دایره المعارف اسلام

دانشنامه آزاد فارسی

دایرة المعارف اسلام (Encyclopedia of Islam)
دایرة المعارف اسلام
(نیز: دایرةالمعارف اسلام بریل) دایرةالمعارفی تخصصی دربارۀ اسلام و جهان اسلام به انگلیسی که در لیدن هلند منتشر می شود و به نام ناشر آن به دایر ةالمعارف اسلام بریل نیز شهرت دارد. ویرایش اول این کتاب مدخل هایی در موضوع جغرافی، تاریخ، نژادشناسی، عقاید و مذاهب و زندگی نامۀ مشاهیر جهان اسلام دارد. مقالات آن عمدتاً به قلم شرق شناسان و اسلام شناسان متخصص در آن موضوع نوشته شده است. ویراست نخست این کتاب در ۴ جلد بین ۱۹۱۳ تا ۱۹۳۶ به زبان های انگلیسی، فرانسوی، و آلمانی و ضمایم آن بین ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۸ منتشر شد. نسخ ویرایش اوّل خیلی زود نایاب شد. در تدوین این دایرةالمعارف شرق شناسان معروفی چون هوتسما، آرنولد، هارتمان و محققانی چون بارتولد، بروکلمان، نیکلسون، ماسینیون، و مینورسکی همکاری داشتند. این اثر با نظارت اتحادیۀ بین المللی آکادمی ها و تا حدی با کمک آکادمی سلطنتی هلند به انجام رسید. در ۱۹۵۳ منتخبی از مقالات با عنوان خلاصۀ دایرة المعارف اسلام مستقلاً به چاپ رسید. این دایر ةالمعارف از ۱۹۵۰ ویراست دوم شد و جزء اول آن در ۱۹۵۴ و جلد اول آن در ۱۹۶۰ و متن کامل آن، بعدها، در دوازده جلد منتشر شد. صورت الکترونیکی آن نیز بر لوح فشرده عرضه شده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مطرح شدن اصطلاحاتی خاص، به ویژه در مذهب تشیع، پیوستی برای ویراست دوم تهیه شد. دایرةالمعارف اسلام به زبان های عربی، ترکی و اردو نیز ترجمه شده است. در ایران، در ۱۳۲۸ش حسن تقی زاده ترجمۀ ویراست اول این کتاب را با گروهی از متخصصان و دانشمندان و همکاری وزارت فرهنگ آغاز کرد لیکن چندی بعد کار متوقف شد. در دهۀ ۱۳۴۰ نیز احسان یارشاطر بدین کار همت گمارد و با تکمیل نواقص این اثر در حوزۀ ایران، به صورت تألیف مقالات جدید، تدوینِ دانشنامۀ ایران و اسلام را آغاز کرد. انتشار این دانشنامه تا جزوۀ یازدهم ادامه یافت اما با پیروزی انقلاب اسلامی، به عللی، این طرح متوقف شد. بر پاره ای از مقالات دایرةالمعارف اسلام ایرادهایی وارد است، لیکن یکی از مراجع معتبر در زمینۀ اسلام شناسی است. تهیه و تدوین ویرایش سوم آن آغاز شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس