[ویکی نور] دانشنامه شعر عاشورایی؛ انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم، تألیف مرضیه محمدزاده، دربرگیرنده زندگی شاعران عرب و غیر عرب و نمونه هایی از اشعار و مراثی آنان است.
کتاب با دو مقدمه از بهاءالدین خرمشاهی و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، در دو بخش اصلی و هر بخش در چندین فصل، تنظیم شده است.
در مقدمه نخست، به امام حسین(ع) و قیام او از منظر قرآن کریم نگریسته شده و در مقدمه دوم، به بررسی شعر و جایگاه و ارزش آن، پرداخته شده است.
نویسنده در این مقدمه می نویسد: اثر حاضر، در بردارنده ادبیات شیعه و عقاید و احساسات و جهتگیری شاعران عرب و پارسی گوی، در طول تاریخ به ویژه بر محور حادثه جان سوز کربلا میباشد و سعی شده است در آن از ارزشمندترین آثار عاشورایی این شعرا نمونههایی آورده شود، تا بر مبانی مذهبی و حقجویی شیعه استدلال گردد که چگونه شاعران اندیشمند از جان، مایه میگیرند تا خصلتهای نیکوی آل محمد(ص) را نمودار سازند و این کار سترگ، هنر شعر و شاعری است که حقیقت را با جلوه خاصی نشان میدهد و در دیدگاه نسل های آینده که تشنهی حقجوییاند، قرار میدهد.
وی به این نکته اشاره دارد که در زبان عربی، از همان آغاز، پس از حادثه کربلا، آن واقعهی عظیم به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل بیت(ع) به سرودن مرثیه پرداختند. سپس شاعران دیگر در سال ها و قرون متمادی، همواره در ترسیم نهضت کربلا و بیان مصائب اهل بیت(ع) از سلاح شعر مدد گرفتند و در این راه هر شاعری به فراخور زمان از سبکها و روش های گوناگون بهره برده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیهها، عواطف را برانگیختند و به جنبههای عاطفی و روحی بیشتر تکیه کردند و برخی روش مقتل و واقعهنگاری و ثبت قضایا را برای شرح ماجرا در پیش گرفتند. بر همین اساس نباید انتظار داشت که شعر همه شاعران از لحاظ عمق و تأثیر یکسان باشد و یا توانایی و قدرت آنها را در خلق آثار منظوم به یکسان ارزیابی نمود.
کتاب با دو مقدمه از بهاءالدین خرمشاهی و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، در دو بخش اصلی و هر بخش در چندین فصل، تنظیم شده است.
در مقدمه نخست، به امام حسین(ع) و قیام او از منظر قرآن کریم نگریسته شده و در مقدمه دوم، به بررسی شعر و جایگاه و ارزش آن، پرداخته شده است.
نویسنده در این مقدمه می نویسد: اثر حاضر، در بردارنده ادبیات شیعه و عقاید و احساسات و جهتگیری شاعران عرب و پارسی گوی، در طول تاریخ به ویژه بر محور حادثه جان سوز کربلا میباشد و سعی شده است در آن از ارزشمندترین آثار عاشورایی این شعرا نمونههایی آورده شود، تا بر مبانی مذهبی و حقجویی شیعه استدلال گردد که چگونه شاعران اندیشمند از جان، مایه میگیرند تا خصلتهای نیکوی آل محمد(ص) را نمودار سازند و این کار سترگ، هنر شعر و شاعری است که حقیقت را با جلوه خاصی نشان میدهد و در دیدگاه نسل های آینده که تشنهی حقجوییاند، قرار میدهد.
وی به این نکته اشاره دارد که در زبان عربی، از همان آغاز، پس از حادثه کربلا، آن واقعهی عظیم به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل بیت(ع) به سرودن مرثیه پرداختند. سپس شاعران دیگر در سال ها و قرون متمادی، همواره در ترسیم نهضت کربلا و بیان مصائب اهل بیت(ع) از سلاح شعر مدد گرفتند و در این راه هر شاعری به فراخور زمان از سبکها و روش های گوناگون بهره برده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیهها، عواطف را برانگیختند و به جنبههای عاطفی و روحی بیشتر تکیه کردند و برخی روش مقتل و واقعهنگاری و ثبت قضایا را برای شرح ماجرا در پیش گرفتند. بر همین اساس نباید انتظار داشت که شعر همه شاعران از لحاظ عمق و تأثیر یکسان باشد و یا توانایی و قدرت آنها را در خلق آثار منظوم به یکسان ارزیابی نمود.