خیابان

خیابان نوعی گذرگاه ارتباط دهنده است که معمولا عرضی بیشتر از کوچه دارد و اغلب قسمتی از بافت شهری می باشد که محل تردد یا عبور وسایل نقلیه یا عابرین است. در فضاهای شهری، خیابان ها جزء اموال عمومی شهرداری ها به شمار می آیند. [ ۱] به ساخت خیابان های جدید برای شهر و روستاها، خیابان کشی می گویند.
در دو سوی خیابان ها معمولاً پیاده روهایی ساخته می شود که با جدول هایی از بخش سواره رو جدا می شوند. خط کشی عابر پیاده، چراغ قرمز، و جوی آب و شبکه های فلزی بر روی جوی ها از تأسیساتی است که در بسیاری از خیابان ها دیده می شود.
در سطوح زیرین بسیاری از خیابان ها، برخی از تأسیسات شهری قرار گرفته از قبیل لوله های آب رسانی، خطوط برق و لوله های فاضلاب و غیره. زمانی که این تأسیسات نیاز به ترمیم یا تعمیر داشته باشد، بخشی از آسفالت خیابان ها به صورت نواره ای در مسیر این تأسیسات برداشته می شود، به این بخش، نوار حفاری گفته می شود. تراش روکش و شیارزنی آسفالت با دستگاه هایی نظیر دستگاه ویرتگن انجام می شود. پس از انجام تعمیرات، بر روی نوار حفاری آسفالت جدیدی ریخته می شود و با غلتک آن را مرمت و لکه گیری می کنند.
خیابان ها با عرض های مختلف ساخته می شوند و گاه اندازه پهنای خیابان در نام آن خیابان بازتاب می یابد، مانند خیابان بیست متری، سی متری و غیره ( برای نمونه خیابان سی متری جی در غرب تهران و خیابان سی متری نیروی هوایی در شرق تهران ) . در بخش هایی از بافت های قدیمی تر برخی شهرها شهرداری ها تصمیم به ایجاد پهنای بیشتر برای روان سازی تردد در خیابان می کنند که به این کار تَعریض خیابان می گویند. تعریض خیابان ها از طریق مقرر کردن استاندارد جدیدی برای پهنای پیاده روها برای ساخت وسازهای جدید انجام می شود و برای این کار عملیاتی نیز به نام عملیات تَمَلُک به منظور خرید برخی واحدهای مسکونی در مسیر تعریض توسط شهرداری صورت می گیرد. [ ۲]
• خیابان ولیعصر
• خیابان آزادی
• خیابان انقلاب
• خیابان دماوند
• خیابان پیروزی
• خیابان قزوین
• خیابان مولوی
• خیابان خیام
• خیابان بهشتی
• خیابان سی متری جی
• خیابان سی متری نیروی هوایی
• خیابان سی متری نارمک
• خیابان چهل و پنج متری نارمک
• خیابان بیست متری افسریه
• خیابان خاوران
• خیابان هفده شهریور
• خیابان امام خمینی
• خیابان کارگر شمالی
• خیابان سی متری ( کارگر جنوبی )
• خیابان ستارخان

خیابان (فیلم ۱۹۲۳). خیابان ( آلمانی: Die Straße ) فیلمی صامت از سینمای آلمان به کارگردانی کارل گرونه است که در سال ۱۹۲۳ میلادی منتشر شد. از بازیگران آن می توان به ماکس شرک اشاره کرد. این اثر، در تاریخ سینمای آلمان فیلم مهمی به شمار می رود. فیلم به جز چند مورد محدود، کاملاً عاری از میان نویسهای مرسوم سینمای صامت است و تا حد امکان احساسات و روابط با تصاویر بیان می شوند.
فیلم از خانه ای قدیمی شروع می شود. زوجی میان سال از طبقهٔ متوسط اجتماع، در این خانه زندگی می کنند. خانه ای که با نور کمی روشن شده، انگار که همراه با شور زندگی، نور هم از این خانه رخت بر بسته است. مرد حوصله اش سر رفته است، بی خیال و خسته بر سر کاناپه لمیده و با نگاهی عاری از هرگونه احساس به سقف زل زده است. زن با عزمی مصمم، در آشپزخانه با تلاش بسیار برای همسرش شام درست می کند و شام را بر سر سفره می آورد.
فیلم با این تصاویر از زندگی روزمره شروع می شود، اما ناگهان ورود نور به خانه در دل مرد شوری پدید می آورد. ( تصویر اول ) نوری که از خیابان به درون خانه می آید، نوید زندگی دیگری می دهد که در کوچه ها و خیابان های آلمان نوگرایی جا خوش کرده است. مرد از پنجره به بیرون نگاه می کند و در ذهن خود کارناوالی از لذت ها می بیند. چهره زنی زیبا و انبوه مردان و زنان کلاه بر سر در حال رقص، تصویری رؤیایی از شهر پدید می آورند ( تصویر دوم ) . زن هم از پنجره به بیرون می نگرد، اما به جز تصویری کسالت بار از خیابانی تاریک، مملو از ماشین و شلوغی چیزی نمی بیند، بی تفاوتی زن به این زندگی نوگرا، مرد را آشفته می کند و او با خروج از خانه به درون سرزمین قرن بیستمی آلمان رهسپار می شود.

