را حتی اگر در دید مستقیم نباشد مورد هدف قرار می دهد. وظیفه ذاتی خمپاره اندازها پشتیبانی از نیروهای خودی بوده و با حجم آتش بالا دشمن را زمین گیر خواهد کرد. از یک لوله تشکیل شده که گلوله به داخل آن رها می شود و پس از برخورد با سوزن آتش، باعث انفجار مواد پیشران شده و گلوله شلیک می شود. در مقابل خمپاره اندازها، می توان به برادران بزرگتر آنها یعنی هویتزرها و توپخانه های صحرایی اشاره کرد که دارای سرعت بیشتر، برد بالاتر و مسیر پروازی با انحنای کم تری هستند. در قرن ۱۹ در اوایل قرن ۲۰ از خمپاره اندازهای ثابتی استفاده می شد که کالیبر آن ها گاه به یک متر می رسید. البته از یک خمپاره انداز حتی می توان برای شلیک گلوله های ویژه آتش بازی و گلوله های دودزا نیز استفاده کرد.

خمپاره انداز (mortar)
وسیله ای برای پرتاب خمپاره در مسیری با ارتفاع بسیار به هدفی در فاصلۀ حداکثر ۶تا ۷کیلومتری. پایداری گلولۀ خمپاره در مسیر پرتاب را باله ها یا تیغه های انتهای خمپاره پدید می آورند. مسیر پرتاب با ارتفاع زیاد به معنی زاویۀ پرتاب بالاست، که موجب می شود خمپاره انداز برای استفاده در نواحی مستحکم یا کوهستان ها مناسب تر از توپ باشد؛ اما خمپاره انداز به اندازۀ توپ در پرتاپ گلوله دقیق نیست، و چون توپ گلوله را از لولۀ خان دار پرتاپ می کند، سرعت اولیۀ گلوله در توپ از خمپاره انداز بیشتر است. همراه با به کارگیری خطوط سنگری در جنگ جهانی اول، خمپاره انداز پدید آمد تا بتوان گلوله را به داخل سنگرهای دشمن پرتاب کرد. مینن ورفر آلمانی، طرحی ابتدایی و پیچیده از خمپاره انداز بود، اما استوکس بریتانیایی، ساخته شده در ۱۹۱۵، نمونه ای از خمپاره اندازهای اولیه بود. این خمپاره انداز لوله ای ساده با ضامنی ثابت در انتهای لوله داشت، که در داخل آن خمپاره ای با فشنگ مشقی و مقداری باروت بی دود می ریختند. با اصابت فشنگ به ضامن، باروت آتش می گرفت و خمپاره از لوله به بیرون پرتاب می شد.