خوف و رجا

[ویکی فقه] خوف، به معنای ترس و احساس ناخوشایند ناشی از بروز خطر و رجا ضد یاس بوده و به معنای امید به رحمت خداست. در ادامه در ضمن تفسیر آیه به صورت مبسوط به معنای خوف و رجا پرداخته می شود.
انما یؤمن بایاتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا و سبحوا بحمد ربهم و هم لا یستکبرون، تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا و طمعا؛ تنها کسانی که به آیات ما ایمان می آورند که هر وقت این آیات به آنان یادآوری شود به سجده می افتند و تسبیح و حمد پروردگارشان را بجا می آورند، و تکبر نمی کنند. پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می شود (و بپا می خیزند و رو به درگاه خدا می آورند) و پروردگار خود را با بیم و امید می خوانند.

خَوف و رجا
(یا: بیم و امید) از ارزش های دینی و اخلاقی در اسلام. علمای اسلامی یادآور شده اند که ترس از خدا در واقع ترس از اعمال زشت خود است و از سوی خداوند هیچ شر و بدی متوجه بندگان نمی شود. آنچه موجب عذاب و گرفتاری برای انسان است محرومیت از فیض و کرامت او و نتیجۀ اعمال ناروای خود آدمی است و این، مایۀ بیم و هراس بنده از مقام خداوند عادل و حکیمی است که هرکس را به نتیجۀ اعمال خود می رساند. از سوی دیگر، خداوند صاحب بخشش و رحمت بی انتهاست و توبه و استغفار بندگان خود را می پذیرد و نه تنها از گناهان آنان درمی گذرد، زشتی های آن ها را مبدل به نیکی ها می کند. حسن ظنّ به پروردگار، که از دیگر ارزش های اسلامی است، ایجاب می کند که آدمی هرگز امید خود را به رحمت الهی از دست ندهد و همواره میان بیم و امید در نوسان روحی باشد. نه امیدِ تنها او را به تجرّی و ترک طاعت بکشاند، و نه خوفِ تنها او را به یأس از رحمت خدا و دست کشیدن از عبادت سوق دهد.