دریای اژه

دریای اِژِه از دریاهای پیرامونی دریای مدیترانه است که میان شبه جزیره یونان و آناتولی جای گرفته است. دریای اژه از راه تنگه های داردانل و بُسفُر به دریای مرمره و دریای سیاه می پیوندد.
شمار زیادی جزیره در محدوده دریای اژه جای گرفته است اما برخی نیز در کناره بیرونی مرز جنوبی آن قرار دارند، ازجمله کرت و رودس. بیشتر این جزیره ها متعلق به یونان و شماری از آن ها نیز جزو خاک ترکیه هستند. نام این دریا احتمالاً از واژه یونانی آئیگِس ( αἶγες ) به معنای «امواج» گرفته شده است. در زبان های اسلاوی جنوبی به این دریا، دریای سفید گفته می شود.
بیشتر جزیره های دریای اژه از مقصدهای گردشگری پرطرفدار هستند و در بندرگاه های آن ها افراد محلی زیادی برای پذیرش گردشگران و راهنمایی آن ها به اقامتگاه ها حضور دارند.
دریای اژه حدود ۲۱۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع ( ۸۳٬۰۰۰ مایل مربع ) آب را پوشانده است و درازای آن ۶۱۰ کیلومتر و پهنای آن ۳۰۰ کیلومتر است. بیشینهٔ عمق دریا ۳٬۵۴۲ متر در شرق کْرِت می باشد.
نوارهٔ مرز جنوبی دریای اژه از غرب به شرق با این جزیره ها مشخص شده است: کیثیرا، آنتی کیثیرا، کرت، کاسوس، کارپاتوس و رودس.
جزایر متعدد دریای اژه را می توان به هفت گروه تقسیم کرد:
• گروه کیکلادس
• دودکانسا
• اژه شمالی ( دریای تراکیه )
• جزایر اژه شرقی ( ائوبیا )
• گروه سارونی
• اسپورادس شمالی
• گروه کِرِتی
خلیج ها و خلیج های کوچک دریای اژه به ترتیب ساعت گرد از سمت جنوب عبارتند از: کرت، میرابلو، آلمیروس، سودا و خانیا. و در خط ساحلی خاک اصلی: دریای میرتو در سمت غرب که خلیج آرگولی و خلیج سارونیک در سمت شمال غرب آن قرار گرفته اند، خلیج پاتلیس که با دریای ائوبویی جنوبی پیوند دارد، خلیج پاگاستی که با دریای ائوبویی شمالی پیوند دارد، خلیج ترمی در سمت شمال غرب، شبه جزیره خالکیدیکه شامل خلیج های کاسندرا و سینگیتی، و در سمت شمال، خلیج استریمونی و خلیج کاوالا. بقیه خلیج های دریای اژه در ترکیه قرار دارند و عبارتند از: خلیج ساروس، خلیج ادرمیت، خلیج دیکیلی، خلیج چاندارلی، خلیج ازمیر، خلیج قوش آداسی، خلیج گوک اوا و خلیج گول لوک.
دیرینگی خط ساحلی فعلی دریای اژه به حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد می رسد. پیش از آن زمان، در اوج آخرین عصر یخبندان ( حدود ۱۸٬۰۰۰ سال پیش ) سطح دریا در همه جا ۱۳۰ متر پایین تر بود، و به جای بخش اعظمی از اژه شمالی امروزی، دشت های ساحلی پرآبی وجود داشت. جزایر امروزی این دریا، ازجمله جزیره میلوس با تولیدات مهم ابسیدین خود، زمانی که برای نخستین بار مسکونی شدند احتمالاً هنوز به سرزمین اصلی متصل بودند. ترتیب کنونی خط ساحلی حدوداً ۹۰۰۰ سال پیش ظاهر شد و بالا رفتن سطح دریا، بعد از عصر یخبندان، تا ۳٬۰۰۰ سال بعد از آن نیز ادامه یافت. [ ۲]