خیابان (مجموعه تلویزیونی). خیابان ( انگلیسی: The Street ) نام یک مجموعه تلویزیونی بریتانیایی است.

خیابان (مجموعه تلویزیونی ۲۰۰۵). خیابان ( چکی: Ulice ) نام یک مجموعهٔ تلویزیونی احساسی به زبان چکی است که از سال ۲۰۰۵ تا کنون از شبکهٔ تلویزیونی نووا در جمهوری چک پخش می شود.
این مجموعه دربارهٔ زندگی ۶ خانواده و مردم پیرامون آنهاست که در خیابانی در پراگ زندگی می کنند.
چالش های روزمرهٔ آنها در برابر مشکلات واقعی جهانِ مدرن نظیر طلاق، عشق، خیانت، اعتیاد، حقوق دگرباشان، جرم و جنحه و درگیری با بیماری ها از جمله مسایلی است که در این مجموعه مطرح می شود.
• زدنکا پروخازکووا
• ییرژی استراخ
• هانا ماچیوخووا
• لیوبا کربووا
• اوا دکاستلو
• آلنا ورانووا
• رادوسلاو برزوبوهاتی
• یاروسلاوا اوبرمائیرووا
• ترزا برودسکا
• لیبوشه شورمووا
• میخائلا بادینکووا
• نینا دیویشکووا
• لوتسیه ترمیکووا
• ماری مالکووا
• پاولا تومیتسووا
• دانا سیسلووا
• مارتین دِی دار
• میلان اشتایندلر
• ایوتا بلاناروویچووا
• میلوشه بیتنرووا
• آنتا کرچیکووا
• میروسلاو هانوش
• مارتین میشیچکا
• الیشکا کژنکووا

خیابان (محله). خیاوان یا خیابان یکی از کوی های قدیمی شهر تبریز است. این کوی مرکز فرماندهی جنبش های تحت فرمان باقرخان سالار ملّى در هنگام مشروطه بوده است و سهم به سزایی در پیروزی این انقلاب داشته است. کوی خیابان به طور تقریبی از سوی شمال به رودخانهٔ میدان چایی، از سوی جنوب به کوی غیاث ( قیاس ) و مقبره عارف معروف غیاث الدین و محله مارالان، از سوی جنوب باختری به عمارات هشت بهشت باغشمال از سوی جنوب خاوری به از سوی خاور به شاطر علدوزى دروازه تهران از سوی باختر به محلّه نوبر و درب نوبر و خیابان آرتش و میدان ساعت و از سوی شمال باختری به بازار تبریز محدود شده است. . [ ۱] مسجد کبود فیروزه اسلام و موزه آذربایجان و عصر آهن در این محله قرار دارد. محله خیابان به کثرت هیئت هاى عزادارى در سه نوع عرب، زنجیرزنان و عجم، شهرت ویژه داشته و این محله به دانشگاه حسینى معروف است. از مفاخر معاصر این محله میتوان دکتر محمدعلى صاریخانى، اخوان حاج محمدعلى و حاج محمدحسن عبدیزدانى، حاج خداوردى ملکى تبریزى و ابوزجه ( پدرخانم ) وى سالار قره باغىسارى قلى خان و فرزند هنرمند ایشان زنده یاد استاد اسفندیار قره باغى یاد کرد.
نادر میرزا دربارهٔ این کوی چنین می نویسد:
«محلهٔ خیابان در مشرق شهر است. کویی است بزرگ که هر که از عراق ( ایران مرکزی، عراق عجم، استان مرکزی، اراک ) آید، نخست وارد شود به خیابان طولانی و عریض که سه ربع فرسنگ اول و شصت ذرع عرض آنست. بدان سال که من به تبریز آمدم این خیابان از دو سوی، نهری روان داشت و به کنار آن نهرها، درختان ناژ و تبریزی و سراسر سایه افکن و همه آن بیدها به یک خط شده بودند و آن راه را نگاهبانان با آجری از دیوان خلافت. درخت ها کهنسال بود، یک یک بریدند و به جای آن نهال غرس نمودند تا یکسره از آن خالی شد، تا به سال یکهزار و دویست و نود که شاهنشاه ما ( ناصرالدین شاه ) به فرنگستان سفر نمود و بدین شهر گذار کرد از پیش به حکم ولیعهد ( مظفرالدین میرزا ) و کفایت صاحبدیوان میرزا فتحعلی خان شیرازی به تازه جوی ها عمارت کردند، نهال نارون و بید و صنوبر نشاندند، نگاهبانان بگماشتند و اکنون اندک صفایی یافته گرچه به پایه اولین نرسیده و نرسد. این کوی ( خیابان ) را برزن هاست. کدخدای آن امروز کریم خان است و این کار از نیا ( جد ) بدو مانده که نام او نیز کریم خان بوده به روزگار نایب السلطنه عباس میرزا، وی مردی شناخته و کارگزاری نیک بود تا به اول پادشاهی محمد شاه که وزیر بزرگ حاجی میرزا آقاسی ایروانی کینه ای از آن مرد به دل داشت، او را تهمتی بربست و برانداخت و روزگاری آواره بود تا جهان بدرود کرد. »[ ۲]

