ریبوزوم یا رناتن[ ۱] ( به انگلیسی: Ribosome ) از ساختارهای بدون غشای سیتوپلاسمی در همه سلول های پروکاریوتی و یوکاریوتی است که در سال ۱۹۷۴ به وسیله جرج امیل پالاده کشف شد. این ساختار را دانه های پالاده نیز می نامند. از آنجا که سنتز پروتئین ها به وسیله ریبوزوم ها صورت می گیرد اهمیت زیادی دارند. ریبوزوم ها ذراتی کم و بیش کروی، متراکم ( کدر ) نسبت به الکترون ها هستند که قطرشان از ۴۰ تا حدود ۳۰۰ آنگستروم می رسد. در سیتوپلاسم یا روی شبکه آندوپلاسمی زبر و در میتوکندری و کلروپلاست قرار دارند.
شناخت اولیه ریبوزوم ها مربوط به کلود می شود که در سال ۱۹۴۱ با مرکزگریزی شدید ( اولتراسانتریفوگاسیون ) افتراقی ( مرحله ای ) موفق به جداسازی ذراتی کوچک تر و سبک تر از میتوکندری ها شد که ذراتی به قطر ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میکرون و سرشار از RNA بودند که از خرد شدن قطعات شبکه آندوپلاسمی ضمن اولترا سانتریفوگاسیون ایجاد می شوند. می توانند حتی در شرایط آزمایشگاهی اسیدهای آمینه پرتوزا را به سرعت در ساختمان پروتئین ها وارد کنند.
عادا یونات و ونکاترامن راماکریشنان و توماس استیتز، برندگان نوبل شیمی در سال ۲۰۰۹ توانسته اند نقشه اتم به اتم ریبوزوم ها را کشف کنند و به گفته آکادمی سلطنتی علوم سوئد، تحقیقات آن ها برای درک علمی حیات، بنیادین بوده و به تهیه آنتی بیوتیک ها کمک کرده است. [ ۲]
ریبوزم های آزاد سیتوپلاسمی در سیتوپلاسم سلول های پروکاریوتی از نوع ۷۰s و در سیتوپلاسم سلول های یوکاریوتی از نوع ۸۰s، یعنی بزرگ تر و سنگین تر هستند.
ریبوزوم های چسبنده به غشای شبکه آندوپلاسمی زبر تنها در سلول های یوکاریوتی که شبکه آندوپلاسمی دارند، دیده می شود. در این سلول ها نسبت ریبوزم های آزاد سیتوپلاسمی به ریبوزم های چسبیده به غشای شبکه بر حسب شرایط فیزیولوژیکی سلول تغییر می کند و هر چه سنتز پروتئین های ترشحی و پروتئین های ساختمانی ویژه ای که در ساختمان غشای شبکه آندوپلاسمی، غشای کیسه های گلژی، لیزوزوم ها و پلاسمالم وجود دارند بیشتر باشد، نسبت ریبوزوم های چسبیده به غشای شبکه نیز بیشتر می شود.
در سلول های ترشحی آسینی های باز لوزالمعده که آنزیم های گوارشی مختلف را می سازند و سلول های خونی که ایمنوگلوبین ها را می سازند تا ۹۰٪ ریبوزوم ها به غشای شبکه آندوپلاسمی چسبیده اند. بر عکس در رتیکولوسیت ها، بافت های مریستمی گیاهان و سلول های عصبی رویانی بیشتر ریبوزوم ها آزادند. در سلول های هلا که نوعی سلول سرطانی هستند تنها ۱۵٪ ریبوزوم ها به غشای شبکه چسبیده اند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفشناخت اولیه ریبوزوم ها مربوط به کلود می شود که در سال ۱۹۴۱ با مرکزگریزی شدید ( اولتراسانتریفوگاسیون ) افتراقی ( مرحله ای ) موفق به جداسازی ذراتی کوچک تر و سبک تر از میتوکندری ها شد که ذراتی به قطر ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میکرون و سرشار از RNA بودند که از خرد شدن قطعات شبکه آندوپلاسمی ضمن اولترا سانتریفوگاسیون ایجاد می شوند. می توانند حتی در شرایط آزمایشگاهی اسیدهای آمینه پرتوزا را به سرعت در ساختمان پروتئین ها وارد کنند.
عادا یونات و ونکاترامن راماکریشنان و توماس استیتز، برندگان نوبل شیمی در سال ۲۰۰۹ توانسته اند نقشه اتم به اتم ریبوزوم ها را کشف کنند و به گفته آکادمی سلطنتی علوم سوئد، تحقیقات آن ها برای درک علمی حیات، بنیادین بوده و به تهیه آنتی بیوتیک ها کمک کرده است. [ ۲]
ریبوزم های آزاد سیتوپلاسمی در سیتوپلاسم سلول های پروکاریوتی از نوع ۷۰s و در سیتوپلاسم سلول های یوکاریوتی از نوع ۸۰s، یعنی بزرگ تر و سنگین تر هستند.
ریبوزوم های چسبنده به غشای شبکه آندوپلاسمی زبر تنها در سلول های یوکاریوتی که شبکه آندوپلاسمی دارند، دیده می شود. در این سلول ها نسبت ریبوزم های آزاد سیتوپلاسمی به ریبوزم های چسبیده به غشای شبکه بر حسب شرایط فیزیولوژیکی سلول تغییر می کند و هر چه سنتز پروتئین های ترشحی و پروتئین های ساختمانی ویژه ای که در ساختمان غشای شبکه آندوپلاسمی، غشای کیسه های گلژی، لیزوزوم ها و پلاسمالم وجود دارند بیشتر باشد، نسبت ریبوزوم های چسبیده به غشای شبکه نیز بیشتر می شود.
در سلول های ترشحی آسینی های باز لوزالمعده که آنزیم های گوارشی مختلف را می سازند و سلول های خونی که ایمنوگلوبین ها را می سازند تا ۹۰٪ ریبوزوم ها به غشای شبکه آندوپلاسمی چسبیده اند. بر عکس در رتیکولوسیت ها، بافت های مریستمی گیاهان و سلول های عصبی رویانی بیشتر ریبوزوم ها آزادند. در سلول های هلا که نوعی سلول سرطانی هستند تنها ۱۵٪ ریبوزوم ها به غشای شبکه چسبیده اند.
wiki: ریبوزوم