دز

دز رودخانه ای است که از به هم پیوستن رودخانه های سزار و بختیاری در استان لرستان تشکیل می شود و پس از ورود به استان خوزستان به رود کارون می ریزد. رودخانه های سزار و بختیاری خود از قالیکوه و اشترانکوه سرچشمه می گیرند. رود دز بخشی از حوضۀ کارون بزرگ به شمار می رود.
رود دز از ترکیب چند رودخانه که در ذیل به آن ها اشاره می شود به وجود می آید:
• رود بختیاری ( سرچشمه: قالیکوه )
• رود سزار ( سرچشمه: اشترانکوه و قالیکوه و درصد خیلی کم از کوهای گرین )
• در لغت نامۀ دهخدا واژه دز بدین معنی آمده است:
دز: ( اِ ) دژ. قلعه و حصار. ( برهان ) . قلعه و حصار عموماً و قلعه بالای کوه خصوصاً. ( آنندراج ) . قلعه. ( جهانگیری ) ( از مهذب الاسماء ) . حصار. ( شرفنامه منیری ) . حصن. ( از مهذب الاسماء ) [ ۱]
این رودخانه در گذر زمان نام های مختلفی به خود دیده است. از نام این رود تا قبل از حضور مردمان ایلام اطلاعی در دست نیست، اما ایلامی ها که اولین قوم ساکن در این سرزمین بوده اند بنا به گفته پروفسور گیرشمن باستان شناس فرانسوی به این رودخانه «ایدیده» ( idide ) می گفتند[ ۲] که تا بعد از حمله اسکندر و حضور یونانی ها مورخین یونانی از این رود با نام «کوپرات» یا دز ( یونانی: Κοπράτης ) یاد کرده اند. [ ۳]
احمد کسروی در کتاب کاروند ( مجموعه گفتارها و نوشتارها به کوشش یحیی ذکاء ) در بخش رودهای خوزستان با توجه نوشته های مورخین یونانی استرابو و دیودوروس رود دز را همان رود کوپرات در نظر گرفته و با توجه روند مسیر عبور آب که از دره به جلگه می آید از آن به نام «رود دز» یاد می کند. [ ۵]
سرهنگ کنت لافتوس نخستین باستان شناسی که اقدام به تحقیقات علمی در شوش نمود، به نقل از جغرافی دانان دوران باستان رودخانهٔ «کوپراتس» را همین رودخانهٔ دز فعلی می داند. [ نیازمند منبع]
هم چنین باستان شناس فرانسوی مادام ژان دیولافوا نام قدیم این رودخانه را «کوپراتس» ذکر کرده است. [ ۶] جغرافی دانان و مورخین مسلمان مانند حمدالله مستوفی، مقدسی و یعقوبی در ادوار مختلف تاریخی از این رودخانه به نام های «رود جندی شاپور»، «آب جندی شاپور» ویا «آب دز» یاد کرده اند. [ ۷]
هم چنین در کتاب «فن آب و فن آبیاری در ایران باستان» نام قدیمی رود دز «رود گنده شاپور» ذکر شده است. [ ۸]
ژنرال سر پرسی سایکس در سفرنامهٔ خود موسوم به «ده هزار میل در ایران»، در جریان مأموریتش به خوزستان ازین رود به نام نهر «آب دیز» نام می برد و آن را از شعب مهم کارون نام برده است. [ ۹]

دز (مجموعه تلویزیونی). دِز ( انگلیسی: Des ) یک مینی سریال سه قسمتی درام تلویزیونی بریتانیایی است که بر اساس دستگیری دنیس نیلسن قاتل زنجیره ای اسکاتلندی در سال ۱۹۸۳، [ ۲] پس از کشف بقایای انسانی که باعث مسدود شدن مجرای فاضلاب در نزدیکی خانه اش[ ۳] بود، ساخته شده است. [ ۱] این سریال برای اولین بار در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۰ پخش شد. [ ۴]
• دیوید تننت در نقش دنیس نیلسن، قاتل زنجیره ای
• دنیل میز در نقش کارآگاه پیتر جی، بازرس ارشد
• جیسون واتکینز در نقش برایان مسترز زندگینامه نویس
• ران کوک در نقش DSI Geoff Chambers
• بری وارد در نقش DI استیو مک کاسکر
• داک براون در نقش دی سی برایان لاج
• راس اندرسون در نقش داگلاس استوارت، یکی از قربانیان تلاش برای قتل
• لوری کیناستون در نقش کارل استوتور، یکی از قربانیان تلاش برای قتل
• جیمی پارکر در نقش آلن گرین کیو سی، وکیل دادگستری
• پیپ تورنس در نقش ایوان لارنس کیو سی، وکیل مدافع محاکمه
• کن بونز در نقش قاضی دیوید کروم - جانسون، قاضی محاکمه
• برونا واو در نقش شارلوت پروکتور
• ایبینابو جک در نقش لزلی مید
تولید مجموعه در نوامبر ۲۰۱۹، آغاز شد. [ ۱] این درام نهمین سریال از سری مینی سریال های ITV است که پرونده های قتل بدنام بریتانیا که در دو قرن اخیر اتفاق افتاده است را دنبال می کند.
قسمت اول ۵٫۴ میلیون بیننده داشت. اوج آن ۵٫۹ بود و نزدیک به یک سوم بینندگان در زمان پخش آن را تماشا می کردند. [ ۵]
این سریال با استقبال خوبی از سوی منتقدان مواجه شد و به عنوان یک درام حساس و ظریف توصیف شد که واقعیت تیره و تاریک نارسیست هیولایی را نشان می دهد. [ ۶] عملکرد تننت بی نقص و از بهترین بازی های او توصیف شد. [ ۷]
در وبگاه راتن تومیتوز امتیاز ۸۹٪ کسب کرد. نظر منتقدان این وب سایت می گوید: «دز یک درام جنایی واقعی با فیلم نامه نویسی هوشمندانه و به اندازه کافی وهم آور است که با اجرای هیجان انگیز دیوید تننت تثبیت شده است». [ ۸]
در سال ۲۰۲۱، دیوید تننت برنده جایزه بین المللی امی بهترین بازیگر مرد، در چهل و نهمین دوره جوایز بین المللی امی، برای بازی در این مجموعه شد.

دِز
پل تاریخی دزفول بر روی رودخانه دِز
رودخانه ای در استان های لرستان و خوزستان با درازای ۵۱۵ کیلومتر. این رودخانه از چشمه سارهای سربند اراک سرچشمه می گیرد و به سوی جنوب روان می شود. از شهرستان های بروجرد و دورود می گذرد و پس از یکی شدن با رودخانۀ ماربر، رودخانۀ سزار نامیده می شود و به موازات خط آهن دورود به اندیمشک جریان می یابد و به شهرستان الیگودرز وارد می شود و پس از عبور از دره های پرپیچ و خم زاگرس وارد دریاچۀ سد دز می شود. از شهر دزفول می گذرد و به شهرستان شوشتر وارد می شود و سرانجام در بند قیر به رودخانۀ کارون می ریزد. رودخانۀ دز از پرآب ترین رودهای ایران است که میانگین آبدهی سالانۀ آن به ۷۳۹۶میلیون متر مکعب (اندازه گیری شده در ایستگاه بامدژ) می رسد.