خیابان (منظر). اَوِنوو ( به انگلیسی: Avenue ) در معماری منظر، یک خیابان یا کوچه با مسیر مستقیمی با خطی از درختان یا بوته های بزرگ در امتداد دو طرف است، که همان طور که منبع فرانسویش «ونر» ( آمدن ) نشان می دهد، برای تأکید برآمدن، یا رسیدن به یک منظره یا معماری استفاده می شود. در بیشتر موارد، درختان کاشته شده در خیابان برای ظاهر یکنواخت بخشیدن به کل طول خیابان، همه از یک نوع خواهند بود. واژه فرانسوی «اَلی» برای خیابان های داخل پارک و مناظر باغات، و همچنین بلوارهایی مثل گراده الیگ در کوبک سیتی، کانادا، «بولونا الی» در زاگرب و «کارل ماکس الی» در برلین، استفاده می شود.
خیابان یکی از قدیمی ترین بافت ها در تاریخ شهرها است. یک خیابان از «اسفینکسس» هنوز هم به سمت آرامگاه «فارو هاتشپستو» ( تاریخ مرگ ۱۴۵۸ قبل از میلاد مسیح ) می رسد؛ ورودی «اسفینکس» راببینید. خیابان ها به طور مشابه به وسیلهٔ شیرهای نگهبان سنگی که به آرامگاه «مینگ» در چین می رسد، تعریف می شوند. باستان شناسان بریتانیایی معیارهای خاصی را برای خیابان ها – خیابان ( باستان شناسی ) ، در بافت باستانی بریتانیا، در نظر گرفته اند. در طراحی منظر باغ «آ لا فرانسیس باروک»، درختان همراه خیابان ها هم مرکز با چشم انداز هستند. خیابان های باغات «ورسایلس یا هِت لو» را ببینید. بقیه چشم اندازهای فرانسوی و هلندی در اواخر قرن ۱۷، در آن زمین کاملاً مسطح و منظم، به طور طبیعی به خیابان تبدیل شده اند؛ «مایندرت هوبما»، در خیابان «میدل هارنیس»، ۱۶۸۹. همچنین خیابانی را در منطقه روستایی نشان می دهد که به طور مرتب در فواصل منظم به وسیلهٔ ردیف درختان جوان که با دقت زیاد شاخ و برگ گرفته اند شکل گرفته؛ نقطه ناپیدای وسط آن ناشی از تمایل خیابان برای جلب توجه نظاره کننده به سمت آن، است.
خیابان ولیعصر در تهران جزو طولانی ترین خیابان های جهان است. این خیابان در زمان سلطنت رضاشاه به طول ۱۷. ۳ کیلومتر، با ۶۰ هزار اصله درخت چنار پوشیده شد. گرچه امروزه بسیاری از درختان خیابان ولیعصر خشک شده و یا قطع شده اند، اما مناطقی از ان هنوز باقیست که چنارهای کهن سال و سر به فلک کشیده زیبایی خیره کننده ای را خلق کرده اند.
خیابان های قدیمی «استاین فورتر باگو» به یک قلعه محلی می رسد که به عنوان یک مسیر دوچرخه رو استفاده می شود. «اَوِنی - یو» به عنوان اسم خیابان در فرانسه، اسپانیایی ( اَوِنیدا ) و دیگر زبان ها به معنی یک خیابان مستقیم در یک شهر است، اغلب به عنوان قسمتی از یک نقشه بزرگ شهری مثل مدلسازی مجدد پاریس توسط «بارون هوس من»، یا «لنفات پلن» برای واشینگتن؛ «اَوِنی یو» ها به طور خاص راه های اصلی هستند. این الگو در ایالات متحده بسیار راجاست، در واقع همه آمریکا، اما در بریتانیا این امر راج نیست و این اسم به صورت تصادفی تری استفاده می شود، بیشتر برای خیابان های حومه شهر که در قرن ۲۰ ساخته شدند، خیابان «وسترن لاندن» یک شاه راه ترافیکی اصلی در شهر است اگرچه که زیاد هم مسیر مستقیمی ندارد.