روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، اثر معین الدین محمد الزمجی الاسفزاری از نمونه های برجسته نگارش و نثر قرن نهم و از منابع بسیار مفید و معتبر تدوین تاریخ اجتماعی و جغرافیای تاریخی خراسان و به خصوص «ربع هرات» به شمار می رود که توسط محمد کاظم امامی تصحیح، و انتشارات دانشگاه تهران در دو جلد که جلد اول آن در سال 1338 و جلد دوم آن در سال 1339 عهده دار انتشار آن شده است.
مؤلف با ذکر شاهد از اشعار فارسی و عربی بر سلیس بودن کتاب و نمکین بودن زبانِ کتاب افزوده است و مصحح نیز هر کجا که لازم دانسته مسائل مبهم را در پاورقی توضیح داده است و کاستی های نسخه مورد استفاده با رجوعع به نسخ دیگر جبران کرده و آن ها را در قلاب شرح کرده است.
مؤلف در سبب تألیف اثرش می نویسد: «غرض آن که چون این مدینه السلام با احترام و قبه الاسلام عالی مقام را در این ایام افاضت انجام جمعیت تمام و جامعیت ما لا کلام حاصل گشت بنده... را همیشه در خاطر می گذشت که بعضی از آثار و اوصاف و احوال این مدینه با سکینه... در قید تألیف و سلک تحریز کشد. این تألیف به تشویق خواه قوام الدین نظام الدین وزیز سلطان حسین باقرا انجام شد.
بنا بر فهرست مندرجات، جلد نخست روضات در اصل شامل 27 روضه است. جلد اول یا بخش نخست روضه های اول تا پنجم در بر می گیرد و بخش دوم شامل روضه های هشتم تا بیست و هفتم است، شایان ذکر است که روضه های ششم، هفتم و بیست و هفتم کتاب روضات که در فهرست مندرجات معین و مذکور است، در هیج یک از دو جلد موجود نیست. البته مصحح بخش دوم در تعلیقات جلد دوم درباره ی فقدان روضه ی بیست و هفتم به تفصیل سخن گفته است. محمد اسحاق، استاد دانشگاه کلکته برای تصحیح بخش اول ره شش نسخه مراجعه کرده است؛ ولی نسخه ی اصلی مورد استفاده وی متعلق به کتاب خانه «انجمن آسیایی کلکته» است.
مصحح در مقدمه ی نسبتا طولانی و ارزشمند خود به این مباحث پرداخته است، زندگانی مؤلف بنا به روایت معین الدین اسفزاری، تاریخ آغاز و پایان تدوین روضات الجنات، درباره ی زندگانی پدر مؤلف، تحصیلات، تخلص و مذهب مولانا اسفزاری، مآخذ کتاب که مهم ترین آن ها عبارتند از تاریخ هرات تألیف ابواسحق یاسین، تاریخ هرات از ثقه الدین عبدالرحمن جامی، کرت نامه منظوم ربیعی قوشنجی و تاریخ نامه ی هرات سیفی هروی... محمد اسحاق درباره ی موضوع بخش اول کتاب یادآوری می کند: قسمتی از کتاب روضات الجنات که مشتمل بر یک مقدمه، حواشی، فهرست اسامی و... فهرست کتب مورد استفاده و متن کتاب است از یک دیباچه و پنج روضعه تشکیل شده است.

[ویکی فقه] روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات (کتاب). «روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات»، اثر معین الدین محمد الزمجی الاسفزاری از نمونه های برجسته نگارش و نثر قرن نهم و از منابع بسیار مفید و معتبر تدوین تاریخ اجتماعی و جغرافیای تاریخی خراسان و به خصوص «ربع هرات» به شمار می رود که توسط محمد کاظم امامی تصحیح، و انتشارات دانشگاه تهران در دو جلد که جلد اول آن در سال ۱۳۳۸ و جلد دوم آن در سال ۱۳۳۹ عهده دار انتشار آن شده است.
مولف با ذکر شاهد از اشعار فارسی و عربی بر سلیس بودن کتاب و نمکین بودن زبان کتاب افزوده است و مصحح نیز هر کجا که لازم دانسته مسایل مبهم را در پاورقی توضیح داده است و کاستی های نسخه مورد استفاده با رجوعع به نسخ دیگر جبران کرده و آن ها را در قلاب شرح کرده است.
انگیزه تالیف
مولف در سبب تالیف اثرش می نویسد: «غرض آن که چون این مدینه السلام با احترام و قبه الاسلام عالی مقام را در این ایام افاضت انجام جمعیت تمام و جامعیت ما لا کلام حاصل گشت بنده... را همیشه در خاطر می گذشت که بعضی از آثار و اوصاف و احوال این مدینه با سکینه... در قید تالیف و سلک تحریز کشد. این تالیف به تشویق خواه قوام الدین نظام الدین وزیر سلطان حسین باقرا انجام شد.
ساختار
بنا بر فهرست مندرجات، جلد نخست روضات در اصل شامل ۲۷ روضه است. جلد اول یا بخش نخست روضه های اول تا پنجم در بر می گیرد و بخش دوم شامل روضه های هشتم تا بیست و هفتم است، شایان ذکر است که روضه های ششم، هفتم و بیست و هفتم کتاب روضات که در فهرست مندرجات معین و مذکور است، در هیچ یک از دو جلد موجود نیست. البته مصحح بخش دوم در تعلیقات جلد دوم درباره ی فقدان روضه ی بیست و هفتم به تفصیل سخن گفته است. محمد اسحاق ، استاد دانشگاه کلکته برای تصحیح بخش اول ره شش نسخه مراجعه کرده است؛ ولی نسخه ی اصلی مورد استفاده وی متعلق به کتاب خانه «انجمن آسیایی کلکته» است.
گزارش محتوا
...

دانشنامه آزاد فارسی

رَوضاتُ الجَنّات فی اوصاف مدینه هرات
نوشتۀ معین الدین محمد اسفزاری ( ـ پس از ۸۹۹ق)، کتابی در جغرافیای تاریخی به فارسی . این اثر مشتمل بر ۲۶ روضه است که هر یک به چندین چمن تقسیم می شود. به رغم عنوان کتاب که می نماید از آغاز تا انجام در وصف هرات باشد، بخش بزرگی از آن در ذکر محاسن و فضایل خراسان است، ولی به هرات توجه ویژه ای نشان داده شده است. برخی از موضوعات کتاب را می توان چنین برشمرد: وضعیت جغرافیایی شهرهای مشهور و نواحی مختلف خراسان؛ شرح حال رجال و مشایخ صوفیه؛ وصف بناهای آن دیار مانند مدرسه، کتابخانه و مسجد؛ شرح حکایات تاریخی و ذکر تاریخ گورکانیان، آل کرت و شرح وقایع سلطنت امیرتیمور گورکانی و اخلاف او تا ۸۸۹ ق؛ عظمت و آبادانی هرات در عهد سلطان حسین بایقرا و اجتماع امرا، فضلا، سخندانان، شعرا، نویسندگان و هنرمندان در دربار او. اسفزاری از چهار منبع سود جسته است: تاریخ هرات از فامی؛ کرت نامۀ ربیعی پوشنگی؛ تاریخ هرات ابواسحاق حداد و نیز تاریخ نامه هرات سیفی هروی. این کتاب در ۲ جلد به کوشش محمدکاظم امام به چاپ رسیده (تهران ۳۹ ـ ۱۳۳۸) و باربیه دو منار نیز دو بخش از آن را به فرانسه ترجمه کرده است (پاریس، ۱۸۹۱).

پیشنهاد کاربران

بپرس