دیالکتیک طبیعت ( آلمانی: Dialektik der Natur ) کتابی ناتمام از فردریش انگلس است که در سال ۱۸۸۳ نوشته شده است. انگلس در این کتاب اندیشه های مارکسیستی به ویژه ماتریالیسم دیالکتیکی را در بررسی علوم طبیعی بکار می گیرد.
جان هالدین، زیست شناس مارکسیست بریتانیایی، در مقدمه ای که در سال ۱۹۳۹ بر این کتاب نوشته است می گوید که بسیاری از دست نوشته های مربوط به این کتاب بنظر می رسد که بین سال های ۱۸۷۲ و ۱۸۸۲ نوشته شده اند و به علم آن دوره مرتبط می شوند. از این رو اغلب برای کسی که تاریخ علم در آن دوران را نمی داند سخت است که مباحث کتاب را دنبال کند.
پژوهش های انگلس برای نوشتن دیالکتیک طبیعت را به دو دوره تقسیم می کنند: دوره اول از مه ۱۸۷۳ تا زمان آغاز نگارش کتاب آنتی دورینگ در مه ۱۸۷۶، و دوره دوم از زمان آنتی دورینگ تا مرگ مارکس ( از ژوئیه ۱۸۷۸ تا مارس ۱۸۸۳ ) . در دوره اول انگلس به جمع آوری داده های مورد نیاز و نوشتن مقدمه کتاب پرداخته و در دوره دوم طرح ویژه کتاب و بخش زیادی از یادداشت ها و تقریباً همه فصل های موجود را نوشته است. اما با مرگ مارکس، انگلس درگیر انتشار کتاب سرمایه و رهبری جنبش بین الملل کارگری شد و به همین دلیل نتوانست کتاب را به پایان برساند. [ ۱]
دیالکتیک طبیعیت از مهم ترین کتاب های انگلس است. وی در این کتاب تعمیمی دیالکتیکی - ماتریالیستی از دستاوردهای علوم طبیعی در نیمه قرن نوزدهم ارائه داده، ماتریالیسم دیالکتیک را تکامل بخشیده و به نقد تصورات متافیزیکی و ایدئالیستی در علوم طبیعی می پردازد. [ ۲] انگلس می گوید که در این کتاب برای وی مسئله بنا نهادن اصول دیالکتیک در طبیعت مطرح نبوده بلکه وی بدنبال «کشف آن اصول در طبیعت و آشکار کردن آنها» است. [ ۳]
کتاب دارای دو بخش است. بخش اول به مباحث مقدماتی، دربارهٔ دیالکتیک و منطق جدلی، دانش طبیعی و مسئله روح؛ کار - اندازه - حرکت، چرخش زمین و جاذبه ماه، حرارت، الکتریسیته و نقش کار در تبدیل میمون به انسان می پردازد. در بخش دوم به تاریخ علوم، دانش طبیعی و فلسفه، مسائل عام دیالکتیک و اصول بنیادی آن، اشکال حرکت ماده و طبقه بندی علوم و کاربست نظریه ماتریالیسم دیالکتیک در حوزه های مختلف دانش بشری پرداخته شده است.
انگلس با بهره گیری از شواهد و مدارک بسیاری از تاریخ علوم طبیعی، به ویژه از رنسانس تا نیمه قرن نوزدهم، نشان می دهد که تحول علوم طبیعی در تحلیل نهایی توسط نیازهای عملی، یعنی تولید، تبیین می شود. وی برای نخستین بار در تاریخ مارکسیسم به مسئله رابطه میان فلسفه و علوم طبیعی پرداخته و وابستگی های متقابل آن ها را مشخص کرده است. [ ۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفجان هالدین، زیست شناس مارکسیست بریتانیایی، در مقدمه ای که در سال ۱۹۳۹ بر این کتاب نوشته است می گوید که بسیاری از دست نوشته های مربوط به این کتاب بنظر می رسد که بین سال های ۱۸۷۲ و ۱۸۸۲ نوشته شده اند و به علم آن دوره مرتبط می شوند. از این رو اغلب برای کسی که تاریخ علم در آن دوران را نمی داند سخت است که مباحث کتاب را دنبال کند.
پژوهش های انگلس برای نوشتن دیالکتیک طبیعت را به دو دوره تقسیم می کنند: دوره اول از مه ۱۸۷۳ تا زمان آغاز نگارش کتاب آنتی دورینگ در مه ۱۸۷۶، و دوره دوم از زمان آنتی دورینگ تا مرگ مارکس ( از ژوئیه ۱۸۷۸ تا مارس ۱۸۸۳ ) . در دوره اول انگلس به جمع آوری داده های مورد نیاز و نوشتن مقدمه کتاب پرداخته و در دوره دوم طرح ویژه کتاب و بخش زیادی از یادداشت ها و تقریباً همه فصل های موجود را نوشته است. اما با مرگ مارکس، انگلس درگیر انتشار کتاب سرمایه و رهبری جنبش بین الملل کارگری شد و به همین دلیل نتوانست کتاب را به پایان برساند. [ ۱]
دیالکتیک طبیعیت از مهم ترین کتاب های انگلس است. وی در این کتاب تعمیمی دیالکتیکی - ماتریالیستی از دستاوردهای علوم طبیعی در نیمه قرن نوزدهم ارائه داده، ماتریالیسم دیالکتیک را تکامل بخشیده و به نقد تصورات متافیزیکی و ایدئالیستی در علوم طبیعی می پردازد. [ ۲] انگلس می گوید که در این کتاب برای وی مسئله بنا نهادن اصول دیالکتیک در طبیعت مطرح نبوده بلکه وی بدنبال «کشف آن اصول در طبیعت و آشکار کردن آنها» است. [ ۳]
کتاب دارای دو بخش است. بخش اول به مباحث مقدماتی، دربارهٔ دیالکتیک و منطق جدلی، دانش طبیعی و مسئله روح؛ کار - اندازه - حرکت، چرخش زمین و جاذبه ماه، حرارت، الکتریسیته و نقش کار در تبدیل میمون به انسان می پردازد. در بخش دوم به تاریخ علوم، دانش طبیعی و فلسفه، مسائل عام دیالکتیک و اصول بنیادی آن، اشکال حرکت ماده و طبقه بندی علوم و کاربست نظریه ماتریالیسم دیالکتیک در حوزه های مختلف دانش بشری پرداخته شده است.
انگلس با بهره گیری از شواهد و مدارک بسیاری از تاریخ علوم طبیعی، به ویژه از رنسانس تا نیمه قرن نوزدهم، نشان می دهد که تحول علوم طبیعی در تحلیل نهایی توسط نیازهای عملی، یعنی تولید، تبیین می شود. وی برای نخستین بار در تاریخ مارکسیسم به مسئله رابطه میان فلسفه و علوم طبیعی پرداخته و وابستگی های متقابل آن ها را مشخص کرده است. [ ۳]
wiki: دیالکتیک طبیعت